Cahit UYANIK
'Yakın tarihimizin en başarılı TCMB Başkanı' Necip Süreyya Serdengeçti dün hayata gözlerini yumdu. 3-4 aydır amansız hastalıkla mücadele ediyordu...
Süreyya Bey, yakın tarihimizin en başarısız TCMB başkanlarından Gazi Erçel'den sonra, 2001 yılında göreve gelerek sanki bir enkaz devralmıştı. Ama Serdengeçti sakin, işbilir ve bilgili yaklaşımıyla -siyasilerden ve IMF'den aldığı desteği de unutmayalım- ülkemizde hala mirası afiyetle yenilmekte olan önemli icraatlara imza attı.
Serdengeçti Türkiye'ye 2002-2005 yılları arasında 'örtük enflasyon hedeflemesi' rejimi uygulatarak, 2006 yılından itibaren 'açık enflasyon hedeflemesi' rejimine geçişin altyapısını kurdu. Böylece Türkiye'deki enflasyonun en önemli kaynaklarından olan devlet kurumları, bir enflasyon hedefine odaklanıp, kamuoyuna hesap verecek şekilde kendine çeki düzen vermeyi öğrendi. Tabii ki özel sektör de buna ayak uydurmayı...
Ancak Serdengeçti 2006 yılının ilk aylarında 'süresi bittiği' gerekçesiyle ikinci kez başkanlığa atanmadı. Şimdilerin hibrit muhalifi ve o zamanın Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan'a Serdengeçti'nin neden ikinci kez atanmadığı sorulduğunda 'Vardır bir bildiğimiz' cevabını verdi.
Bildiği birşey yoktu aslında, sadece daha dindar görünen Durmuş Yılmaz'ı göreve getirmek istiyorlardı, o kadar... Allah'tan Durmuş Yilmaz da tıpkı Serdengeçti gibi 'çekirdekten yetişme' merkez bankacısı idi. Bazı nüanslar haricinde Serdengeçti'nin yapacaklarını sürdürdü ve Yılmaz da başarılı bir başkanlık dönemi geçirdi.
Serdengeçti'nin bu ülke ekonomisine ikinci en büyük iyiliği TL'den 6 sıfır atılmasıydı. Uzun yıllardır süren yüksek enflasyon oranları TL'yi perişan etmişti. Günlük yaşam milyonlar, milyarlar devlet bütçesi onlarca katrilyondan oluşuyor, ekonomi gazetecileri kendi aralarında 'Ne zaman 19 sıfırlı kentilyona geçeriz?' bahsine tutuşuyordu. Öyle ki yabancı piyasalarda TL işlemi yapan işlemciler, mevcut hesap makinelerinin basamak adeti yetmediği için üreticilerden TL'ye özel 20-25 basamaklı cihazlar üretmesini ister olmuşlardı. Serdengeçti bu ortamda TL'den 6 sıfır atılması ve YTL'ye geçişi yaklaşık 2 yıl boyunca planlayıp 2005 başında uygulamaya koydu. Kuruş kavramı yeniden günlük yaşamımıza dönüş yaptı. Halen ucundan kıyısından anlamlı bir para birimimiz varsa Serdengeçti'nin sayesindedir.
Gelelim Serdengeçti ile aramda geçen 'işsizlik' diyaloğuna... Serdengeçti sanırım 2002 veya 2003 yılında bir sebeple Ekonomi Muhabirleri Derneğinin (EMD) Yönetim Kurulu üyelerini kabul etmişti. Konu nasıl olduysa açık enflasyon hedeflemesine geçiş hazırlıklarına geldi. TCMB'nin politikaları ile ülkede enflasyon yavaş yavaş düşüyor ancak iyice yükselmiş işsizlik oranında pek bir iyileşme sağlanamıyordu. Ben de başta FED olmak üzere bazı merkez bankalarının bu göstergeyi de izlediğini ve kararlarında kullandığını hatırlattım.
Bunun üzerine Serdengeçti bana hafiften kızarak 'Söylediğin doğru gibi ama açık enflasyon hedeflemesine geçip tek haneli enflasyon rakamlarını görürsek ancak o şekilde yatırım ve iş ortamı düzelir. İşte o zaman işsizlik kalıcı şekilde düşer. Bizim için de işsizlik oranlarındaki küçük hareketler bile anlamlı bir gösterge haline gelir. Yani düşük enflasyon, inişe geçecek bir işsizliğin ön şartıdır. İşsizliği biz de izliyoruz ama önceligimiz tek haneli enflasyonu sağlamaktır" cevabını verdi.
Serdengeçti böyle dedi ama ben -aradan çeyrek yüzyıl geçmiş olsa da- hala 'amasız' ve 'ön şartsız' TCMB faaliyetleri ve faiz kararlarında işsizlik rakamlarının da dikkate alınması taraftarıyım. Böyle tanımlanmış bir merkez bankacılığının Türkiye'deki siyaset kurumunun işsizlikle mücadeleye her açıdan daha ciddi yaklaşmasını sağlayabileceğini düşünüyorum. (Zaten işsizlik oranlarındaki aylardır dönen siyasi kaynaklı manipülasyonlar da bu düşüncemi doğruluyor.)
Süreyya Serdengeçti ülkesine ve yetiştiği TCMB'ye borcunu bihakkın ödemiş, halkın cebindeki parasının değerini korumasını sağlamış; illüzyona dayalı ve din soslu ekonomistlik iddiacılarınin aksine; ekonomik akıl ve mantıkla ülke şartlarını çok iyi değerlendirebilen 'gerçek bir ekonomist'ti. Yıldızlar yoldaşı olsun, ışıklarda uyusun.
(Bu yazı 27 Temmuz 2025 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder