Cahit
UYANIK
Merkez Bankası (MB), ham petrol fiyatlarındaki artışın
Türkiye'deki akaryakıt fiyatlarını ne yönde etkilediğini araştırdı. MB'nin
yayımladığı son enflasyon raporundaki verilere göre ham petrol fiyatlarındaki
yüzde 10 oranındaki artış, yurt içi akaryakıt fiyatlarını 24 aylık bir dönem
sonunda 3.2 puan artırıyor. Yani uluslararası petrol fiyatlarındaki bir artışın
ancak 1/3'ü yurt içi akaryakıt fiyatlarına yansıyor.
MB'nin yaptığı "Petrol fiyatları üzerine ampirik
bulgular" başlıklı araştırmada döviz kuru, ham petrol ve akaryakıt
fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki ilişki sorgulandı. MB, ham petrol
fiyatlarından akaryakıt satış fiyatlarına yaşanan bu düşük oranlı geçişkenliğin
nedenini, akaryakıt ürünleri üzerindeki vergi yükünün nihai tüketici fiyatları
içinde önemli bir paya sahip olmasına bağladı. MB, akaryakıt ürünlerindeki
dolaylı vergilerin toplam pompa fiyatı içerisindeki payının, ürün cinsine bağlı
olmakla birlikte, yüzde 50-65 arasında değiştiğini bildirdi. MB, 2008 yılı Ocak-Haziran döneminde 95 oktan kurşunsuz benzinin ortalama pompa fiyatı
içerisinde toplam dolaylı vergilerin payının yüzde 60 olduğunu (ÖTV'nin payı
yüzde 45, KDV'nin payı ise yüzde 15 olmak üzere) belirterek, ürün bedeli ve
dağıtım payının yüzde 40 olduğunu bildirdi. MB, ürün bedeli ve dağıtım payının
ise 2007 yılı içinde yüzde 37 olduğunu kaydetti.
Geçişkenlik 2 ayda tamamlanıyor
MB, petrol fiyatlarındaki artışın akaryakıt
fiyatlarını etkileme sürecinin gerçekleşmiş fiyat verileri üzerinden de
izlenerek teyit edilebileceğini bildirerek, vergi hariç olarak hesaplanan
üretici fiyatları endeksinde bu yılın ilk 9 ayındaki petrol fiyat artışının
yüzde 24,29 olduğunu anlattı. Bu artışın YTL cinsinden uluslararası ham petrol
fiyat artışı olarak var sayılabileceği belirtilen araştırmada, belirtilen
dönemde tüketiciye yansıyan (vergi dahil) akaryakıt fiyat artışının ise yüzde 7,7
olduğu anlatıldı. MB, "Yüzde 24,29 oranındaki ham petrol artışının vergi
sonrası tüketici fiyatına yansıması yüzde 7,7 olmuştur. Bu durumda YTL bazında
yüzde 10 oranındaki bir ham petrol fiyat artışı, tüketiciye yansıyan akaryakıt
fiyatlarındaki yüzde 3,2 oranında bir artışa denk gelmektedir" denildi.
Araştırmada ham petrol fiyatlarındaki artışın yurt içi akaryakıt fiyatlarına
geçişkenliğinin büyük bölümünün 2 ay gibi kısa sürede tamamlandığı da
belirtildi.
AKARYAKIT FİYATLARI AKDENİZ ÜLKELERİ TAKİP EDİLEREK BELİRLENİYOR
Araştırmada dolar kurundaki yüzde 10'luk artışın yurt içi akaryakıt fiyatlarını 3.8 puan ile ham petrol fiyatlarına kıyasla daha yüksek oranda artırdığı belirtilerek geçişkenliğin ham petrol fiyatlarında olduğu gibi büyük ölçüde 2 ayda tamamlandığı belirtildi. Araştırmada döviz kurunun geçişkenliğinin daha yüksek olmasındaki temel nedenin akaryakıt dağıtım paylarının ürün bazında döviz cinsinden belirlenmesi olduğu ifade edildi. Uluslararası petrol fiyatlarındaki yüzde 10'luk bir artışın 24 aylık dönem sonunda tüketici fiyatlarında 0.43 puanlık bir yükselişe neden olduğu ifade edilen araştırmada, artışın tüketici enflasyonu üzerindeki etkisinin yaklaşık 1 yıl sürdüğü ve etkinin yarısının ilk 3 ayda, yüzde 75'inin ise ilk 6 ayda tamamlandığı belirtildi.
YÜZDE 10'LUK ARTIŞIN AKARYAKIT
FİYATLARI İLE TÜFE'YE ETKİSİ (24 ay sonunda)
Gösterge
|
Akaryakıt fiyatına etkisi (yüzde)
|
Ham petrol yüzde 10 artarsa
|
3.20
|
Dolar kuru yüzde 10 artarsa
|
3.80
|
Ham petrolün yüzde 10 artmasının tüketici fiyatlarına etkisi
|
0.43
|
(Bu haber, Referans Gazetesinin 11.11.2008 tarihli sayısında yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder