EKONOMİ HİKAYELERİ / EKONOMİDE, PİYASALARDA SPEKÜLASYON VEYA 'LALE ÇILGINLIĞI' NEDİR?

Ekonomide, piyasalarda spekülasyon veya 'Lale Çılgınlığı' nedir?

387 yıl önce (1637) bugün, nadir bulunan 20 gramlık Witte Croonen lale soğanının fiyatı 33 günde %2.506 yükselip 1.345 guldeni (bugünün parasıyla $175 bin) bulunca lale çılgınlığı da tavana vurmuş oldu. 

O gün bir lale soğanı beş yıllık işçi maaşı ediyordu. 

İki yıl sonra (1639) Rembrandt, Amsterdam’da 10 lale fiyatına devasa bir ev satın almıştı. 

Saadet çok sürmedi. 1641 yılına gelindiğinde aynı lalenin fiyatı 37 guldene düştü.

(Kaynak: Ali Perşembe)

TÜRK BORSASININ (İMKB) GELECEĞİ VE KÜÇÜK YATIRIMCILAR

TÜRK BORSASININ GELECEĞİ VE KÜÇÜK YATIRIMCILAR

Cahit UYANIK 

Türkiye'de artık herkes İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nı (İMKB) yakından tanıyor. Gazetelerdeki boy boy tablolarda borsada oluşan fiyatlar yayımlanıyor. Yüksek tirajlı gazeteler haftalık ekonomi ekleri vererek okuyucularına borsaya ilişkin bilgi sunuyor. Sayıları 10 'u geçen haftalık ekonomi ve borsa dergisi, yatırımcılara yön göstermeye çalışıyor, yorumlar yapıyor, tavsiyelerde bulunuyor. Borsada hisseleri işlem gören şirketlerin sayısı hızla 300'e doğru çıkıyor. İMKB giderek daha fazla şirketin işlem gördüğü bir yapıya bürünüyor. Bu sayının yakın bir gelecekte 400'ü geçeceği tahmin ediliyor. Firmalar yeni yatırım kararları öncesinde kaynak maliyetini en aza indirgemek için halka açılmayı ciddi bir alternatif olarak değerlendiriyor.

Peki Türkiye'de borsayı ve dolayısıyla borsaya yatırım yapmaya başlayan yatırımcıları nasıl bir gelecek bekliyor? Borsada yeni endeks patlamaları yaşanabilir mi? Borsa orta ve uzun vadede yatırımcısına enflasyon oranı ve alternatif yatırım araçlarına göre daha fazla kar ettirir mi? Her şeyden önemlisi borsada yatırım yapmak isteyen yatırımcı bu işin içine nasıl girmeli? Girdiği dünyada kendisini neler bekliyor? Bu yazıda borsanın geleceği ve borsa yatırımcılığı konusunda 'tüyo' vermeden, "şu hisseyi alın" veya "filanca hisseyi elden çıkarın" demeden genel konuları dile getirmeye çalışacağım.

WARREN BUFFETT'TAN PARA TASARRUF ETTİREN 12 HAYAT TAVSİYESİ

Dünyanın en başarılı yatırımcılarından biri olan Warren Buffett, verdiği basit ama derin finansal tavsiyelerle ünlüdür. GOBankingRates’in haberinde ise Buffett’ın kariyeri boyunca dikkat çektiği finansal tuzaklar derlendi.

Kişisel gelişimi ihmal etmek

Buffett'a göre, kişinin yapabileceği en iyi yatırım kendine yatırım yapmaktır. Becerileri ve eğitimi geliştirmek, kazanç potansiyelini önemli ölçüde artırabilir. Üstelik bilgi ve yetenekler, kimsenin sizden alamayacağı varlıklardır.

Kredi kartlarına güvenmek

Kredi kartları kullanışlı olabilir, ancak yüksek faiz oranları, bakiyenin tamamını aylık olarak ödemezseniz, avantajlar hızlı bir şekilde kaybolabilir. Buffett, kredi kartı borcuna yol açabilecek gereksiz harcamalardan uzak durulmasını tavsiye ediyor.

Sık sık bar ve pubların ziyaret edilmesi

Barda içki içmek gibi sosyal aktivitelere yapılan harcamalar hızlı bir şekilde birikebilir. Ev buluşmaları gibi daha uygun fiyatlı sosyal etkinlikleri tercih etmek önemli ölçüde tasarruf etmenize yardımcı olur.

AMAN "PİYASALAR" ÖFKELENMESİN...

Cahit UYANIK

Ne zaman masamızdan başımızı kaldırıp televizyona baksak, bir "piyasalar" edebiyatıdır gidiyor. Borsa endeksi düşünce suratımız asılıyor, yükselince her şey daha toz pembe geliyor gözümüze... Faiz denilince artık kimsenin aklına mevduat faizi gelmiyor. Varsa yoksa devletin iç borçlanma ihalelerindeki faiz düzeyini izliyoruz. Anlayacağınız "piyasalar" denilen kavram yaşantımıza öyle girdi ki, işin nereye kadar gidebileceğini kimse kestiremiyor. 

Piyasalar öylesine bir güç ki, zaman zaman ülkenin iç siyasetine bile müdahil oluyor. Üst düzey politikacıların istifa etmesine veya göreve davet edilmesine sebep olabiliyor. Büyük ekonomik ve mali operasyonlarda da zaman zaman piyasaların baskısı ve izini bulmak mümkün. Piyasa denilince "senaryo" kavramı da öne çıkıyor. Kar ve zarar güdüsü ile hareket eden piyasa oyuncularının başarısını (karını artırmasını) ancak başarılı senaryolar sağlayabiliyor. Sonuçta birçok insanın bilgisayar ekranları ve klavyeleri üzerinde oluşturduğu gizli ittifak ve koalisyonlar, hepimizin hayatını yakından ilgilendiren kararlarda etkin hale geliyor. 

HİSSE SENETLERİ 'KAYDİ' OLUNCA, BASILI HİSSE SENETLERİ YAKILACAK MI?

HİSSE SENETLERİNİN SONU NE OLACAK?

Cahit UYANIK

Meclis Sanayi ve Ticaret Komisyonu geçtiğimiz günlerde Sermaye Piyasası Kanununda değişiklikler yapan tasarıyı kabul etti. Tasarı, Plan ve Bütçe Komisyonundan geçtikten sonra Genel Kurul'da kabul edilirse bazı ilginç gelişmeler yaşanacak.

Tasarı, tüm sermaye piyasası araçlarının kaydi olarak çıkarılması ve takip edilmesini öngörüyor. Yani artık borsa şirketleri hisse bastırıp dağıtmak zorunda olmayacaklar. Bu düzenlemenin kara paranın aklanmasının önlenmesi ve sahte hisse senedi basımını engellemek açısından büyük önem taşıdığı ifade ediliyor.

SPK ESKİ BAŞKAN YARDIMCISI, FİNANSAL FORUM KÖŞE YAZARI CANER ERTUNA'NIN VEFATININ ARDINDAN...

FİNANS MİSYONERİ CANER BEY

SPK'nın bugünlere ulaşmasında emeği geçen, 1994 Ekonomik Krizinde darbe yiyen küçük yatırımcıya babalık yapan Caner Ertuna akademik bilgilerle Türkiye gerçeğini birleştiren ender isimlerden biriydi.

Cahit UYANIK

Sakin, kibar, beyefendi, saygılı, bilgili ve hakkı yenmiş... Caner Bey aramızdan ayrıldı sessizce... İnsan şimdi durup düşünüyor da... Ortalıkta ahkam kesip gezinen sözde finans dahilerinden ne kadar farklıydı. Finans biliminin de toplumun hizmetinde olması gerektiğini anlatan kaç kişi var sütunlarında? O, hem dünyada hem Türkiye'de cangılı andıran finans dünyasının ahlaklı ve toplumsal bir yapıya nasıl dönüşmesi gerektiği konusunda kafa yoran nadir insanlardan biriydi. Belki de Türkiye'deki tek isimdi.

1994 Krizini yaşayıp, şimdi umut olduğunu iddia eden bazı siyasilerin alt-üst ettiği sermaye piyasalarına çeki-düzen vermek için az mı sabahlamıştı Ankara'daki küçük makam odasında...? Sermaye Piyasası Kurulu'nu (SPK), piyasaların tek patronu haline getirmek için raporlar üstüne raporlar mı yazmamıştı..? Kelle koltukta dakikalar mı geçirmemişti telefon konuşmalarında...?

EKONOMİ FIKRALARI/BORSA MANİPÜLASYONU VEYA MAYMUN HİKAYESİ

Bir zamanlar köyün birine bir adam gelmiş ve tanesi 10 dolardan maymun alacağını söylemiş. Köyde çok maymun olduğu için köylüler sevinçle ormana koşup maymunları yakalamaya başlamışlar.

Adam, binlerce maymunu 10 dolardan satın alınca ortalıkta maymunlar azalmış, yakalanması zorlaşmış.

Köylüler tam maymun yakalamaktan vazgeçecekken, adam, tanesine 20 dolar vereceğini söylemiş.

Tekrar heveslenen köylüler heyecanla maymunları yakalamaya başlamışlar.

TÜM YÖNLERİYLE, İKİ UZMANIN GÖZÜNDEN 'ASTOR ENERJİ'NİN HALKA ARZI

Astor Enerji, 11-12-13 Ocak 2023 tarihlerinde TEB Yatırım liderliğinde halka arz ediliyor. TEB Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Pınar UĞUROĞLU DELİCE ile TEB Yatırım Araştırma Direktörü Erdem KAYLI, TEB Yatırım'ın Youtube kanalında Astor Enerji'nin halka arzıyla ilgili ayrıntıları paylaştılar.

Kaylı; temelleri 1983 yılında atılan ve 2005 senesinde şu anki hakim ortak Geçgel Ailesi tarafından satın alınan Astor Enerji'nin, elektrik iletim-dağıtımı için ve endüstriyel tesislere güç ve dağıtım transformatörleri (elektrik trafoları) ürettiğini, orta-yüksek akım segmentinde anahtarlama ürünleri sunduğunu bildirdi. Şirketin 2018 ve 2020 yılında önemli yatırımlar yaptığını,140 bin m2 toplam alanda 105 bin m2 kapalı alanda Avrupa'nın önde gelen transformatör üreticilerinden biri olduğunu anlatan Kaylı, üretimden satışlarda İSO'nun sıralamasında 147. sırada olduğunu vurguladı. Şirketin mekanik fabrikası sayesinde ana ürünlerinde uçtan uca üretim yetkinliğine sahip olduğu (kendi mühendis ve ekipmanlarıyla yüzde 90 oranında) bilgisini veren Kaylı, şirketin ciro dağılımının 2022/9 aylıklara (yıllıklandırılmış) bakıldığında yüzde 44'ünün dağıtım transformatörleri, yüzde 33'ünün güç transformatörleri ve yüzde 23'ünün anahtarlama ve diğer satışlardan geldiğini kaydetti.

NASRULLAH AYAN BORSA DERGİSİ 'TREND'İ SATTI, BENDENİZ 'FİNANS GAZETECİSİ' DE OLDUM

Cahit UYANIK

'Borsa Kralı' lakaplı,

Aynı isimle bir de kitap yazan 

Nasrullah Ayan yoğun bakıma kaldırılmış. 

Bir tv canlı yayını esnasında kalp krizi geçirmiş...

Son 3-4 yılda sosyal medyada oldukça aktifti Nasrullah Ayan...

Yazılınca anımsadım; borsacıydı, Turkınvest AOG (Asya Okyanusya Grubu) Menkul Kıymetler'in sahibiydi ama sosyalistti.

Tansu Çiller'in sebep olduğu '94 Krizinde

Karşılıksız repo yükümlülükleri sebebiyle battı...

Ortak bir anım yok ama...

Benim yaşamımda finans konularına 

Daha fazla ilgi duymama vesile olan isimdi; bilmeyerek de olsa...

BİST'E DÖNEN YABANCININ ÖNCE BANKA HİSSELERİNİ TERCİH ETMESİNİN İLGİNÇ SEBEBİ: SEKTÖRE DUYULAN GÜVEN

Cahit UYANIK

BİST-100 Endeksinde 3.100'lü seviyeler geçildi. Analistler aslında bu seviyelerin sonbaharın ortasına doğru, üçüncü çeyrek bilançolarının açıklanmasından sonra geleceğini tahmin ediyorlardı. Beklenenden 1,5-2 ay erken ulaşılan bu seviyenin sebebi, yabancı girişlerinin yeniden başlaması. Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, BİST'e 300 milyon dolar girdiğini söyledi. Bu paranın Londra üzerinden gelen Körfez ülkeleri fonları olduğu düşüncesi yaygın.

Gelen yabancı parası öncelikle, uzun zamandır durgun seyreden bankacılık hisselerinde ciddi yükselmelere sebep oldu. Bunun sebebi nedir? Neden yabancılar Türk Borsasına önce bankacılıktan giriyor ve önce bankacılıktan çıkıyor? Bunun en önemli sebebi Türk bankalarına duydukları güven...

HİSSE SENEDİ, TAHVİL VEYA KAR GARANTİLİ KAĞITLARA YATIRIM YAPMAK DİNEN CAİZ Mİ? (UYGUN MU?)

Diyanet İşleri Başkanlığı fetvayı verdi:

"HİSSE SENEDİ CAİZ, TAHVİL DEĞİL"

Diyanet İşleri Başkanlığı beklenen açıklamayı yaptı. "Dinen yasaklanmayan meşguliyet alanındaki şirketin hissesinin alınmasında sakınca yoktur."

Cahit UYANIK 

"Bir yanda faize haram damgası vurup, yatırım kapısı arayan yaklaşık iki trilyon liralık birikim... Diğer yanda durgunluğun sancılarını çekip taze kan arayan borsa. İslami trilyonlar borsaya akarsa çok şey değişecek. Ama önce borsa kapısının fetva anahtarıyla açılması gerekecek"...

Geçen haftaki sayımızda ele aldığımız İslami çevrelerin borsaya bakışına ilişkin haberimiz böyle başlıyordu. İslami kesim borsaya ilgi duyuyordu ama oldukça belirgin kaygıları da taşıyordu. Bu kaygılar, hisse senedine yatırım yapmanın caiz olup olmadığından, borsada işlem gören firmaların İslami esaslara göre çalışıp çalışmadığına kadar uzanıyordu. 

İşte tam bu belirsizliklere ve tartışmalara Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mustafa Said Yazıcıoğlu açıklık getirdi. Yazıcıoğlu, Panorama'ya yaptığı açıklamada sermaye piyasalarında ve borsada işlem gören şirketlerin kağıtlarının satın alınmasının o şirkete ortaklık olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekti. Yazıcıoğlu'na göre ancak bu ortaklığın ne durumda olursa olsun, sabit veya belli bir oranda kar alınması esasına dayanmaması gerekiyor. Çünkü böyle bir ortaklık ilişkisi İslami hükümler uyarınca "caiz değil".

TEMETTÜ YATIRIMCILIĞI (EMEKLİLİĞİ) VEYA İLAÇLARIN YAN ETKİSİNDEN YARARLANIP HASTA TEDAVİ ETMEK

Cahit UYANIK

Biraz uzun olacak ama...

Size ilginç bir şey anlatacağım...

Son zamanlarda Twitter'da

Güzel bir akıma şahit oluyorum

Küçük tasarruf sahipleri

'Temettü Yatırımcılığı'na büyük ilgi gösteriyor.

(Kimi de buna Temettü Emekliliği diyor ama ben sevmiyorum bunu...)

Önce 'Temettü (Kar payı) Yatırımcılığı' nedir, onu anlatayım kısaca...

Borsada hisse senetlerine günlük al-sat (trade etmek) amacı dışında uzun vadeli yatırım yapmak,

Bunu yaparken de kazancını yatırımcısıyla paylaşan

Yani temettü veren güvenilir şirketleri tercih etmek

Bu hisseleri sabırla, küçük küçük parçalar halinde yıllarca satın alıp biriktirmek...

Kurumsal şirketlere (BİST-30, BİST-50) yatırım yaparak...

Hem o hissenin fiyat artışından hem de temettüsünden (Bedelsiz hisse senedi imkanından da) yararlanmak...