BİR ENFLASYON SORUNU YOKMUŞ GİBİ KONUŞULUYOR AMA... EYLÜLDE ENFLASYON YÜZDE 4, YIL SONUNDA YÜZDE 72-73 OLABİLİR

Cahit UYANIK

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, bugün düzenlenen "Ekonomik Dönüşüm ve Yeni Paradigmalar Zirvesi" adlı toplantının açılışında yaptığı konuşmada "Yeni ekonomi politikamızın Türkiye ekonomisinin tüm yapısal sorunlarını çözmeyi amaçladığı aşikar. Eğer yeni ekonomi modelini uygulamaya almasaydık, durgunluk ve buna bağlı birçok sorunla karşı karşıya kalacaktık, enflasyon sorun olmaya devam edecekti" dedi.

Böylece Nebati cümlesinin son kısmıyla, Türkiye'de enflasyon sorunu bitirilmiş gibi konuştu. Oysa yeni model uygulanmaya başladıktan sonra, enflasyon yüzde 16'dan resmi rakamlara göre yüzde 80'e kadar yükseldi. Bazı bağımsız ölçümlere göre ise yüzde 180 oldu. Bu iki rakamın aritmetik ortalaması bile yüzde 120'yi geçiyor. Öyleyse ülkemizde fiilen yüzde 100'ün üzerinde bir enflasyon mevcut. Bu ortamda böyle bir cümle kurulabilmesine doğrusu hayret ettim.

Ünlü sosyalistlerimizden, 60'lı yıllarda Meclis'e ilk giren sosyalist parti özelliğine sahip Türkiye İşçi Partisinin (TİP) kurucularından Prof. Dr. Sadun Aren, Türkiye'de piyasa ekonomisini en iyi anlayan, en basit ve anlaşılır biçimde anlatabilen bir isimdi. 70'li yıllarda yazdığı "100 Soruda Ekonomi El Kitabı" adlı eseri okuyuculardan büyük ilgi görmüş, kolay okunabilen ve basit anlatımıyla baskı üzerine baskı yapmıştı. Aren sanki, 70'li yılların Mahfi Eğilmez'iydi.

DÜNYA BANKERLERİNİN KURDUĞU VE TÜRKİYE'YE ILIMLI YAKLAŞAN ULUSLARARASI FİNANS ENSTİTÜSÜ (IIF) BİLE DOLAR KURU TAHMİNİNİ ARTIRDI

Cahit UYANIK

Önemli yabancı finans kurum ve kuruluşları, dolar kurunun yıl sonunda ulaşabileceği düzey hakkındaki tahminlerini yükseltmeye devam ediyor. Bunlardan en sonuncusu Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) oldu. IIF Baş Ekonomisti Robin Brooks, bugün attığı bir tivitle cari açıktaki artış eğilimi sebebiyle, halen 16,5 TL düzeyindeki yıl sonu dolar kuru tahminini 21 TL'ye çıkardıklarını duyurdu. IIF bu yıl mart ayında da, 9,5 TL düzeyinde bulunan yıl sonu dolar kuru tahminini 16,5 TL'ye yükseltmişti. Böylece Türkiye ekonomisine yönelik ılımlı ve muhafazakar tahminleri ile bilinen IIF bile, son 6 ayda dolar kuru tahminini 9,5 TL'den 21 TL'ye çıkararak yüzde 133 artırmış oldu.

IIF nedir ve Türkiye'yi neden yakından izliyor?

IIF nedir ve neden Türkiye ekonomisine yönelik tahminleri daha ılımlı? "Dünya bankerlerinin kurduğu birlik" olarak da tanınan IIF, küresel çapta finans ve ticaret şirketleriyle, bazı kurum ve kuruluşları bünyesinde barındıran bir tür meslek kuruluşu. 1983 yılında, ülkelerin borçlarını ödeyemeyerek temerrüte düştüğünü ilan ettiği 'Latin Amerika Borç Krizi' sırasında 38 önemli uluslararası banka tarafından kurulan IIF, gelişmekte olan ülkelerdeki finans sektörlerini ve dolayısıyla ekonomilerini yakından izliyor.

Zaman içinde 70'den fazla ülkeden 450'ye yakın üyeye oluşan IIF, Türkiye gibi gelişmekte olan piyasalardan çeşitli kurumları da üyeliğe kabul etti. Halen Türkiye'den aralarında bankalar, Türkiye Varlık Fonu ve bazı holdinglerin bulunduğu 17 üyesi olan IIF, yaptığı ekonomik ve finansal tahminlerde ılımlı bir havaya sahip. IIF bu ılımlı davranışıyla; 17 Türk kuruluşundan topladığı aidatların yanı sıra, Türkiye'ye borç veren finansal kurumların faiz ve ana paralarını sorunsuz şekilde tahsil etmek için takınmak zorunda oldukları daha olumlu bakış açısını da temsil ediyor.

TOKİ KURASINDA ÇIKMA ŞANSINIZ NASIL ARTAR? 'BAŞVURUDAN TAPUYA' TÜM İŞLEMLER NASIL YÜRÜTÜLECEK?

Cahit UYANIK

TOKİ'nin sosyal konut projesine 31 Ekim 2022 tarihine kadar başvurular sürerken Cumhurbaşkanı Erdoğan başvuru sayısının 5 milyona yaklaştığını bildirdi. Başvuru sayısının 5-6 milyon arasında nihayetleneceğini tahmin ediyorum.

Buna göre TOKİ'nin kasasına başvuru bedeli olarak şu ana kadar yaklaşık 2,5 milyar TL'ye yakın bir para girdi. Ancak yetkililer kurada kazanamayan başvuru sahiplerine, 5 iş günü sonra 500 TL'nin iade edileceğini açıkladı. TOKİ bu durumda yaklaşık 2,5-3 milyar TL'yi 3 ay kadar kullanmanın nemasından karşılıksız olarak yararlanmış olacak. (Kurada kazananlara ise bir iade yapılmayacak ve TOKİ'ye gelir yazılacak)

Kurada kazanıp sözleşme imzalamayanlara ise yani hakkından vazgeçenlere de 500 TL'leri iade edilecek. Şu ana kadarki açıklamalara göre 2023-Ocak ayı içinde sözleşme imzalanabilmesi için, TOKİ kuraları Aralık-2022 içinde çekilmeli. Büyük ihtimalle sözleşme aşamasında peşinat, ilk taksitin de izleyen ayda ödenmesi gerekiyor.

TOKİ, kuraya karı ve kocanın ayrı ayrı başvurması durumunda ikisinin de kura hakkının iptal edileceğini, hanenin küçük çocukları için başvuru yapılamayacağını açıkladı. Ancak TOKİ aynı haneden dedenin veya 18 yaşı geçmiş çocuğun başvurusunun kabul edileceğini bildirdi. Bu durum, yetişkin çocuğa sahip veya aile büyüğü ile beraber oturan hanelerin kurada çıkma şansının daha yüksek olduğunun göstergesi.

FAİZDE HEDEF YÜZDE 9. MB SANAYİ ÜRETİM AZALIŞINI BAHANE EDİP 'EKONOMİYE DESTEK İÇİN' FAİZİ YÜZDE 12'YE İNDİRDİ

Cahit UYANIK

TCMB beklendiği gibi (Ağustosta başlattığı faiz indirme davranışını sürdürerek) Eylül-2022'de 1 haftalık repo ihale faizini (politika faizi) 1 puan indirdi ve yüzde 12'ye getirdi. TCMB'nin yayınladığı karar metninde; jeopolitik risklerde artış, küresel enflasyon ve faizdeki yükseliş, dış pazarlardaki zayıflamanın sonucu olarak ekonominin öncü göstergelerinde gerileme görüldüğü belirtilerek, ekonomik büyümeyi desteklemek adına faiz indirimine gidildiği savunuldu.

TCMB'nin bahsettiği öncü gösterge, daha önce vurguladığımız gibi sanayi üretim endeksindeki (SÜE) Temmuz ayında yaşanan (Biraz da uzun Kurban Bayramı tatilinin etkisiyle) güçlü gerilemeydi. Aceleci TCMB, bu önemli göstergenin Ağustos ayında da bozulmaya devam edeceğini düşünüyor olmalı ki, faiz indirimini gerçekleştirdi.

TCMB'nin kararında yıl sonu enflasyon hedeflerine net bir atıfta bulunulmadı. Bu konuda belki, 5 iş günü sonra açıklanacak tutanak özetlerinde bir ayrıntı yakalanabilir. Ancak TCMB'nin son piyasa katılımcıları anketinde (PKA) yer alan yıl sonu enflasyonundaki 3 puanlık düşüşü de dikkate aldığını düşünüyorum. PKA'daki bu düşüş eğilimi ile ekonomideki yavaşlama emarelerinin önümüzdeki aylarda da sürebileceği varsayımıyla, TCMB'nin faiz indirimlerine devam ederek Aralık ayında yüksek tek hane yani yüzde 9 faize gelebileceğini tahmin ediyorum.

MB YARIN KENDİ FAİZİNİ; FED, RUSYA'NIN SERTLEŞMESİ VE SANAYİ ÜRETİMİNDEKİ DÜŞÜŞE BAKARAK BELİRLER

Cahit UYANIK

TCMB yarın açıklayacağı kritik faiz kararını hangi unsurlara bakarak belirleyebilir? Bence burada 3 önemli etken ön plana çıkıyor:

1) RUSYA'NIN UKRAYNA İLE SAVAŞTA SONBAHARDA DAHA SERTLEŞMESİ, JEOPOLİTİK RİSKLERİ VE KÜRESEL FAİZLERİ ARTIRIR: Rusya bugün aldığı kararla kısmi seferberlik ilan ederek 300 bin sivili silah altına alacağını duyurdu. Bu, neredeyse orta büyüklükteki bir ülkenin ordusu kadar asker sayısına denk geliyor. Karar, Rusya'nın sonbaharda savaşı genişletmesi ve sertleştirmesi demek... Bu, jeopolitik risklerin iyice yükselmesi ve savaşın yayılma ihtimalini artırıyor. Böylesi bir savaş ortamında küresel faizler artarken faiz indirme kararı vermek, TCMB için biraz zor olabilir.

2) FED'İN BUGÜNKÜ 0,75 VEYA 1 PUANLIK FAİZ ARTIŞ KARARI, TCMB'Yİ ETKİLEYEBİLİR: FED'in 0,75 puan faiz artırması sonrası, Türkiye'nin faiziyle kıyaslandığında aradaki makas iyice açılacak. Normal bir faiz politikası izlense Türkiye'nin buna (enflasyonu düşük olsa bile) 0,75 puan faiz artışıyla cevap vermesi gerekirdi. Ancak tam tersi yapılıp faiz indirimi ile cevap verilirse, döviz hareketleri açısından hayli zorlanabiliriz. Bu hareket Türkiye ekonomisinin rekabet gücünü de zayıflatır. Merkez Bankasının faiz indirdikten sonra, rekabet gücü endişesiyle döviz kurunun ipini gevşetmesi ihtimali de bulunuyor ki, buna imkanı var. Çünkü TL son aylarda bir miktar değerlenmişti.

TCMB, FED'in yapacağı artırımın olumsuz etkilerini dikkate alarak bu ay pas geçmeyi de düşünebilir. Ancak TCMB'nin faiz kararlarında FED'i dikkate alıp almadığını bilemiyoruz, elimizde veri yok. Çünkü TCMB PPK karar tutanaklarının tamamı, (çoğu ciddi merkez bankasının aksine) kamuoyuna açıklanmıyor. Bunun yerine karardan 5 iş günü sonra tutanaklar özetlenerek duyuruluyor ki buraya bakarak; kararda FED veya ECB gibi küresel merkez bankası kararlarının etkili olup olmadığını anlayamıyoruz.

MB 1 PUAN İNDİRME HAVASINDA; BU YAPILIRSA FED'İN 0,75 PUAN FAİZ ARTIŞIYLA BİRLEŞİP EKONOMİYİ ZORLAR

Cahit UYANIK

Bu hafta dünya çapında 25 merkez bankası faiz kararını açıklayacak. Bunlardan TCMB ve FED faiz kararları, Türkiye ekonomisini yakından ve doğrudan ilgilendiriyor. TCMB, faiz kararını FED'den 1 gün sonra, 22 Eylül 2022 perşembe günü ilan edecek. TCMB, (geçen ay beklenmedik şekilde yaptığı gibi) faizleri 1 puan daha indirme arayışında ve havasında... Çünkü TCMB'nin her ay yayınladığı Piyasa Katılımcıları Anketinde (PKA) cari yıl sonu enflasyon beklentisi (TÜFE) ağustosta yüzde 70,6 iken, bu ay 3 puan kadar düşerek yüzde 67,73'e indi. Benzer şekilde 12 ay sonrası TÜFE beklentisi de yüzde 41,99'dan yüzde 36,74'e düştü. İşte beklentilerde yaşanan bu gerilemenin, TCMB'ye "faiz indirimine devam edelim" gerekçesi yaratabileceğini düşünüyorum.

Bu yazıyı podcast olarak Spotify'da dinleyebilirsin

Ancak TCMB'nin bu ay PKA'ya katılan kurum ve uzmanların bir bölümünü değiştirmesi ve katılan kişi ve kurum sayısının 40'a kadar azalması kuşkuları beraberinde getirdi. Piyasalarda TCMB'nin daha yüksek enflasyon tahminleri yapan kişi ve kurumları, daha düşük tahminler yapanlarla değiştirdiğine dair bir endişe oluştu. TCMB'nin bu konuda geniş bir açıklama yapmaması kuşkuları iyice besledi. TCMB'nin bu konuda bir açıklama yapması yerinde olacaktır. FED ise Eylül-2022 faiz kararını 21 Eylül 2022-çarşamba günü açıklayacak. FED'in 0,75 puanlık faiz artışına gittiği Temmuz ayındaki son toplantısının ardından (Faizler yüzde 2,25-2,50 aralığına yükseltilmişti) Başkan Powell, resesyon korkularıyla "Bundan sonra faiz artışlarını yavaşlatmaları gerekebileceğini" söylemişti. Piyasalar da Eylül, Kasım ve Aralık toplantılarını düşünerek en fazla 1,5 puanlık artışla yıl sonunda faizlerin yüzde 4'e yükselebileceğini hesaplamışlardı. Eylül ayı için beklenti ise 0,50 artış oranında oluşmuştu. Ancak Powell'ın Jackson Hole ve Cato Enstitüsü konuşmalarındaki sert tavrı ve şahinleşmesi, Eylül ayı toplantısında 0,50 artış ihtimalini tamamen ortadan kaldırarak 0,75 hatta 1 puan artış (jumbo faiz artışı) tahminlerine kapı açtı.

TOKİ'NİN SOSYAL KONUT PROJESİNDE İKİNCİ PEŞİNAT NİTELİĞİNDEKİ YÜZDE 8 KDV DETAYINA DİKKAT

Cahit UYANIK

Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından ayrıntıları açıklanan TOKİ'nin sosyal konut projesinde başvurular devam ediyor. Şu an itibarıyla başvuruların sayısı 1,5 milyonu geçti. Bu rakam, TOKİ'nin sadece başvuru formu satışından 2 günde 750 milyon TL topladığı anlamına geliyor. Çünkü vatandaşlardan 500 TL başvuru bedeli alınıyor. Başvurular Ekim ayı sonuna kadar devam edecek.

Bu yazıyı podcast olarak dinleyebilirsiniz

Eğer başvuruların sayısı 4 milyona ulaşırsa TOKİ başvuru formu satışından 2 milyar TL karşılıksız kaynak toplamış olacak ki, bu 422 milyar TL olarak açıklanan toplam proje büyüklüğünün yüzde 0,50'sine karşılık geliyor. Projede 250 bin daire üretileceği dikkate alınırsa, 4 milyon adet başvuru formu satışından sadece yüzde 5-6'sı amacına ulaşmış olacak. Geriye kalan yaklaşık 1,85 milyar TL, sıfır maliyetli ve karşılıksız bir kaynak olarak TOKİ'nin kasasına girmiş olacak.

(Not: Konunun yoğun şekilde tartışılması üzerine TOKİ yetkililerince, 500 TL'lik başvuru bedellerinin kura çekimlerinin ardından, hak sahibi olamayanlara iade edileceği açıklandı.)

Bu noktada uzun vadede TOKİ'nin sosyal konut projesiyle ilgili dikkat edilmesi gereken detayları anlatmak istiyorum.

1) HAK SAHİBİ OLDUĞUNUZ PROJENİN AYRINTILI LOKASYONU HAKKINDA BİLGİ EDİNİN, ÇOK UZAK BİR BÖLGEDEYSE YÜKÜMLÜLÜK ALTINA GİRMEYİN: TOKİ, projede sadece evlerin inşa edileceği bölgeleri açıkladı. Ayrıntılı lokasyonlar verilmedi. TOKİ, konutlarını ucuza getirebilmek için genellikle büyük kentlere 30-40 km. uzaklıktaki bölgelerde Hazine arazilerini kullanıyor. Böylece inşaatın arsa maliyetini sıfırlıyor. Ancak bu evler şehre çok uzak olduğu için ciddi ulaşım sorunlarının yanı sıra; okul, hastane, AVM gibi temel hizmetlere uzun yıllar kavuşamayabiliyor.

DAR GELİRLİYE EV: 2 ASGARİ ÜCRET + YÜZDE 80 ENFLASYONDA TASARRUF BECERİSİNE BAĞLI. TAKSİT ARTIŞINA DİKKAT

Cahit UYANIK

Cumhurbaşkanı Erdoğan bugün (13.09.2022-salı); iki yılda 250 bin adet inşa edilerek, 2025 yılı başında başvuru sahiplerine devredilecek sosyal konut projesinin ayrıntılarını açıkladı. Bu projeye başvurabilmek için en önemli şart, başvuru sahibinin aylık net hane gelirinin İstanbul'da 18 bin, diğer kentlerde 16 bin TL'nin altında olması...

Asgari ücrete yılbaşında yüzde 40 zam yapılarak 7 bin 500 TL'ye yükseltileceği varsayımıyla çizilen bu gelir sınırına göre; sosyal konut projesine karı-koca asgari ücretle çalışanlar (veya bir baba-evlat, anne-evlat asgari ücretli çalışanlar) başvurabilecek. Başvuru için 500 TL başvuru bedeli de yatırılması gerekiyor.

Erdoğan'ın açıklamasına göre 2+1 dairenin taksitleri ilk yıl 2 bin 280 TL; 3+1 dairenin taksitleri ilk yıl 3 bin 187 TL olacak. Dairelerin sözleşmeye yazılacak satış bedelleri 2+1 için 608 bin, 3+1 için 850 bin TL olarak tespit edildi. Hak sahiplerinden daire bedelinin yüzde 10'u peşin (2+1'de 60 bin 800 TL, 3+1'de 85 bin TL) alınacak. Ödemeler 240 ay vade ile (20 yıl) yapılacak. Taksitler, her yıl memur maaş artış oranları kadar artırılacak.

TEMMUZDA 3,2 MİLYAR DOLARLIK CARİ AÇIK TAHMİNİ TUTAR MI? ASGARİ ÜCRETLİ, 1.100 TL TAKSİT ÖDEYİP EV ALABİLİR Mİ?

Cahit UYANIK

2022 Temmuz ayı ödemeler bilançosu verileri yarın sabah açıklanacak. Tahminlere göre Temmuzda 3,2 milyar dolar cari açık verilmesi bekleniyor. Tahminler 2 ila 4,4 milyar dolar arasında değişiyor. Temmuz verisi hayli önemli çünkü dolar kurunun yılın geri kalanında nasıl bir yol izleyebileceği konusunda bize fikir verecek. Tahmin anketinde katılımcılar 2022 yılı cari açığının 47,3 milyar dolar olacağını belirttiler. En düşük tahmin 39, en yüksek tahmin ise 58 milyar dolar oldu.

Hükümet geçen hafta açıkladığı 2023-2025 yılları OVP'sinde 2022 yıl sonu tahminlerinde bazı önemli revizyonlar yapmıştı. Cari açık da bunlardan biriydi. Geçen yıl Eylül ayında açıklanan Yıllık Program'da cari açığın 18,6 milyar dolar olacağı ve GSYİH'ya oranının yüzde 2,2 olarak gerçekleşeceği tahmini yapılmıştı. Geçen hafta bu tahminde köklü bir revizyona gidilerek cari açığın yıl sonunda 47,3 milyar dolara ve GSYİH'ya oranının yüzde 5,9'a yükseleceği öngörüldü.

Böylece Türkiye cari açık/GSYİH'da kırmızı alarmın yanmasına sebep olacak yüzde 5 düzeyini geçmiş oldu. Türkiye ekonomisinde bu oranın yüzde 5'i aşması, geçmişte kriz çanlarının sesinin gelmeye başlaması olarak adlandırılmıştı. Üstelik ankette belirtilen üst sınırdan cari açık yani 58 milyar dolarlık tahmin gerçekleşirse; cari açık/GSYİH oranı yüzde 7,5'a yükselmiş olacak. Bu da Türkiye ekonomisinin 10-11 milyar dolar daha fazla döviz girişi sağlaması gerektiği anlamını taşıyacak. Artan dolar talebiyle dolar kurunun 25-28 TL arasında yılı kapatabileceği şeklinde tahminler bulunuyor.

"KİRA FİYATLARI" UÇMAZ... "KİRALAR" UÇAR...

 Bir başlık:

"Kira fiyatları uçuyor..."

Arkadaşlar, kira zaten gayrimenkülün bir süreliğine

kullanımı için sahibine ödenen fiyattır.

Böyle yazılırsa olmaz

Anlamsız ve hatalı

"Kiralar uçuyor" demeniz yeterli

Uçmayın; öğrenin...

(Bu yazı 11 Eylül 2021 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)

FAİZİ ARTIRDILAR AMA AVRUPA RESESYON KORKUSUYLA ENFLASYONLA MÜCADELEDE HALA ÇEKİMSER; GÖZLER FED'DE

Cahit UYANIK

Avrupa Merkez Bankası (ECB-AMB), 08 Eylül 2022 tarihli toplantısında faizleri 0,75 puan artırma kararı aldı. Bu ECB'nin euroyu yönetmek üzere kurulduğu 1999 yılından bu yana tek seferde yaptığı en yüklü faiz artırımı oldu. Ancak hayli yüksek oranlı bu artış kimseye bir heyecan vermedi. Bunun sebebi 13 gün sonra FED'in de 0,75 oranında faiz artışı yapacak olmasından kaynaklanıyor. Böylece bu iki rakip paranın arasındaki dengeler bozulmamış olacağı için, piyasalar ECB'nin faiz ayarlamasına net bir tepki vermedi. Piyasalar, 20-21 Eylül 2022 tarihindeki FED toplantısında alınacak kararı beklemeye başladı.

Benim tahminime göre ECB, 1 puanlık (100 baz puanlık) bir artış yapsaydı heyecan yaratabilir ve gelecekteki enflasyonla mücadeleye yönelik daha güçlü bir mesaj verebilirdi. Oysa ECB Başkanı Lagarde, bu ayarlamayı 'önden yüklemeli artış' olarak nitelendirdi. Bu ilginç tanımlamayı, bundan sonraki faiz artışlarının daha düşük oranlarda yapılacağı şeklinde yorumlayabiliriz. Nitekim ECB'nin yıl sonuna kadar 0,50+0,50 olmak üzere toplam 1 puanlık artışla yılı yüzde 2,25 faizle kapatmayı hedeflediği konuşuluyor.

Aslında ECB Başkanı Bayan Lagarde, aylardır enflasyonla mücadelede geç kalmakla yani faiz artışını zamanında yapmamakla suçlanıyor. Çünkü Euro Bölgesinde enflasyon şu anda yüzde 9,1 düzeyinde bulunuyor. ECB kanadı ise hızlı ve yüksek bir faiz artışının, euro kullanan Avrupa ekonomilerini resesyona sokacağını ve daha temkinli olunması gerektiğini savunuyor.

SONBAHAR ENFLASYONU VE AB'NİN RESESYONA GİRMESİ BİZİ ZORLAR. RUSYA'NIN AKIBETİ İRAN'A BENZER Mİ?

Cahit UYANIK

05 Eylül 2022 pazartesi günü açıklanan Ağustos-2022 enflasyonu beklentilerim (Yüzde 1,5-2 arası) doğrultusunda geldi. Oysa piyasalarda yüzde 2 üzerinde bir rakam bekleniyordu. Yüzde 1,46 olarak açıklanan Ağustos-2022 enflasyonu ile birlikte yıllık enflasyon da yüzde 80,21 oldu. Bu gelişmede bence iki faktör etkiliydi:

1) Özellikle işlenmemiş tarım ürünlerinde yani çarşı-pazar ürünlerinde hasat dönemiydi. Birçok üründe önemli fiyat düşüşleri görülürken, artışlar da ılıman gerçekleşti.

2) Özellikle ilkbahar-yaz aylarında market ürünlerine yapılan yüklü zamlar hala korunmaya çalışılıyor. (TÜFE Nisan-2022'de yüzde 7,25, Haziran-2022'de ise yüzde 4,95 gibi yüksek düzeylerde açıklanmıştı.) Yeni zamlar zorunlu olmadıkça yapılmıyor. Fiyatların oturması bekleniyor. Dolar kurundaki nisbi istikrar da bunu destekliyor.

Ancak bu eğilimin Eylül-2022'de bozulmasını bekliyorum. 01 Eylül 2022'de yapılan elektrik ve doğal gaz zammı, okulların açılmasıyla artan mal talebi ve azalmaya başlayan tarımsal üretimin etkisiyle fiyatların Eylülde artışa geçerek yeniden yüzde 4 civarına çıkacağını düşünüyorum. Hükümet OVP'de yıl sonu için yüzde 65, gelecek yıl sonu için ise yüzde 24,9 enflasyon tahmininde bulunmuştu. Bu tahminin tutması için bundan sonraki aylarda fiyat artışlarının yüzde 2'ler düzeyinde gerçekleşmesi gerekiyor. Oysa çoğu iktisatçı Türkiye'de artık fiyatların gelecek yaz ayı ortalarına kadar yüzde 4-7 bandında seyredeceğini düşünüyor. Bu, 2022 yılı için yüzde 70-80 arasında, 2023 yılında ise yüzde 50 civarında bir enflasyon yaşanması anlamına geliyor. Avrupa'da kış aylarında için neredeyse kesinleşen doğal gaz krizi Türkiye'de yaşanacak mı? Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugünkü açıklamasında Türkiye'nin kış aylarında bir enerji krizi yaşamayacağını bildirdi. Bu tespitte Rusya ile iyi ilişkilerin sürmesinin yanı sıra Türkiye'nin son yıllarda LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ithalatını artırması, bu konudaki önemli ihracatçı ülkeler Katar ve Cezayir ile sıcak ilişkiler içinde bulunması yatıyor. LNG sayesinde doğal gaz (tıpkı ham petrol gibi) gemilere doldurulup taşınabiliyor. LNG alıcı ülkeye geldiğinde gazlaştırma (FSRU) gemilerinden veya karadaki gazlaştırma tesislerinden geçirilerek yerel boru hattına basılabiliyor. LNG ithalatının artması, 'doğal gaz boru hattı-dış siyaset' bağlantısını zayıflatan ve gelecekte zayıflatacak en önemli unsur olarak görülüyor.

EKONOMİDE 3 YILLIK YOL HARİTASI AÇIKLANDI AMA ORTA GELİR TUZAĞINDAN ÇIKIŞA DÖNÜK BİR ADIM YİNE YOK

Cahit UYANIK

Bugün pazar olmasına karşın oldukça yoğun bir ekonomi gündemi yaşanıyor. Bunun iki sebebi var:

1) Ağustos-2022 enflasyonu yarın sabah ilan edilecek. 3 ayrı kurumun anketinde aylık enflasyonun yüzde 2,04-2,27 arasında gerçekleşeceği tahmin edildi. Yıllık enflasyonun ise yüzde 81'in üzerine çıkacağı öngörüldü. Benim tahminim ise aylık enflasyonun daha düşük çıkacağı yönünde... Çarşı-pazar, market fiyatlarını yakından izlediğim için ben bu rakamın yüzde 1,5-2 arasında gerçekleşeceğini, ancak yıllık enflasyonun yüzde 80'nin üstünde açıklanacağını tahmin ediyorum. Çünkü çarşı pazarda hasat dönemi olması sebebiyle ürün bolluğu var, haliyle fiyatlar ise daha ılıman bir tablo çiziyor. Market fiyatlarında ise Haziran ayında yapılan zamların üstüne pek fazla yeni bir zam yapılmadığını, 2 ay önceki fiyatların korunmaya çalışıldığını gözlemliyorum. Bu sebeple ağustos ayı için, piyasa uzmanlarına göre daha düşük bir rakam beklentisi içindeyim.

2) 2023-2025 dönemine ilişkin Orta Vadeli Program (OVP) bugün 'beklenmedik bir şekilde' zamanında açıklandı. Çünkü son yıllarda OVP'ler öngörülen zamanından oldukça geç ilan ediliyordu. OVP'de aynı zamanda, sonlanmasına 4 ay kala 2022 yılına ilişkin bazı ekonomik verilerde önemli revizyonlar gidildiği gözlendi.

G-7 ÜLKELERİ MALİYE BAKANLARI RUS PETROLÜNE FİYAT SINIRI (TAVAN) KOYDU. KARAR TÜRKİYE'Yİ DE ETKİLER

Cahit UYANIK

G-7 ülkeleri (ABD, İngiltere, Fransa, Japonya, Almanya, İtalya, Kanada+AB) Maliye Bakanları; 02 Eylül 2022 tarihinde, Rusya'nın elde ettiği petrol gelirini azaltarak Ukrayna ile giriştiği savaşı finanse etmesini sınırlandırmak için ilginç bir karara imza attı. Buna göre Rus ham petrolü ve işlenmiş petrol ürünleri alımlarında bir üst fiyat sınırı (tavan) belirlenecek. Söz konusu önlem, tavan fiyat tespiti yapılmasının ardından ham petrol için 5 Aralık 2022'de, rafine ürünler için ise 5 Şubat 2023'te uygulamaya konulacak.

Alınan bu karar 160-170 yıllık petrol tarihinde ilginç bir dönemeç oluşturuyor. Çünkü bu önlem hayata geçirilebilirse, petrol tarihinde ilk kez satıcılar değil alıcılar petrol fiyatı tespit edecek. Petrolün tarihinde hep satıcılar (Rockefeller Ailesi, 7 Kız Kardeşler denilen dünya çapında petrol araması ve rafinajı yapan 7 uluslararası petrol şirketi, OPEC, emtia piyasaları, OPEC+ ülkeleri) fiyatları belirler olmuştur.

Bu konu aslında ilk olarak yaz ayları başında dile getirilmişti. Anlaşılan aradan geçen 3 ayda konu hayli olgunlaştırıldı. Şimdi önümüzdeki 3 ayda da bu fiyat tavanının nasıl uygulanabileceği belirlenirken, ülkelere mesele hakkında bilgilendirme yapılacak. ABD Hazine Bakanı Yellen, bu önlemi uygulamak için Hindistan ile yapılan görüşmelerin umut verici olduğunu ifade etti. Çin ve Türkiye için ise bir söylemde bulunmadı.

NASRULLAH AYAN BORSA DERGİSİ 'TREND'İ SATTI, BENDENİZ 'FİNANS GAZETECİSİ' DE OLDUM

Cahit UYANIK

'Borsa Kralı' lakaplı,

Aynı isimle bir de kitap yazan 

Nasrullah Ayan yoğun bakıma kaldırılmış. 

Bir tv canlı yayını esnasında kalp krizi geçirmiş...

Son 3-4 yılda sosyal medyada oldukça aktifti Nasrullah Ayan...

Yazılınca anımsadım; borsacıydı, Turkınvest AOG (Asya Okyanusya Grubu) Menkul Kıymetler'in sahibiydi ama sosyalistti.

Tansu Çiller'in sebep olduğu '94 Krizinde

Karşılıksız repo yükümlülükleri sebebiyle battı...

Ortak bir anım yok ama...

Benim yaşamımda finans konularına 

Daha fazla ilgi duymama vesile olan isimdi; bilmeyerek de olsa...

BÜYÜDÜK AMA FAKİRLEŞTİK. BÜYÜME VERİSİ ARTIK SADECE GELİR DAĞILIMI BOZULMASINI İZLEMEKTE KULLANILIYOR

Timsahın açılan ağzına düştük. 
(Kaynak: Prof. Dr. Aziz Çelik)

Cahit UYANIK

TÜİK, 2022 yılı ikinci çeyreğine ilişkin büyüme rakamını yüzde 7,6 olarak açıkladı. Bu rakam ilk çeyrekte ise yüzde 7,5 olmuştu. Büyümede çeyrekler itibarıyla bir istikrar yakalanmış görünse de, bu gidişatın üçüncü çeyrekten itibaren bozulacağını düşünüyorum.

Bu yazıyı podcast olarak Spotify'da dinleyebilirsin

30 Kasım 2022 tarihinde açıklanacak olan 3. çeyrek büyüme verisinin en fazla yüzde 4-5 civarında gelebileceğini tahmin ediyorum. Bunun en önemli sebebi ihracattaki yavaşlamaya karşın ithalattaki artış. İthalatın Temmuz ayında patlama yapması ve bu eğilimini bir süre daha devam ettirecek olması, bu tahminimin en önemli sebebini oluşturuyor. Çünkü ithalat, GSYİH hesaplamalarında negatif yönde izlenmektedir. Dış pazarlarımızda durgunluk yaşanmaya başlaması sebebiyle ihracatımızdaki baş gösteren yavaşlama ise 3. çeyrekte hızı azalacak büyümenin ikinci en önemli sebebi olur.

Türkiye'de son 1-1,5 yıldır yani 5-6 çeyrektir büyüme rakamları maalesef büyümenin (veya küçülmenin) kaynakları yönünden değil; GSYİH pastasının nasıl paylaşıldığı ve pasta paylaşımının sürekli emekçiler yani ücretli çalışanlar aleyhine gelişmesi yönünden izlenmeye başlandı. GSYİH bu haliyle, tüm ekonomik gelişmeleri kapsayan analizlerin ortaya konulabildiği bir gösterge olmaktan çıkarak, gelir dağılımındaki bozulmanın adım adım izlendiği bir veri olmaya doğru evrildi. Oysa ekonomide gelir dağılımı değişiminin izlendiği başka göstergeler bulunuyor. Ancak GSYİH pastasının bölüşümünde ücretliler aleyhine yaşanan bozulma o kadar çarpıcı ki, büyüme verileri açıklandığında hemen bu kısım gözden geçiriliyor ve bozulmanın sürdüğü görülüyor.