Türkiye’de kayıt dışı çalışmayı özendiren şartların neler olduğu konusundaki tespitlere bir yenisi daha eklendi. Yeni yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre; evlenen kadın, kayıt dışı çalışmaya kolay razı oluyor. Bunun geri planındaki en önemli sebep ise “dolaylı kayıtlılık”. Yani evlendiğinde eşinden dolayı kamu sağlık hizmetlerinden yararlanabilen kadın, kayıt dışı çalışmaya daha kolay gönüllü oluyor. Kadınlar bekâr iken kayıt dışılık oranı, erkeklerle neredeyse aynı düzeyde. Ancak evli kadınlarda kayıt dışı çalışma oranı, ciddi miktarda yükseliyor.
Türkiye’de
sosyal politika konularında çalışan akademisyen ve uzmanlar arasındaki
işbirliği ve iletişimi artırmak amacıyla kurulan ve sekreteryasını TOBB ETÜ
Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin (SPM) yürüttüğü ‘Sosyal
Politikalar Platformu’ üyelerince hazırlanan çalışmalardan sonuncusu İstanbul
Bilgi Üniversitesinden Prof. Dr. Cem Başlevent’ten geldi. Başlevent’in “Kayıt Dışı İstihdama Dair Yanıtlanmayı
Bekleyen Bazı Sorular” başlıklı çalışmasında; kadın istihdamının yaklaşık
üçte birine karşılık gelen tarım sektöründe kadınlar arasında kayıt dışılık
oranının yüzde 95 olması ve tarım-dışı istihdamda kadın ve erkek çalışanlar
arasındaki kayıt dışılık oranlarının birbirinden çok da farklı olmaması (Ekim
2014’te sırasıyla, yüzde 25,7 ve 21,4) sebebiyle cinsiyetler arası farkın kayıt
dışılığı nasıl etkilediğini araştırmaya
başladıklarını bildirdi.
Evli erkekle bekâr kadının kayıt dışı
çalışma oranı neredeyse aynı
Çalışmaya
göre medeni durumu dikkate alındığında, tarım dışı istihdamda en düşük ve
birbirine yakın kayıt dışılık oranı evli erkekler ve hiç evlenmemiş kadınlar
arasında görülüyor. Evli erkeklerde kayıt dışı çalışma oranı yüzde 21 iken, bekâr
kadınlarda bu oran yüzde 19,9 olarak tespit edildi. Ancak buna karşılık; evli
kadınlarda kayıt dışı çalışma oranının yüzde 29,7’ye yükseldiği görüldü.
Başlevent çalışmasında bu durumu “Kayıt dışılık üzerine yazanların bu duruma
getirdiği bir açıklama, bazı kadın çalışanların sigortalının eşi ya da çocuğu
olarak kamu sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor olmasının kayıt dışı
çalışmayla ilgili tercihlerini etkiliyor (yani çekincelerini azaltıyor) olmasıdır.
Evli kadınların bu olgunun en sık rastlandığı grup olması mantıklı bir varsayımdır.
Bizim elde ettiğimiz bulgular da bu tezi destekleyici niteliktedir. Firma ve
çalışan özelliklerini kontrol ederek medeni durum etkisine baktığımızda, evli
kadınların kayıt dışı çalışma olasılığının, ortalamadan daha yüksek olduğunu
buna karşılık henüz evlenmemiş genç kadınların kayıt dışılık oranlarının
erkeklerle hemen hemen aynı düzeyde olduğunu bulduk” şeklinde özetliyor.
Evli kadının sağlık sigorta primi
düşürülerek,
kayıt dışılığın cazibesi azaltılabilir
Kadının
evlendiğinde eşinden dolayı kamu sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesinin kayıt
dışı çalışmaya daha kolay razı hale geldiğini gösteren “dolaylı kayıtlılık”
tezinin geçerliliğinin anket yapılarak daha doğrudan araştırılması gerektiği
ifade edilen çalışmada; “Eşinizden ya da babanızdan doğru sigortalı mısınız?”
ve “Bu durum sizin kayıt dışı çalışmayı kabul etme kararınızı etkiledi mi?”
gibi soruların sorularak bu olgunun ne kadar yaygın olduğunun ve kayıt dışı
çalışmadaki cinsiyet farklılıklarının daha iyi anlaşılmasının sağlanabileceği
anlatıldı.
Sosyal
güvenlik primlerinin çok yüksek olması, kayıtlı çalışanların çeşitli sosyal
yardım programlarından yararlanamıyor olması ve kayıtlı çalışmanın bazı
durumlarda emekli maaşını azaltıyor olmasının da kayıt dışı çalışmayı teşvik
eden faktörler arasında sayıldığına vurgu yapılan çalışmada, “Yukarıdakilere
benzer anket sorularıyla bu iddiaların ne derece geçerli olduğu da
incelenebilir. Elde edilecek yeni veriler, hem kayıt dışı istihdamın mikro
analizlerine katkı sağlayacak, hem de kamu otoritelerine sosyal güvenlik
uygulamalarını yeniden değerlendirme fırsatı verecektir. Örneğin, dolaylı kayıtlılığın
kayıt dışı istihdamı arttırıcı etkisinin kayda değer boyutta olduğunun tespit
edilmesi durumunda, eşinin ya da babasının Genel Sağlık Sigortasından da
yararlanma olanağı olan kadın çalışanların maaşlarından yapılan sağlık
sigortası primi kesintilerinde indirime gidilmesi düşünülebilir. Bu yolla,
maaşları üzerindeki vergi-prim yükü kısmen de olsa azalacak kadın çalışanlar
için kayıt dışı istihdamın cazibesi de azaltılmış olacaktır” denildi.
Medeni duruma göre tarım dışı
istihdamda kayıt dışılık oranı (yüzde)
|
|||
Toplam
|
Erkek
|
Kadın
|
|
Hiç
evlenmemiş
|
28.0
|
31.3
|
19.9
|
Evli
|
22.7
|
21.0
|
29.7
|
Boşanmış
|
28.4
|
25.4
|
30.5
|
Dul
|
54.3
|
45.1
|
58.5
|
(Bu basın bülteni, 06.02.2015 tarihinde Cahit Uyanık tarafından hazırlanarak yayınlanmıştır)
İŞSİZLERİN PARASINA EL ATMAK, SSK'DA 30 YIL ÖNCE DÜŞÜLEN HATAYI TEKRARLAMAKTIR
KAYIT DIŞI İSTİHDAM DENETİMİ, RİSKİ YÜKSEK SEKTÖRLERDEN BAŞLAYACAK
İŞSİZLERİN PARASINA EL ATMAK, SSK'DA 30 YIL ÖNCE DÜŞÜLEN HATAYI TEKRARLAMAKTIR
KAYIT DIŞI İSTİHDAM DENETİMİ, RİSKİ YÜKSEK SEKTÖRLERDEN BAŞLAYACAK
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder