Cahit UYANIK
Cinayet ve polisiye tarzdaki
İnferis'i okuyorum.
İlk izlenimim şöyle:
Katıksız ve harfi harfine...
'Mevzuata uygun' bir cinayet ve polisiye romanı bu...
(Bu yazı 06 Ocak 2022 tarihinde Twitter ve Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)
Cahit UYANIK
Yıl 1992. 32 yıl öncesi... Türkiye'nin 1970'li yıllarda tehlike sinyalleri veren, 1980'li yıllarda sıkıntıya ve 1990'lı yıllarda dev bir sorunsala dönüşen sosyal güvenlik meselesini kapak yapmışım. Kapakta SSK, çivisi çıkmış bir şekilde betimlenmiş grafikerlerce... Kapakta ismi yazılmamış genel müdür ise Kemal Kılıçdaroğlu...
Türkiye biri 1990'ların sonunda, diğeri 2000'li yılların ortasında -IMF ve Dünya Bankasının teknik desteği ile- sosyal güvenlik reformları yaptı. Ancak bu reformların günahları fazlaydı. Çoğu sorun ertelenmişti veya geniş toplum kesimlerini anlamsızca özveriye mecbur ederek 'çözermiş gibi yapan' önlemler içeriyordu.
Cahit UYANIK
Rahmetli Bülent Ecevit'i çok severim.
Ecevit, Türk milletini çok iyi tanıyan, yüreği onun iyiliği için çarpan
Nadir siyasetçilerden biriydi çünkü.
Ecevit öz olarak bir gazeteciydi.
Ülkesini, milletini iyi tanımasında mesleğinin büyük rolü vardı.
Bu cümlem öyle basmakalıp bir cümle değil.
Ecevit, 31 yaşında genç bir gazeteci iken...
1956 yılında Gaziantep'e gelmiş ve 5 gün kalmış.
Bu seyahatindeki izlenimlerini Ulus gazetesinde
8 günlük bir yazı dizisi olarak yayınlamış.
Bu yazı dizisini 1-2 gün içinde blogumda sizlerle paylaşacağım.
(Tıklayınız) 1956 YILINDA BÜLENT ECEVİT'İN KALEMİNDEN: GAZİANTEP-1 / GEREKLİ ADAMLAR ŞEHRİ
Cahit UYANIK
Yıl 2004/Eylül ayı... Ekonomi Muhabirleri Derneği (EMD) Genel Başkanı olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Silivri'de düzenlediği "Yöngörü Toplantısı"na katılmışım. Amaç, TCMB'nin nereye doğru evrilmesi gerektiği sorusuna yanıt bulmak...
Çünkü Avrupa Birliğinden müzakere tarihi almak üzereyiz ve ufukta TL'den çıkıp Euro'ya geçme ihtimali belirmiş. Tabii ki modern bir merkez bankasına çok iş düşecek burada... (Nitekim 3 ay sonra AB bize tam üyelik müzakerelerine başlanacağını resmen bildiriyor) Ama zaman ve realiteler acımasız; gitgide tam üyelik müzakeresinin esamesi bile okunmaz olmuş ve...
TCMB için köprünün altından çok sular akmış geride kalan 20 yılda...
Cahit UYANIK
1970'li yıllara girilirken..
Galatasaray seneler süren başarısızlık dizisine
Son vermek için
Futbolun beşiği İngiltere'den bir teknik direktör getirir: Brian Birch.
Birch, takım için birçok şey yapar ama...
Adamın bizim tembel futbolculara...
Dilleri bir karış sarkana kadar koşu yaptırmasına kimse anlam veremez başlangıçta...
Her antrenmandan sonra, bu böyledir.
Cahit UYANIK
Fotoğraftaki hanımefendi
Hafize Gaye Erkan.
ABD'den gelip
Merkez Bankası başkanı olacağı ileri sürülüyor
Yalnız...
Fotoğrafı görünce..
"Ek iş olarak mücevherat mankenliği mi yapıyor?"
Diye düşünmeden edemedim
Ancak kısa araştırmam gösterdi ki bu fotoğraf,
Erkan dünyaca ünlü mücevherat firması Tiffany & Co. Yönetim kurulu üyesi iken çekilmiş.
 |
| F: Cahit Uyanık |
Cahit UYANIK
Bir ekmek almaya gittim
Ankara Halk Ekmek 5 TL'den 6,5 TL'ye çıkmış
Yani yüzde 30 zam yemiş.
Ekmeğin TÜFE'deki ağırlığı yüzde 2,5...
E o zaman...
Türkiye genelinde ekmeğe ortalama yüzde 30 zam gelirse ki bu mümkün,
Şubat ayında açıklanacak Ocak ayı enflasyonu
Hiç bir şeye zam gelmese, sadece ekmek fiyatı artsa;
Yüzde 0,008 yani yüzde 1'in biraz altında hesaplanır.
2022 YILI HEPİMİZE ASPAVA GETİRSİN
Cahit UYANIK
Hatırlıyorum;
2021'e, 2020 gibi bir zorlu seneyi yolcu etmenin
Ağızda kekremsi tat bırakan mutluluğu ancak tazelenen umutlarla girmiştik.
Virüs belasına, hem de iki Türk'ün bulduğu aşıyla tamamen veda edeceğimizdi beklentimiz...
İlk deneme dozları yapılmıştı bazı ülkelerde...
Sonrasında yıl boyu aşı üzerine aşı olduk,
4 doza bile ulaştık ama gelin görün ki virüsten kurtulamadık
Oysa varyantlara isim verilen Latin alfabesini bitirmek üzereydik
Şimdilerde görüyoruz ve anlıyoruz ki, virüs, 2022'de de tüm haşmeti ve hıncıyla yaşamımızda olmaya devam edecek...
2021'in en önemli ikinci olayı ise 'faiz sebep enflasyon neticedir' gibi altı boş ve bilimsel gerçeklikten uzak bir söylem sebebiyle dolar kurunun iyice gemi azıya almasıydı.
Acıların ekonomi yönetimi...
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve
FED Başkanı Jerome Powell...
Ekonomiyi adam etmek için saçını süpürge etmiş Janetiye ile..
Bindelik fiyat artışlarını izlemekten helak olmuş acıların çocuğu Küçük Jeromecik...
 |
| Dr. Hafize Gaye Erkan |
Cahit UYANIK
Hazzetmiyorum ama...
Bu yanlışı düzeltmem lazım.
Hafize Gaye Erkan
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB)
26'ıncı değil, 18'inci başkanıdır, bir başka deyimle guvernörüdür.
Çünkü TCMB'nin en üst düzey yöneticilerine
1931-1970 arasında 'genel müdür' unvanı veriliyordu.
Genel Müdür unvanını taşıyan 8 isim vardır.
Cahit UYANIK
Çocukken...
Rahmetli babam Mehmet Uyanık,
O dar geliriyle...
pazar günleri hiç aksatmadan
Eve Milliyet gazetesi alırdı.
Hürriyet'i basit, Cumhuriyet'i aşırı entellektüel bulurdu sanırım; Milliyet ise halk gazetesiydi.
Zaten logosunun altında da 'Halk Gazetesi' yazardı.
Sonralarda onu silip 'Basında güven' diye yazdılar ama...
Bir türlü, halkın aşınmaya başlayan güvenine çözüm bulamadılar.
Çünkü yavaş yavaş gazetecilik yapmayı bırakıyordu Milliyet...
Halkın çıkarları değil, başka çıkarlardı artık
Peşinden koştuğu...
Cahit UYANIK
Emekliye 2 bayramda...
Toplam 17 bin TL ikramiye gerçekçi mi?
Ödenmesi sorun yaratır mı?
EYT sonrası...
Emekli sayısının 15 milyonu geçeceğini düşünüyorum
Bu sebeple yapılacak toplam ödeme
255 milyar TL olacaktır.
Alım gücü düşük bu kesim
İhtiyaçlarını karşılarken
KDV-ÖTV ödeyecektir.
En az yüzde 10'u vergi olarak devlete hızlıca geri dönecektir.
Geriye kalan ise borç ödemelerinde kullanılıp
Piyasayı rahatlatacaktır.
Cahit UYANIK
Bay Kemal'in SSK Genel Müdürü iken yazdığı bir bilimsel makalenin girişi...
Bu makaleyi bulunca, maziye daldım yine...
Nasıl mı?
Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi...
İlk batış sinyallerini 70'li yıllara girerken verince...
Dünya Bankası'nın ünlü aktüerya uzmanı Mr. Zelenka Türkiye'ye davet edilmiş ve bir rapor yazdırılmıştı.
Zelenka 52 yıl önce yani 1971 yılında "Bu kafayla giderseniz sisteminiz 20 yıl içinde batar" diye bir rapor bırakıp gitmişti.
Elbette batmamak için yapılması gereken işlerin listesiyle beraber...
Ama laf-söz dinlememe hastalığımız yine depreşmiş...
Adam bunu söylememiş gibi...
Arabayı (Sosyal güvenlik sistemini) duvara çarptırmak için elinden geleni yapmıştı güzide (!?) siyasetçilerimiz.
Zelenka'nın bahsettiği o 20 yıl da...
Göz açıp kapatana kadar geçmiş...
Kılıçdaroğlu, batağa sürüklenen SSK'ya Genel Müdür olmuştu 90'lı yılların başında...
- EFSANE EŞKİYA 'ÇAKIRCALI EFE'Yİ KİM ÖLDÜRDÜ?
- YAŞAR KEMAL, 45 YIL SONRA BU SIRRI ÇÖZÜP YAYINLAMIŞ...
- 'ÇAKIRCALI' İLE 'CHE GUEVARA'NIN KADER BENZERLİĞİ...
Cahit UYANIK
Yaşar Kemal usta bir yazar olmadan önce de..
Usta olduğunu gösterdiği romanlarını
Birer birer yayınladıktan sonra da...
Çok iyi bir gazeteci ve röportajcıydı.
Yaşar Kemal, çok gençken, daha Osmaniye-Kadirli'de yaşarken...
Eşkiyalık meselesine ilgi duyar...
İzmir dağlarının ünlü eşkiyası Çakırcalı Mehmet Efe de..
Bilgi toplamaya başladığı isimler arasındadır.
Oysa 1872 yılında doğan Çakırcalı, Yaşar Kemal doğmadan 15 yıl önce 1911'de öldürülmüştü.
HABERİN MANŞET CÜMLESİNİ SONA YAZABİLMEK VEYA ŞEYDA APAYDIN'DAN 'GECE SÜTÜ'
Cahit UYANIK
"Güneşin solgun ışıkları yavaş yavaş yayılıyor şehre. Penceremden bakıyorum. Daha uyanamamış sokak. Eylül... Hüznün, yalnızlığın, bir elbise gibi giyildiği mevsimin kapısı... Yapraklar dökülüyor, ağaçlar, sokaklar keder yükleniyor. Camı açıp serin havayı içime çekiyorum. Gecenin buğusu uçuyor üzerimden. Akarsu gibi hücum eden serinlik, iyice uyandırıyor beni, evimi. Gitmeliyim artık. Biletim, çantalarım hazır. Çayımı demleyip çiçeklerimi suluyorum. Dönüşüm geç olursa, Perihan ilgilenir."
Bu tadımlık tümceler Şeyda Apaydın'ın ilk kitabı 'Gece Sütü'nün giriş öyküsü 'Damla Sakızı'ndan... Gelip -istese de- dönemeyenlerin öyküsü bu. Büyükşehirlerde artık çoğumuz aşinayız buna...
Ne yaşadığımız şehirlere ait olabiliyoruz ne de yıllar yıllar önce doğup büyüdüğümüz topraklara... Arafta kalıyoruz çoğunlukla... Bu bölünmeyi çok keskin bir örnekle ancak pamuk gibi yumuşak, zaman zaman gülümseten bir üslupla anlatıyor 'Damla Sakızı'... Dolmuşlarda şoför mahalinin hemen sağındaki oturma yerine 'manita koltuğu' denildiğini unutmuştum söz gelimi... Anımsatınca bu öykü; epey gülümsetti beni...
110 BİN TL GELİRİNİZ YOKSA, ALT GELİR GRUBUNDASINIZ DEMEKTİR.
Cahit UYANIK
Hükümetin 'orta gelirliler için konut projesi' açıklandı ve...
Gerçekler iyot gibi açığa çıktı.
Bu veri çılgın enflasyon sebebiyle Türkiye'deki hanelerin oldukça büyük bir bölümünün orta gelirden alt gelir düzeyine düştüğünün göstergesi.
Nasıl mı?
Doğrudur; oturulabilir, yeni ve orta kalite yeni yapılmış bir evin satış fiyatı 2,5-3 milyon TL.
3 milyon TL'lik konut kredisi çeken bir vatandaş 10 yıl vadede ayda 36.845 TL taksit ödeyerek ev sahibi olabilecek.
Mortgage kredilerinde evrensel kuraldır: Ev taksiti, toplam gelirin 1/3'ü kadar olmalıdır.
36.845×3= (yaklaşık) 110.000
Bu durumda sizin geliriniz 110 bin TL olmalı ki,
Mortgage taksidini rahat ödeyin.
Cahit UYANIK
Kim ki asgari ücret zammı enflasyonu artırır der. O yalan söylüyordur, inanmayın lütfen... Çünkü;
1) Doğrudur, Türkiye'de 'talep enflasyonu' değil, 'maliyet enflasyonu' hüküm sürmektedir. Doların hızlı ve ani artışı tüm maliyetleri (Hammadde, enerji, lojistik vb.) ve dolayısıyla mal satış fiyatlarını yükseltmiştir. Sorun, devletin sağladığı enerji vb kalemlere yaptığı astronomik zamlardır, kuru çığrından çıkarmasıdır. İşçiliğin ise toplam maliyetler içindeki payı, hemen hemen tüm işletmelerde oldukça düşüktür. Mesela tekstilde işçilik payı 2015 yılında yüzde 25'ti. Ancak bu payın, son 7 yılki gelişmelerle (2018 ve 2021'deki iki büyük kur şoku sebebiyle) yüzde 10-15'e düştüğünü tahmin ediyorum. Asgari ücrete yapılacak zam, maliyetleri işçilik yönünden oransal olarak fazla yükseltmez.
2) Yapılan zam, işçilerin iş verimliliğini ve dolayısıyla üretimi artırır. İşyerlerindeki üretim artışı, yapılan zammı karşılar ve enflasyon yaratmaz.
3) Asgari ücret o kadar düşük ki (295 $), işçiler birçok tüketiminden vazgeçmiş durumda. Gıda, barınma-ısınma, ulaşım fiyat artışları felaket boyutlarda... Yapılan zam işçileri sadece düşük tüketim kalıbından doğal tüketim kalıbına yaklaştırır. Yani ekstra talep doğurup, talep bazlı enflasyon yaratmaz.
4) Tarihsel olarak bakıldığında da; DİSK'in 2023 Yılı Asgari Ücret Gerçeği raporuna göre asgari ücret 2015 yılında 348 $ iken, 2016 senesinde yüzde 24 artışla 430 $'a yükseltilerek oldukça yüklü bir zam yapılmış ancak manşet enflasyonda bir yükseliş görülmemiştir. Asgari ücrete $ bazında yüzde 24 zam yapıldığı ortamda; 2015/12'de yüzde 8,81 olan yıllık enflasyon, 2016/12'de yıllık yüzde 8,53 olmuştur. Yani enflasyon yükselmek bir yana, bir miktar gerilemiştir. Demek ki artırılan asgari ücret enflasyona sebep olmamıştır.
Tv haber bültenlerinde izliyorum...
Sokak röportajlarında çoğu insan
Asgari ücreti, "askeri ücret" diye telaffuz ediyor
İlk bakışta bir dilbilgisi hatası gibi görünse de...
Ülkemizdeki 30 milyon çalışanın 15 milyonunun asgari ücret
Ve etrafında (artı-eksi %10) bir ücret kazanabildiğini,
Emeklilerin çoğunun da asgari ücreti uzaktan dahi göremediğini düşünürsek...
Sokaktaki yurttaşların bazılarının
Tek tipleşen kazançlarını, büyük kitlelerin tek tip davranış kalıplarına uyabilmesine
Büyük önem verilen askerlikle benzeştirmesinin geri planında; 'asgari ile askeri aynı şeydir nasıl olsa' gibi
Daha derin kabullenmeler ve adlandırmalar bulunduğunu
düşündürtüyor bana...
 |
| Jack London (1876-1916) |
'UÇURUM İNSANLARI' İLE 40 YIL SONRA YENİDEN TANIŞMAK...
Cahit UYANIK
Bugün...
En sevdiğim yazarlardan
Jack London'ın 106. ölüm yıldönümüymüş
Jack London'la sanırım
Ortaokul yıllarımda tanışmıştım.
O günlerde 3 romanı okumayanı adam yerine koymuyorlardı bizim cenahta:
1) Maksim Gorki-Ana
2) Uçurum İnsanları-Jack London (veya Demir Ökçe-Jack London)
3) İnce Memed-Yaşar Kemal
Geçmişinde muhabirlik de bulunan Amerikalı Jack London...
Vefatından 14 yıl önce, daha 26 yaşındayken...
1902 yılında İngiltere'ye gidip,
işçi sınıfının yoğun şekilde yaşadığı ve lümpenleşmemek yani uçuruma yuvarlanmamak için çırpındığı
Doğu Londra'da tebdil-i kıyafet dolaşıyordu 'Uçurum İnsanları' kitabında...
Soru şuydu: Bu emekçiler, bu uçurumun kıyısına ne olmuştu da gelmişlerdi?
Onlardan biri gibi davranarak soruya cevap arıyordu London...
İzlenimlerini kaleme alıyordu sonra...
