Cahit UYANIK
Artık klişeleşmiş bir söylem var: ABD Merkez Bankası (FED) ekonomiyi izlerken ve faiz kararı verirken Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksine (PCE) daha fazla dikkat ediyor; Tüketici Fiyat Endeksini (CPI) ise daha az önemsiyor. Peki neden böyle?
Bu soruya cevap aradığımızda CPI ile kıyaslandığında PCE'in yapısı itibarıyla ekonomideki tüketim, fiyatlar ve dolayısıyla fiyat artış eğilimlerini daha geniş bir şekilde kapsayabildiğini ve PCE'de kullanılan hesaplama formülünün daha dinamik olduğunu görüyoruz. Bu konuda size; ABD Çalışma İstatistikleri Bürosunun (BLS) paylaştığı iki çalışmanın özetini sunuyorum:
ABD Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) ile Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksi (PCE) arasındaki farklar:
Amerika Birleşik Devletleri'nde tüketicilerin mal ve hizmetler için ödediği fiyatların iki temel ölçüsü vardır. Bunlardan biri Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS) tarafından üretilen Tüketici Fiyat Endeksi'dir (CPI); diğeri ise Ekonomik Analiz Bürosu (BEA) tarafından hazırlanan Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) fiyat endeksidir.
Bu iki endeks farklı şekilde oluşturulmuştur ve zaman içinde farklı davranma eğilimindedir. Örneğin, 2010'un dördüncü çeyreğinde CPI yıllık yüzde 2,6 oranında artarken, PCE yıllık yüzde 1,7 oranında arttı, bu da 0,9 puanlık bir farktır.
Farklılıkları Kategorize Etme
CPI ve PCE enflasyon ölçümleri arasındaki farklar dört kategoriye veya etkiyle özetlenebilir.
1) Formül etkisi: CPI ve PCE endeksleri farklı endeks formüllerinden oluşturulur. CPI endeksi Laspeyres formülüne dayalı bir ortalama iken PCE endeksi bir Fisher-Ideal formülüne dayanır. Bir Fisher-Ideal endeksi, ayrıntılı kalemler arasında göreceli fiyatlar değiştikçe tüketici ikamesini yansıttığı için 'en üst düzey' bir endeks olarak kabul edilir. Uygulamada, en üst düzey endekslerin gerçek zamanlı olarak uygulanması zordur çünkü bu tür endeksler cari dönem için harcama verileri gerektirir ve bu tür veriler mevcut değildir. Örneğin CPI'yi tahmin etmek için kullanılan hanehalkı tüketici harcamalarına ilişkin veriler cari dönem için mevcut değildir.
2) Ağırlık etkisi: Her bir CPI ve PCE kategorisine atanan göreceli ağırlıklar farklı veri kaynaklarına dayanır. CPI'de kullanılan göreceli ağırlıklar esas olarak Nüfus Sayımı Bürosu tarafından BLS için yürütülen bir hanehalkı anketi olan Tüketici Harcamaları Anketi'ne dayanır. PCE endeksinde kullanılan bağıl ağırlıklar ise iş anketlerinden türetilmiştir; örneğin Nüfus Sayımı Bürosu'nun yıllık ve aylık perakende ticaret anketleri, Hizmet Yıllık Anketi ve Çeyreklik Hizmetler Anketi...
3) Kapsam etkileri: CPI tüm kentsel hanelerin cepten harcamalarındaki değişimi ölçerken; PCE endeksi, tüm haneler ve hanelere hizmet eden kuruluşlar tarafından tüketilen mal ve hizmetlerdeki değişimi de ölçer. Bu kavramsal fark PCE endeksindeki bazı ürün ve harcamaların CPI kapsamının dışında olduğu anlamına gelir. Örneğin CPI'deki tıbbi bakım hizmetleri için harcama ağırlıkları yalnızca tüketiciler tarafından ödenen cepten harcamalardan türetilir. Buna karşılık PCE endeksindeki tıbbi bakım hizmetleri, tüketiciler tarafından cepten satın alınan hizmetleri ve tüketiciler adına ödenen hizmet fiyatlarını içerir. Örneğin PCE'de, işverenler tarafından sağlanan ve sağlık sigortası aracılığıyla ödenen tıbbi bakım hizmetleri ile hükümet tarafından Medicare ve Medicaid gibi programlar aracılığıyla ödenen tıbbi bakım hizmetleri harcamalarının fiyatları da bulunur...
4: Diğer etkiler. Mevsimsel ayarlama farklılıkları, fiyat farklılıkları ve kalıntı farklılıklarından oluşan çeşitli farklılıklar... Bunlar CPI ile PCE endeksi arasındaki farklılıkların tam olarak anlaşılması için hesaba katılmalıdır. Örneğin PCE'de havayolu ücretlerinde yolcuların mil karşılığı aldığı biletler de kapsanırken; CPI sadece tahsil edilen fiyatlara dayanmaktadır.
PCE ve CPI'nin Karşılaştırılması: ABD Enflasyon Hesaplamasındaki Metodolojik Farklılıklar ve Bunların Etkileri (Noah Johnson)
Enflasyon, bir ekonominin sağlığını yansıtan önemli bir ekonomik göstergedir. Ekonomik sağlığı ölçmedeki etkisi, gerçek GSYİH ve gerçek ücret artışı gibi diğer ekonomik değişkenlere bir ayarlama olarak kullanılmasıyla daha da artar.
Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) ve Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksi (PCE), farklı metodolojiler kullanan ve bu nedenle farklı tahminler üreten iki ABD enflasyon metriğidir. Farklılıklar dört etkide gruplandırılabilir: formül, ağırlık, kapsam ve 'diğer'. Bu araştırma, ağırlık ve kapsam olmak üzere iki etkiyi değerlendirir ve bunların çıkarımlarını tartışır.
Ağırlık etkisi, tüketici harcama verilerinin nereden kaynaklandığı konusundaki farklılıkların bir sonucudur. CPI verilerini sadece tüketicilerden alırken, PCE verilerini işletmelerden alır.
Kapsam etkisi ise CPI ve PCE'nin izlediği farklı harcama türlerinin bir sonucudur. Örneğin, TÜFE yalnızca cepten yapılan tüketici tıbbi harcamalarını izler, ancak PCE ayrıca tüketiciler için yapılan harcamaları da izler ki dolayısıyla buna işveren katkıları da dahildir.
Bu farklılıkların çıkarımları önemlidir. Çünkü kira sözleşmelerinden sosyal güvenliğe kadar pek çok sözleşme ve hükümet programı enflasyona bağlıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder