Cahit UYANIK
Cem Uzan'ın havuzdan bozma depoda yakalanan milyonlarca Telsim kontörüyle ilgili savunması gerçekten akıllara zarar: "Malım değil mi? İstediğim yerde saklarım". Nereden baksan hatalı ve yanlış bir açıklama. Ama sokaktaki insan açısından basit, izah ve ikna edici gibi görünüyor.
Türkiye'de basın, insanları eğitici işlevinden gün geçtikçe uzaklaştığı için bu açıklamanın neresinde teknik hata olduğunu aktarmaktan aciz kaldı. Uzan gibi adamlar da bundan bir güzel yararlanmaya devam ediyor.
Muhasebenin temel ilkelerine göre bir işletme, tüzel kişilik olsun veya olmasın ayrı kasaya sahiptir. Yani işletme sahibi veya ortaklarının cebi ile işyerlerinin kasası ayrı işler. Hele hele Telsim gibi anonim şirket statüsünde bulunan ve koca koca defterleri bulunan (yok mu yoksa?) tüzel kişiliğe sahip bir işletmede kasa konusu hayati önemdedir.
Şirketlere atanan denetçiler istedikleri zaman gelip bu kasaları denetleyebilirler. Paraların, çeklerin, senetlerin kayıtlara uygunluğuna bakarlar. Ciddi şirket sahipleri, kasa sorumluluğunu taşıyan kişilere kasa tazminatı öderler.
Peki şirket sahipleri ve ortakları kendi şirketlerine para koyamaz mı veya kasadan para çekemez mi? Elbette yapabilir. Ama onun için de ayrı bir hesap açılır ki buna 'ortaklar cari hesabı' denilir. Yıl sonundaki kar veya zarar paylaştırması sırasında da ortaklar cari hesabı dikkate alınır. Bu durumda Cem Uzan'ın Telsim'in kasasını "Size ne? Benim şirketim değil mi? İstediğim gibi para çekerim" diye kullanması söz konusu olamaz.
Peki Cem Uzan,, Telsim'in ürettiği mallardan birisi olan kontörlü kartları alıp kendi evinde saklayabilir mi? Bunun için o evin Telsim ait bir depo olarak görülmesi gerekir ki, o evin bir misafirhane olduğu biliniyor. Varsaydım ki orası bir depo... Şirket kayıtlarında yüzlerce trilyonluk bir malın bir başka yere nakli için özel belgeler düzenlenmesi gerekir. Bu hareketin depo ve stok kayıtlarına girişinin yapılması zorunludur. Şirketlerde depo ve stok sorumluları da en güvenilir kişilerden seçilir. Onlara da özel tazminatlar ödenir.
Bunun haricinde Cem Uzan da Telsim A.Ş. için tıpkı normal bir müşteri gibidir. Yüzlerce trilyonluk malı geçerli bir ödeme belgesi ile (nakit, çek, senet vb.) satın alıp evinde saklayabilir. Cem Uzan bunlarla ilgili geçerli bilgi ve belge gösteremediği taktirde, Telsim'in mallarını evinde ne için bulundurduğunu açıklamakta bir hayli zorlanacaktır.
İyi işleyen muhasebe, tıpkı işleyen hukuk sistemi gibi bir gün herkese lazım olabilir.
(Bu yazı Finansal Forum gazetesindeki Başkentten Yansımalar köşesinde 23 Şubat 2004 tarihinde yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder