DOLAR KURU İÇİN KÖTÜ HABER. TEMMUZDA İTHALATIMIZ 'PATLADI'. İTHALATI, 5 SEBEP KONTROLDEN ÇIKARDI

Cahit UYANIK

TÜİK, bugün Temmuz-2022 dönemine ait dış ticaret istatistiklerini açıkladı. Dış ticaret açığı temmuz ayında 10,7 milyar dolar, Ocak-Temmuz 2022 döneminde ise 62,2 milyar dolar düzeylerinde gerçekleşti. Açık Temmuz ayında, geçen yılın aynı dönemindeki 4,3 milyar dolarlık rakamla kıyaslandığında yüzde 147 arttı. Açık; geçen yılki 25,5 milyar dolarlık veriyle karşılaştırıldığında ise Ocak-Temmuz 2022 döneminde yüzde 143 artmış oldu.

Bu artışın geri planında ihracatın mütevazı artışlar göstermesine karşın; ithalat rakamlarının adeta 'patlama' yapması yatıyor. İthalat Temmuz-2022'de yüzde 41,4 artarak 29,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yıl bu rakam 20,7 milyar dolardı. Ocak-Temmuz 2022 dönemindeki ithalat artışı ise yüzde 40,7 olarak gerçekleşirken, rakam 206,5 milyar dolara çıktı. Geçen yıl ilk 7 aydaki ithalat 146,8 milyar dolardı. Bu tablo, ekonomimizdeki dolar talebinin artmakta olduğunun (Taleple birlikte dolar kurunun artışı) ve önümüzdeki dönemde ekonomimize daha fazla dolar gerekeceğinin bir işareti...

Bence Türkiye ekonomisinde ithalat patlaması yaşanmasının 5 sebebi bulunuyor:

ABD HAZİNE BAKAN YARDIMCISI ADEYEMO'NUN RUSYA YAPTIRIMLARIYLA İLGİLİ TÜSİAD'A İLETTİĞİ MEKTUBUN TAM METNİ

Adewale (Wally) Adeyemo

Adewale Adeyemo’nun mektubuna DÜNYA ulaştı

Türkiye’de faaliyet gösteren iş dünyası STK’larına, ABD Hazine Bakan Yardımcısı Adewale (Wally) Adeyemo’dan gelen mektuba DÜNYA ulaştı. İşte mektubun çevirisi:

“Temmuz ayında yaptığım ziyaret sırasında Türk iş topluluğu ile görüşmekten memnuniyet duydum. Önemli sıkıntılara rağmen şirketlerinizin büyümeye devam etmeleri gösteriyor ki; Türk iş insanları dünyadaki en inovatif gruplar arasındalar. Zaten bu nedenle büyük Amerikan şirketleri hem Türkiye’ye yatırım yapmaya, hem de Türk şirketlerini kendi tedarik zincirlerine dahil etmeye devam ediyorlar. Türkiye’nin müttefiki olmamız vesilesiyle, ekonominizin başarılı olmasından büyük çıkarımız bulunuyor.

Size bu mektubu, Rusya’nın ülkeniz üzerinden yaptırımları delme çabaları nedeniyle, Türk şirketleri ve Türkiye’de iş yapan Amerikan şirketleri için artan risklerden duyduğum endişeyi dile getirmek için yazıyorum. Bildiğiniz üzere, birlikte dünya ekonomisinin yarısından fazlasını temsil eden ABD, G-7’deki müttefiklerimiz ve 30’dan fazla ülkeden oluşan bir koalisyon olarak, Rusya’nın uluslararası mali sisteme girişini engellemek ve Ukrayna’daki haklı görülemez savaşı finanse etmek için gelir elde etmesini engellemek üzere güçlü önlemlere başvurduk. Bunu, ekonomilerimize maliyetli olmasına rağmen yaptık. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaşını yürütmek için gereksinim duyduğu kaynakları elde etmesini engellemek için topluca binlerce kişi ve kuruma karşı mali kısıtlamalar getirdik ve yaptırım uyguladık. Rusya’nın yaptırımları delme ya da yaptırımların arka yollarından dolaşmasıyla ilgisi olan kişilere yaptırım uygulayarak, asıl yaptırımları delmeye çalışanlara da ABD ve ortakları olarak ayrıca yaptırım koyduk.

VAKIF ÜNİVERSİTELERİ ÜCRETLERİNDE HENÜZ İNDİRİM YAPMAZKEN, DOĞUŞ VE BEYKENT ÜCRETLERİNİ NİYE İNDİRDİ?

Cahit UYANIK

Üniversitelerde kayıtlar bu hafta yapılacak. Hizmet verdikleri çok büyük kitle sebebiyle devlet üniversitelerini zorlayacak en önemli sorun barınma iken; vakıf üniversitelerindeki sorun, bu yılki yüksek enflasyondan kaynaklı astronomik öğrenim ücreti zamları...

YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar,
 TOBB Yüksek Öğretim Meclisine katıldı 

Nitekim YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, kayıtlara 5 gün kala 17 Ağustos 2022 tarihinde TOBB Yüksek Öğretim Meclisi İstişare Meclisi toplantısına katılarak “Vakıf yüksek öğretim kurumlarının ekstra bir indirim kampanyası yapması faydalı olacaktır. Hiçbir öğrencimizin maddi imkânsızlık dolayısıyla eğitimini aksatmasını istemiyoruz. Bu çerçevede vakıf üniversitelerimizden öngörülebilir ve istikrarlı bir ücret politikası benimsemelerini bekliyoruz. Vakıf yüksek öğretim kurumlarımız öğrencilerimizin barınmasına daha fazla destek vermelidir” dedi. Toplantıdan sonra yapılan açıklamada ise vakıf yüksek öğretim kurumlarının öğrenim ücretleri konusunda öğrencilere destek vermesi, barınma ihtiyaçlarının çözümü için gayret sarf etmesinin karara bağlandığı ilan edildi.

BİST'E DÖNEN YABANCININ ÖNCE BANKA HİSSELERİNİ TERCİH ETMESİNİN İLGİNÇ SEBEBİ: SEKTÖRE DUYULAN GÜVEN

Cahit UYANIK

BİST-100 Endeksinde 3.100'lü seviyeler geçildi. Analistler aslında bu seviyelerin sonbaharın ortasına doğru, üçüncü çeyrek bilançolarının açıklanmasından sonra geleceğini tahmin ediyorlardı. Beklenenden 1,5-2 ay erken ulaşılan bu seviyenin sebebi, yabancı girişlerinin yeniden başlaması. Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, BİST'e 300 milyon dolar girdiğini söyledi. Bu paranın Londra üzerinden gelen Körfez ülkeleri fonları olduğu düşüncesi yaygın.

Gelen yabancı parası öncelikle, uzun zamandır durgun seyreden bankacılık hisselerinde ciddi yükselmelere sebep oldu. Bunun sebebi nedir? Neden yabancılar Türk Borsasına önce bankacılıktan giriyor ve önce bankacılıktan çıkıyor? Bunun en önemli sebebi Türk bankalarına duydukları güven...

TEVFİK GÜNGÖR URAS'LA KÜÇÜK AMA ÖNEMLİ BİR ANIM VAR

TÜRK EKONOMİ BASININA 'AYŞE TEYZE' VE 'ALİ RIZA AMCA' KARAKTERLERİNİ ARMAĞAN EDEN GÜNGÖR URAS'LA KÜÇÜK AMA ÖNEMLİ BİR ANIM VAR

Cahit UYANIK

Prof. Dr. Tevfik Güngör Uras

Bugün Tevfik Güngör Uras'ın

Ölümünün 4. Yılı

Uras, ekonomiyi en basit ve anlaşılır şekilde anlatıp yazabilen bir isimdi.

Yerinin kolay kolay dolabileceğini sanmıyorum.

Onunla bir anım aklıma geldi, özgeçmişinde  Sabancı Holding'te de görev yaptığını okuyunca...

1988 yılı yaz ayları olmalı

Üniversiteden mezun olup,

Anadolu Ajansı Ekonomi Haberleri Müdürlüğünde çalışmaya başlamıştım

Hani o Sıhhiye Hanımeli Sokak'taki ünlü binanın 4. Katında...

Bir gün Müdürümüz Vecdi Seviğ

Beraberinde Sakıp Sabancı ve Tevfik Güngör Uras'la istihbarat salonumuza girdi.

Sabancı'yı hemen tanıdım, Uras ise Sabancı Holding'teki Aksigorta'da önemli bir yöneticilik görevindeymiş. (Sonradan öğrendim bunu)...

ŞOK... DOĞAL GAZIN M3'Ü 70 TL OLABİLİR. BATI RUSYA'YLA YAKINLAŞAN TÜRKİYE'YE ABA ALTINDAN SOPA GÖSTERİYOR

Cahit UYANIK

Ağustos ayının ortasının geçilmesiyle birlikte sonbahar ve kış aylarında yaşanabilecek gelişmelerin ilk belirtileri kendini göstermeye başladı. Bu gelişmelerden en önemlisi Rusya ile ilişkiler olacak gibi görünüyor. Türkiye, Rusya-Ukrayna Savaşının başladığı 24 Şubat 2022'den bu yana tarafsızlığını koruyordu. Ancak iki ülke ekonomilerinin birbirleriyle oldukça yakın ilişkide bulunması, Türkiye'nin enerjide Rusya'ya daha fazla bağımlı hale gelmesi ve inşaatı süren Akkuyu Nükleer Santrali gibi dev bir proje, Türkiye'nin zaman zaman Rusya'nın çekim alanına daha çok girmesine sebep oluyor.

Nitekim Temmuz ayında Türk inşaat şirketi IC İçtaş'ın Akkuyu projesinden elimine edilmesi, ardından Rusya'nın bu projede kullanılmak üzere Türkiye'ye 15 milyar dolara tamamlanmak üzere 7-8 milyar dolar para göndermesi negatif ve pozitif Rus etkilerinin aynı anda hissedilmesiyle kafaları iyice karıştırdı. Oysa Türkiye Akkuyu projesini Ruslar'a know-how (bilgi transferi) yapmayı kabul ettiği için vermişti. Türkiye nükleer santral inşaatı, teknolojisi, işletilmesi ve ömrü dolduğunda işletmesinin terk edilmesi konularında tecrübe kazanmak istiyordu. Ancak ilk ünitenin açılmasına 8-10 ay kala böyle olumsuz bir gelişme yaşandı. Konunun Erdoğan ve Putin tarafından da ele alındığı, her iki taraftan birer uzmanın görevlendirilerek kendilerine ayrıntılı bir rapor hazırlanmasını istedikleri belirtiliyor ve bu raporun sonucu bekleniyor.

17,5 MİLYAR DOLARLIK KAYNAĞI BELİRSİZ DÖVİZ GİRİŞİNİN (NET HATA VE NOKSAN) 4 NEDENİ...

Cahit UYANIK

Ödemeler bilançosunda; hiç bir tanım altına dahil edilemeyen döviz giriş ve çıkışları 'Net hata ve noksan (NHN)' adı altında kayıt altına alınmaktadır. NHN bu yılın ilk 6 ayına ait ödemeler bilançosu verilerinde 17,5 milyar dolara ulaşarak; 32,4 milyar dolarlık cari açığa oranı yüzde 54 düzeyinde gerçekleşti. Yani cari açığın yarıdan fazlası ve 43 milyar doları geçen ülke olarak döviz finansmanı ihtiyacımızın (cari açık+yurt dışına portföy çıkışları) neredeyse üçte biri, bu kaynağı belirsiz döviz girişi ile karşılandı.

Ödemeler bilançosu, adı üzerinde bir bilançodur; döviz gelir ve giderlerinin (bilançonun her iki tarafı) her raporlama döneminde dengede olması gerekir. Bunun için de ödemeler bilançosu çift taraflı kayıt prensibi ile tutulur. Ancak gerçek hayatta bazı döviz hareketleri tek taraflı olarak kayıt edilebilir; yani dövizin giriş veya çıkışının kaynağı bulunamaz. İşte o zaman boş kalan taraf (giriş veya çıkış) NHN'ye kaydolunur. Kaynağı belirsiz döviz girişi döviz varlığımızı artırdığı için (+); kaynağı belirsiz döviz çıkışı döviz varlığımızı azalttığı için (-) karakterle ödemeler bilançosuna yazılır.

FED FAİZİ 75 DEĞİL 50 BAZ PUAN ARTIRACAK AMA TÜRKİYE'DE DOLARA TALEP SÜRÜYOR. 300 ALTI CDS İÇİN NE YAPILMALI?

Cahit UYANIK

ABD'de yıllık yüzde 8,5 olarak açıklanan Temmuz-2022 ayına ilişkin TÜFE verisinin, beklentiden 0,2 puan düşük gelmesiyle borsalarda ve kripto paralarda ani ve hızlı yükselişler görüldü. Piyasalar bu gelişmeyi, FED'in 20-21 Eylül 2022 tarihindeki toplantısında 75 değil 50 baz puan faiz artışı yapacağı şeklinde yorumladı. Oysa bu bence erken bir yorumdu.

FED Başkanı Powell geçen ay düzenlediği basın toplantısında Eylül'e kadar 2'si enflasyon 2'si istihdam olmak üzere 4 veri daha açıklanacağını ve kararlarını buna göre vereceklerini söylemişti. Geçen hafta cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam (TDİ) verisi beklenenden oldukça yüksek geldi ve negatif yorumlandı. Bugün enflasyon verisi ise pozitif geldi. Önümüzde Eylül ayı başında açıklanacak yeni TDİ ve enflasyon verileri var ki bunların ne olacağı bilinmiyor. Yani sevinmek ve 0,50 puan faiz artışı tahmini yapmak için erken.

HESABINIZI %80 ENFLASYONA GÖRE YAPIN. ENFLASYON BU YILI %60, %70, %100 DEĞİL, %80'DEN KAPATACAK

Cahit UYANIK

Ağustos 2022 itibarıyla, enflasyonun (TÜFE) bu yıl sonunu;

- yüzde 60 (Ekonomi yönetiminin tahmini)

- yüzde 70 (Piyasa oyuncularına uygulanan anketlerde oluşan tahmin)

- yüzde 100 (Başını Atilla Yeşilada'nın çektiği bir grup iktisatçı ve finans uzmanının tahmini)

kapatacağı ileri sürülüyor.

Bu tahminlere ben de yaptığım hesaplama ile katılıyorum ve diyorum ki "Hayır, enflasyon bu yıl sonunu yüzde 80 ile kapatacak".

Ben, TÜFE endeks rakamının (Dikkat! TÜFE artış oranı değil) bu yıl nasıl bir seyir izlediği, bundan sonra nasıl artabileceği üzerine yoğunlaştım. TÜFE endeks rakamı 2021'i 687 puandan tamamladıktan sonra, bu yılın ilk 7 ayında 1.001'e kadar yükseldi. 314 puan artan endeks, aylık ortalama puan artışının 45 puan düzeyinde olduğunu gösteriyor. Bu ortalama artış eğiliminin Ağustos-Aralık 2022'yi kapsayan 5 ayda da süreceği öngörüsüyle endeksin (687+540=1227) kapatacağını söyleyebiliriz. Bu da bizi endeks puan artış hızı veya 2022 yılı TÜFE endeks artışının yüzde 80 olarak gerçekleşeceği sonucuna getirir.

2014'TEKİ BANK ASYA'YI KURTARMAYA ÇALIŞMA OPERASYONU... ERDOĞAN, BABACAN VE BAŞÇI

"Ali Babacan ve Erdem Başçı bu akşam istifa edecek" deniliyor. Sebep: Bank Asya. Başbakan geçen hafta bu bankanın durumunun iyi olmadığını, mallarını satarak durumunu düzeltmeye çalıştığını söylemişti. Babacan ise bugün Ziraat Bankasına satılacağını... Yani kurtarılacağını... 

Aylardır bu satış konusunda süren yoğun söylentiler zaten vardı. Olaylar, böylece iki farklı bakış açısıyla açığa çıkmış oluyor. Bank Asya, Erdoğan'a rağmen Ziraat'e satılamayacağına göre bundan sonra ne olur? Bilenler bilir... Olacak olur. Sabah saat 07.30 Radyo-1 haberlerine dikkat edin derim.

(Bu yazı 06 Ağustos 2014 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)

"ALMA ABİ ALMA...!" TCMB BAŞKANI KAVCIOĞLU İLE SANAYİCİ ARASINDAKİ DİYALOGUN TAM METNİ

TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu 29 Temmuz 2022 tarihinde İSO Meclisi toplantısına katılarak sanayicilerin sorularını cevapladı. Kavcıoğlu, bankaların kredileri yüksek faizle kullandırmasına ilişkin şikayetini, sanayicinin sözünü keserek "Alma abi alma" diyerek cevapladı. Kavcıoğlu daha önce Ak Parti'de Gümüşhane Milletvekilliği yapmıştı.

Kavcıoğlu ile sanayici arasındaki gelişen diyalogun ayrıntısı şöyle:

Sanayici: Yanlış biliyor olabilirim, bu bankaları yüzde 15 ile fonluyorsunuz...
Kavcıoğlu: 14.
Sanayici: Bu bankalar bu aldığı parayı yüzde 36-40'tan bize satarken...
Kavcıoğlu: Alma abi alma...
Sanayici: Yani sizin buna birşey deme hakkınız var mı yok mu onu merak ediyorum... Serbest piyasa ama...

ENFLASYON ÜCRETLERİ KEMİRİP DURUYOR; TÜİK, TÜRKİYE ÜCRETLİLER GEÇİNME ENDEKSİ HESAPLAYIP YAYINLAMALI

Cahit UYANIK

İstanbul Ticaret Odası (İTO) uzun yıllardır bir İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (İTO-ÜGE) yayınlıyor. 01 Ağustos 2022 tarihinde açıklanan Temmuz ayı sonuçlarına göre, 1998 yılından bu yana yani 24 yıl sonra bu endeksin en yüksek değerine çıktığı görüldü. Ücretlilerin tüketimine konu olan malların fiyatlarını temsil eden endeks, son bir yılda yüzde 99,1 arttı.

İTO, bu ÜGE'yi aynı zamanda İstanbul'un tüketici fiyat endeksi yerine de kullanıyor. Aslında ÜGE ile TÜFE aynı şey olmamalı. TÜFE ve ÜGE'nin ayrı ayrı hesaplanıp ilan edilmesi gerek.

Öte yandan TÜİK'in açıkladığı kendi TÜFE verisi var ki; İTO'nun TÜFE'siyle arasında bazen ciddi farklılıklar olabiliyor. Bunun çeşitli sebepleri var tabii ki... TÜİK'in TÜFE'si 400'ü aşkın mal ve hizmetin fiyatlarını takip ederken, bu İTO'nun TÜFE'sinde (veya ÜGE'sinde) 200'dan biraz fazla...

İTO'nun TÜFE'si biraz eski ve yenilenmesi gereken bir endeks. TÜİK'in TÜFE'sinde 2000'li yılların başından itibaren, 'çekirdek enflasyon' da denilen özel kapsamlı fiyat göstergeleri bulunuyor. TÜİK verisi mevsimsel, takvimsel etkilerden arındırılmış ve endeksin gelecekte yönünü tahmin etmeye yarayan bazı dışlamaları (enerji fiyatları hariç, kamunun yönettiği ve yönlendirdiği fiyatlar hariç vb.) içeriyor. Oysa İTO'nun verisinde bunlar bulunmuyor. Yani TÜİK'in TÜFE'si daha yeni ve modern göstergeleri içeren bir endeks...