MERKEZ BANKASI'NIN FAİZ SÜRPRİZİ PİYASALARI ETKİLİYOR

Cahit UYANIK

 

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) işlem gören hisse senetleri, hazine bonosu ve devlet tahvili gibi menkul kıymet araçları, Merkez Bankası'nın (MB) beklentiler doğrultusunda çıkan faiz kararlarından etkilenmiyor. Menkul kıymetler ancak MB'den sürpriz faiz kararı çıktığında tepki veriyor.

MB'nin yaptığı faiz ayarlamaları ve bunların menkul kıymet getirileri üzerindeki etkisi araştırma konusu oldu. Araştırmadan, MB'nin beklentiler doğrultusunda aldığı faiz indirim kararlarının menkul kıymet getirilerini hiç etkilemediği, "sürpriz" olarak değerlendirilen bölümlerinin ise getirileri çeşitli oranlarda değiştirdiği sonucu çıktı. MB, son iki ayda faiz oranlarını yüzde 0,50 (beklenti 0.25'ti) ve yüzde 1,25 (beklenti 0,50) indirerek iki defa sürpriz yapmıştı.

66 veri baz alındı

Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü uzmanları Zelal Aktaş, Harun Alp, Mehtap Kesriyeli, Musa Orak ile Bilkent Üniversitesi'nden Refet Gürkaynak'ın "Türkiye'de Para Politikasının Aktarımı: Para Politikasının Mali Piyasalara Etkisi" başlıklı araştırma 16 Temmuz 2001-14 Ağustos 2008 arasındaki para politikası kararları esas alınarak 66 veriye dayandırıldı.

Araştırmada para politikasının mali piyasalara etkisi incelenirken, fiyatlama davranışının beklentilere bağlı olması nedeniyle "sürprizleri" ölçme gerekliliğinin ortaya çıktığı, sürpriz kısmın kararın açıklanmasının ardından mali piyasa değişkenleri üzerinde bir etkisinin görülmesinin beklendiği anlatıldı. Araştırmada MB'nin faiz kararlarının hazine kağıtları faizleri, İMKB-100, İMKB-Mali, döviz kuru (euro ve dolar), risk primi (EMBI+ ve EMBI-Türkiye) gibi değişkenler üzerindeki etkisine bakıldı.

Vade uzadıkça etki azalıyor

Araştırmanın sonuçlarına göre vadesine 6, 12 ve 24 ay kalan menkul kıymet getirileri para politikası kararları beklentiler doğrultusunda çıkarsa tepki vermezken, sürpriz kısmından etkileniyor. Etkilenme, 6 ve 12 ay vadeli menkul kıymetlerde yüzde 1 seviyesinde anlamlı iken, 24 ay vadelilerde bu anlamlılık yüzde 5'e kadar çıktı. Araştırmada menkul kıymetlerin vadesi uzadıkça, para politikası sürprizlerinin etkisinin azaldığı belirlendi. Bu durum, para politikasına duyulan bir güvenin etkisi olarak yorumlandı.

Sürpriz kararların etkisi; İMKB-100, İMKB-Mali, euro, dolar, EMBI+, EMBI-Türkiye değişkenleri üzerinde de incelendi. Burada da beklenen faiz kararlarının hiçbir değişken üzerinde etkisi olmadı. Sürpriz olarak nitelendirilen kısımların EMBI-Türkiye ve euro üzerinde yüzde 5 seviyesinde anlamlı etki yaptığını gösterdi. EMBI+ üzerinde bir etkisi olmaması, bu endekste Türkiye'den başka ülke senetlerinin bulunması nedeniyle doğal karşılanırken, para politikası sürprizleri ile hisse senedi fiyatları ve döviz kuru tepkisi arasındaki ilişkinin çok düzenli olmadığı sonucu bulundu.

(Bu haber, Referans Gazetesinin 30.12.2008 tarihli sayısında yayınlanmıştır)

DURMUŞ YILMAZ, 2008'DE NEDEN "YILIN BÜROKRATI" SEÇİLDİ?
'PİYASA MUHALİFİ' TURHAN, APAR TOPAR KURUL ÜYESİ OLDU
BAĞIMSIZ MERKEZ BANKASININ 3 YILI VE SONUÇLARI
YATIRIMCILAR İLE KAMUYU AYDINLATMANIN ÖNEMİ VE 'KAP'