ENFLASYON ÜCRETLERİ KEMİRİP DURUYOR; TÜİK, TÜRKİYE ÜCRETLİLER GEÇİNME ENDEKSİ HESAPLAYIP YAYINLAMALI

Cahit UYANIK

İstanbul Ticaret Odası (İTO) uzun yıllardır bir İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (İTO-ÜGE) yayınlıyor. 01 Ağustos 2022 tarihinde açıklanan Temmuz ayı sonuçlarına göre, 1998 yılından bu yana yani 24 yıl sonra bu endeksin en yüksek değerine çıktığı görüldü. Ücretlilerin tüketimine konu olan malların fiyatlarını temsil eden endeks, son bir yılda yüzde 99,1 arttı.

İTO, bu ÜGE'yi aynı zamanda İstanbul'un tüketici fiyat endeksi yerine de kullanıyor. Aslında ÜGE ile TÜFE aynı şey olmamalı. TÜFE ve ÜGE'nin ayrı ayrı hesaplanıp ilan edilmesi gerek.

Öte yandan TÜİK'in açıkladığı kendi TÜFE verisi var ki; İTO'nun TÜFE'siyle arasında bazen ciddi farklılıklar olabiliyor. Bunun çeşitli sebepleri var tabii ki... TÜİK'in TÜFE'si 400'ü aşkın mal ve hizmetin fiyatlarını takip ederken, bu İTO'nun TÜFE'sinde (veya ÜGE'sinde) 200'dan biraz fazla...

İTO'nun TÜFE'si biraz eski ve yenilenmesi gereken bir endeks. TÜİK'in TÜFE'sinde 2000'li yılların başından itibaren, 'çekirdek enflasyon' da denilen özel kapsamlı fiyat göstergeleri bulunuyor. TÜİK verisi mevsimsel, takvimsel etkilerden arındırılmış ve endeksin gelecekte yönünü tahmin etmeye yarayan bazı dışlamaları (enerji fiyatları hariç, kamunun yönettiği ve yönlendirdiği fiyatlar hariç vb.) içeriyor. Oysa İTO'nun verisinde bunlar bulunmuyor. Yani TÜİK'in TÜFE'si daha yeni ve modern göstergeleri içeren bir endeks...

6'LI MASA İKTİDARA GELİRSE DPT'Yİ, YENİ İSMİYLE STRATEJİ VE PLANLAMA TEŞKİLATINI (SPT) KURABİLECEK Mİ?

DPT'nin 2009 tarihli
tanıtım kitapçığının kapağı 

Cahit UYANIK

Türkiye'nin 1940'ların ortasında tartışmaları başlayan, 1960 yılından itibaren de yasal uygulama zemini bulan bir ekonomik planlama geçmişi bulunuyor. Bence Türkiye'de 2011-2022 itibarıyla 1946-60 dönemine benzer bir süreçten geçiliyor. Şöyle ki:

2011 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kapatılarak fiilen Kalkınma Bakanlığına dönüştürülmüştü. 2018 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemine geçişle birlikte planlama, bu sefer de Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) olarak devam etti. SBB'nin ve şu anki planlama çalışmalarının melez bir yapısı var. Çünkü hem planlama hem bütçe yapmaya çalışıyor.

DPT'nin 2011'deki kapatılmasının öncesi ve sonrasında bunun büyük bir hata olduğu ileri sürülmüştü. Bu kapatma olayının ardından, Türkiye'de 1946-1960 arasındaki döneme benzer bir süreç yaşandı ve halen yaşanıyor. Bu süreç nihayetinde bizi 2022 yılında, 6 muhalefet partisinin oluşturduğu 6'lı Masa'nın 'Kurumsal Reformlar Komisyonu' Raporuna kadar getirdi. Bu raporda iktidara geldiklerinde; DPT'nin Strateji ve Planlama Teşkilatı (SPT) adı altında yeniden kurulacağı vaat ediliyor. Komisyon, bu konuyu öncelikle yapılacak reformlar listesine koydu.

TCMB NE ZAMAN FAİZ İNDİRİMİ YAPACAĞININ SİNYALİNİ VERDİ, ELEŞTİRİLEN FED GÜNAH ÇIKARMAYA BAŞLADI

Dr. Şahap Kavcıoğlu
TCMB Başkanı

Cahit UYANIK

Amerikan Merkez Bankası (FED) 27 Temmuz 2022 toplantısında faizleri 75 baz puan artırarak yüzde 2,25-2,50 aralığına getirdi. Toplantının ardından açıklamalarda bulunan FED Başkanı Jerome Powell, günah çıkartır tarzda konuşarak "Faizleri 3 ay erken artırmaya başlasaydık daha iyi mi olurdu, emin değilim" dedi. FED, aylardır faiz artırımına geç başlayarak enflasyonun kontrolden çıkmasına sebep olmakla suçlanıyordu.

Piyasa kökenli bir isim olan Powell güvercin olarak nitelenen yumuşak konuşmasında, faizleri yıl sonuna kadar 100 baz puan daha artıracaklarını net olarak ifade ederken, Eylül-2022 toplantısına kadar iki enflasyon iki istihdam verisi göreceklerini ve bunlara göre ne yapacaklarına karar vereceklerini bildirdi. Ancak Powell "Önümüzdeki toplantılarda bir tane daha alışılmadık büyüklükte faiz artırımı yapabiliriz, ancak bu yönde verilmiş bir kararımız yok" dedi.

DOLARDA YIL SONU İÇİN 23, 1 YIL SONRASI İÇİN 30 TL MÜMKÜN MÜ? FED FAİZ, MB ENFLASYON RAPORU HAFTASI

Cahit UYANIK

Bu hafta ekonomide gözler FED'in faiz kararı ve TCMB'nin açıklayacağı yılın üçüncü Enflasyon Raporunda olacak. FED'in 27 Temmuz 2022'de faizleri en az 0,75 puan artıracağına kesin gözüyle bakılırken, 10 Ağustos 2022'de açıklanacak Temmuz ayı enflasyonuna göre FED'in Eylül toplantısında 100 baz puanlık artırımı tekrar gündemine alabileceği dillendiriliyor. Çünkü ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, geçtiğimiz günlerde enflasyoncu eğilimlerin tüm ekonomiye yayıldığını belirtmişti.

TCMB'nin 28 Temmuz 2022'de açıklayacağı 3. Enflasyon Raporunda ise gözler 2. Enflasyon Raporunda yıl sonu için öngörülen yüzde 42'lik enflasyon gerçekleşmesi tahmininin ne kadar artırılacağında olacak. Ben TCMB'nin en az 10 puanlık artışla yıl sonu tahminini yüzde 52 olarak yenileyeceğini düşünüyorum. Anketlere göre piyasaların yıl sonu enflasyon tahmini ise yüzde 70 düzeyinde bulunuyor.

Hükümet, dolar kuru ile enflasyon arasında korelasyon öngören bir kur politikası (kirli dalgalı kur politikası) izliyor. Yılın ilk 6 ayında enflasyon yüzde 42 arttı. Dolar 2022 yılına 13,4 TL ile girmişti. Bu artışı yılbaşı kuruyla düzelttiğimizde kurun 19 TL olması gerekiyordu. Ancak şu anda 17,85' TL'de... Enflasyondan daha az artan kur, topluma "Kurun düzeyi önemli değil, kurdaki dalgalanmayı azalttık" şeklinde başarı olarak sunuluyor.

ERDOĞAN SEÇİME, İLKBAHARDA EKONOMİK İYİLEŞME UMUDU VE İCRAAT RÜZGARI ESTİREREK GİTMEK İSTİYOR

Cahit UYANIK

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Enflasyonda Şubat-Mart itibarıyla düşüşü görürüz. Hayat pahalılığının yükünü azaltmak için adımlar atıyoruz" dedi. Ekonomik düzelme beklentisinin yanı sıra 2023 yılının ilk 6 ayına takvimlenen önemli kamu yatırımlarının hizmete alınma tarihleri; Erdoğan'ın seçime ilkbaharda ekonomik iyileşme umudu ve icraat rüzgarı estirerek gitmeye hazırlandığını gösteriyor.

Erdoğan'ın şimdiden şekillenmeye başlayan 2023 seçim stratejisi şöyle: - 2022'de yüzde 80'lere kadar yükselen enflasyonun ilkbaharda yüzde 30'lar düzeyine inmesi, ekonomide iyiye gidişat olarak sunulacak. - Ayrıca gelecek senenin ilk 6 ayı içinde kitlesel sorunlara çözüm ve dar gelirlilere yüklü zamlar yapılması planlanıyor. Bu çerçevede EYT sorununun çözümü, asgari ücret, emekli maaşları ve sosyal yardımlara önemli oranda zam yapılması hedefleniyor.

VAKIF MI? DEVLET Mİ? VAKIF VEYA DEVLET ÜNİVERSİTELERİ TERCİHİ YAPARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Cahit UYANIK

Ben bir eğitim uzmanı değilim. Ancak meslek yaşamımın 1/3'ünü bir vakıf üniversitesinde İletişim, Halkla İlişkiler ve Basın Müdürlüğü yaparak geçirdiğim için, bazı gözlem ve deneyimlerimin tercih sürecinde size yardımcı olabileceğini düşünüyorum. Eğer kafanızdaki soru "Vakıf üniversitesi mi? Devlet üniversitesi mi?" ise videomu izleyebilirsiniz.

- Vakıflarda aylık yaşam katkı payları (cep harçlığı)
- Ücretli öğrenciler mi, burslu öğrenciler mi baskın olmalı?
- Yüksek bursluluk oranının önemi
- Tanıtım aşamasında pazarlama oyunlarına dikkat
- Eğitim öğretim, laboratuvar, derslik, yemekhane, yurtlar vb. imkanları yerinde görmenin önemi
- Yan dal ve çift ana dal programlarının sayısı, gücü, uygulanabilirliği
- Yüksek lisans ve doktora programlarının sayısının fazla ve talep edilen alanlarda yoğunlaşması

Bu konudaki 19 Temmuz 2022 tarihli Youtube yayınımın linki: Vakıf mı? Devlet mi? Vakıf veya devlet üniversiteleri tercihi yaparken nelere dikkat edilmeli?

BU YILIN FATURASI 100 MİLYAR TL'YE ÇIKABİLİR. KUR KORUMALI MEVDUATIN (KKM) HAZİNEYE YÜKÜ ARTMAYA BAŞLADI

Cahit UYANIK

Hazine'den kur korumalı mevduatlara yapılan ödemeler, her ay açıklanan Bütçe Uygulama Sonuçlarında ilk bakılan ayrıntı olmaya başladı. Mart-Haziran 2022 arasındaki 4 aylık dönemde KKM'lere yapılan toplam ödeme 37,2 milyar TL'ye ulaştı. Hazine'den yapılan ödemelerin muhafazakar bir tahminle yıl sonunda 100 milyar TL'yi bulacağını düşünüyorum.

Ancak yapılan kur koruma farkı ödemelerine Merkez Bankası (MB) üzerinden yapılanlar ise dahil değil. MB analitik bilançosunda bu ödemeleri göremiyoruz. Toplum MB'nin bu konuda yaptığı ödemelerin tutarını düzenli olarak açıklamasını bekliyor.

EKONOMİNİN TANSİYONU 20'YE ÇIKTI. CDS PUANI 900'Ü GÖRDÜ. TÜRKİYE'YE RİSKLERİ AZALTMALISIN SİNYALİ VERİLDİ

Cahit UYANIK

Ben CDS'leri insan vücudunun tansiyonuna benzetiyorum. CDS'lerin 900'ü geçmesi, yüksek tansiyon hastalığına yakalandığımızın ve tansiyonumuzun 20'ye çıktığının göstergesi. CDS'ler dış piyasaların tarafsız bir şekilde ve risk bağlamında bize bakışını simgelerken, ekonomi yönetimimize "riskleri azaltmalısınız" sinyali de veriyor. Dış riskleri azaltmak (FED'in faiz artışı, resesyon tartışmaları, covid endişeleri vb.) için yapılabilecek şeyler sınırlı iken, iç risklerimizi azaltabilmemiz mümkün.

ABD ENFLASYONU BEKLENTİYİ AŞTI. DOLAR KURU İÇİN KÖTÜ HABER. CARİ AÇIKTA YÜZDE 5'E DİKKAT.

Cahit UYANIK

27 Temmuz 2022 tarihindeki FED toplantısında faizlerin 0,75 puan artırılması beklenirken, ABD TÜFE'nin Haziran'da beklenenin üzerinde gelmesi; sürpriz bir şekilde faiz artışında 100 baz puan beklentisini potaya dahil etti. Ancak bu, kısa vadeli politika faizini yüzde 14'te tutmakta ısrar eden Türkiye için iyi bir haber değil.

EKONOMİ FIKRALARI / İKİ ADAMIN GEZDİRDİĞİ PENGUEN

Enflasyonun düşüşünü bekleyenler için uygun bir fıkra olabilir:

"İki vatandaş, ortalarında bir penguen yürürken bekçi çevirmiş; “Götürsenize hayvanat bahçesine kardeşim” diye çıkışmış. 

Bir kaç saat sonra bekçi bakmış yine aynı ekip geliyor; “Hayvanat bahçesine götürmediniz mi?” diye hiddetlenmiş. 

“Abi götürdük, şimdi sinemaya götürüyoruz” demişler."

(Prof. Dr. Emre Alkin'den alıntılanmıştır.)

HALKA ARZ YÖNTEMİYLE DE OLSA; ELEKTRİK İLETİMİ ÖZELLEŞTİRİLMEMELİ

Eskiden TEK vardı

Türkiye Elektrik Kurumu

Satacagız biz burayı dediler 

Dünya Bankasını çağırdılar

Onlar da:

Özelleştirin ama...

Üçe bölün önce:  Üretim, iletim ve dağıtım...

Üretim ve dağıtımı satabilirsiniz

İletim stratejiktir;  zinhar kimseye satmayın dediler

EKONOMİ FIKRALARI / SATILIK TOYOTA VAR

Solomon'un eşi ölmüş.
Gazeteye gitmiş.
En ucuzundan standart bir ilan vermek iştemiş.
Önüne konan kağıda istediği ilanı yazmış:
"Raşel'imi kaybettim. Üzgünüm"
İlan görevlisi ilanı görünce uyarmış.

EKONOMİ FIKRALARI / EN EKONOMİK 'BARMEN VE PSİKOLOG' FIKRASI

Adamın biri psikoloğa gitmiş

"Geceleri uyuyamıyorum efendim" demiş, "Sürekli yatağın altında biri var gibi geliyor. Yatağın altına girip orada uyumayı deniyorum. Bu sefer de yatağın üstünde biri var gibi geliyor."

Adamı dinleyen psikolog "Bu saplantıdan kurtulabilirsin" demiş. "Bana haftada iki kere geleceksiniz, 6 ayın sonunda iyileşmiş olursunuz."

"Her viziteye ne kadar ödeyeceğim?"

"Her vizite 200 TL, hesaplarsak sizin 6 ayda toplam 9.600 TL ödeme yapmanız gerekiyor."

Adamda gidiş o gidiş...

HİSSE SENEDİ, TAHVİL VEYA KAR GARANTİLİ KAĞITLARA YATIRIM YAPMAK DİNEN CAİZ Mİ? (UYGUN MU?)

Diyanet İşleri Başkanlığı fetvayı verdi:

"HİSSE SENEDİ CAİZ, TAHVİL DEĞİL"

Diyanet İşleri Başkanlığı beklenen açıklamayı yaptı. "Dinen yasaklanmayan meşguliyet alanındaki şirketin hissesinin alınmasında sakınca yoktur."

Cahit UYANIK 

"Bir yanda faize haram damgası vurup, yatırım kapısı arayan yaklaşık iki trilyon liralık birikim... Diğer yanda durgunluğun sancılarını çekip taze kan arayan borsa. İslami trilyonlar borsaya akarsa çok şey değişecek. Ama önce borsa kapısının fetva anahtarıyla açılması gerekecek"...

Geçen haftaki sayımızda ele aldığımız İslami çevrelerin borsaya bakışına ilişkin haberimiz böyle başlıyordu. İslami kesim borsaya ilgi duyuyordu ama oldukça belirgin kaygıları da taşıyordu. Bu kaygılar, hisse senedine yatırım yapmanın caiz olup olmadığından, borsada işlem gören firmaların İslami esaslara göre çalışıp çalışmadığına kadar uzanıyordu. 

İşte tam bu belirsizliklere ve tartışmalara Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mustafa Said Yazıcıoğlu açıklık getirdi. Yazıcıoğlu, Panorama'ya yaptığı açıklamada sermaye piyasalarında ve borsada işlem gören şirketlerin kağıtlarının satın alınmasının o şirkete ortaklık olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekti. Yazıcıoğlu'na göre ancak bu ortaklığın ne durumda olursa olsun, sabit veya belli bir oranda kar alınması esasına dayanmaması gerekiyor. Çünkü böyle bir ortaklık ilişkisi İslami hükümler uyarınca "caiz değil".

YABAN KAZI THY'NİN LOGOSUNUN ÇARPICI ANLAMI VE HİKAYESİ

Bayrak taşıyıcımız THY’nin logosu yaban kazından esinlenerek tasarlanmıştır. Neden yaban kazı? Çünkü yaban kazı, birçok canlının nefes bile alamadığı 9 bin metre irtifada kıtalararası uçabildiği için logoya ilham kaynağı olmuştur. Yaban kazları sürü halinde, V harfi formunda uçarlar. Bu sayede birbirlerinin yarattığı hava akımından yararlanıp daha uzun mesafeleri daha az eforla aşarlar.

Logonun doğuşu ise 1959 yılına dayanıyor.

BUGÜN 31. EVLİLİK YILDÖNÜMÜMÜZ... 31 YIL ÖNCE HABER OLMUŞTUK...

Bugün 15 Haziran 2022...

Kıymetli ve sevgili eşim Figen ile evliliğimizin 31. Yılı 

Bu haber ise evliliğimizi duyuruyor vatana, millete, insanlık alemine...

'Dirsek çürüttüğüm', 'daktilo parçaladığım' bir çok önemli habere imza attığım Ekonomik Panorama dergisinin...

30 Haziran-07 Temmuz 1991 tarih, Yıl: 4, Sayı: 27, Sayfa: 7'de haber yapmış bizi arkadaşlar sağ olsunlar...

İyi günde, kötü günde 31 yıldır kahrımı çeken; iki pırıl pırıl evlat da hediye eden eşim Figen Karataş Uyanık'a yürek dolusu minnet ve teşekkürlerimle, "Sağlık ve afiyetle, ilk hedefimiz 40. Yıl olsun" diyorum...

(Bu yazı 15 Haziran 2022 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)