6'LI MASA İKTİDARA GELİRSE DPT'Yİ, YENİ İSMİYLE STRATEJİ VE PLANLAMA TEŞKİLATINI (SPT) KURABİLECEK Mİ?

DPT'nin 2009 tarihli
tanıtım kitapçığının kapağı 

Cahit UYANIK

Türkiye'nin 1940'ların ortasında tartışmaları başlayan, 1960 yılından itibaren de yasal uygulama zemini bulan bir ekonomik planlama geçmişi bulunuyor. Bence Türkiye'de 2011-2022 itibarıyla 1946-60 dönemine benzer bir süreçten geçiliyor. Şöyle ki:

2011 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kapatılarak fiilen Kalkınma Bakanlığına dönüştürülmüştü. 2018 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemine geçişle birlikte planlama, bu sefer de Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) olarak devam etti. SBB'nin ve şu anki planlama çalışmalarının melez bir yapısı var. Çünkü hem planlama hem bütçe yapmaya çalışıyor.

DPT'nin 2011'deki kapatılmasının öncesi ve sonrasında bunun büyük bir hata olduğu ileri sürülmüştü. Bu kapatma olayının ardından, Türkiye'de 1946-1960 arasındaki döneme benzer bir süreç yaşandı ve halen yaşanıyor. Bu süreç nihayetinde bizi 2022 yılında, 6 muhalefet partisinin oluşturduğu 6'lı Masa'nın 'Kurumsal Reformlar Komisyonu' Raporuna kadar getirdi. Bu raporda iktidara geldiklerinde; DPT'nin Strateji ve Planlama Teşkilatı (SPT) adı altında yeniden kurulacağı vaat ediliyor. Komisyon, bu konuyu öncelikle yapılacak reformlar listesine koydu. Peki DPT; SPT adıyla neden yeniden kurulmak isteniyor? 2011 yılında kurulan Kalkınma Bakanlığı ve 2018'deki oluşturulan Cumhurbaşkanlığı SBB yapılanması başarılı olsaydı, böyle bir şeye gerek duyulmazdı. Türkiye'de ekonomik planlama kavramı artık, çok yoğun bir bürokrasiye boğulmuş durumdadır. Mevcut planlama kuruluşları, Türkiye'ye bir vizyon ve gelecek ufku sağlamaktan uzaktadır. Ayrıca bu vizyonun gerçekleşip gerçekleşmediğini kontrol etmek, bunu topluma raporlamakta da ciddi bir eksiklik olduğu görülüyor. Bundan 15-20 sene önce gazetelerde, hükümetin yapmak istediği bazı icraatlara DPT'nin karşı çıktığına ve uygulanırsa yaşanabilecek ekonomik, mali ve diğer sorunlar hakkında uyarılarda bulunduğuna yönelik haberler görülebilirdi. Aksi de yaşanabiliyordu; DPT hükümetlere oldukça vizyoner projeler öneriyordu ve bunlar haber oluyordu. Çünkü DPT'nin kuruluş kanununda, diğer bürokratik yapılanmalardan farklı olarak 'Hükümete müşavirlik etmek' düzenlemesi ve görevi bulunuyordu. Fakat 2011 tarihindeki siyasi yapı ve ortam itibarıyla DPT; 2010, 2011, 2012 senelerinden sonra yaşayacaklarımıza muhalefet edebilecek bir yapılanma olarak görülüp kapatılma sürecine sokuldu ve kapatıldı. Kapatılınca da biz bugünlere geldik. 6'lı Masa'nın önerdiği SPT'nin çalışma modeli içinde de bu tecrübenin izlerini görüyoruz. Raporda SPT'nin daha geniş bir toplumsal tabana yayılmaya çalışılan bir yapısı olacağı belirtiliyor. Yüksek Planlama ve Koordinasyon Kurulu (YPKK) kurulacağı belirtilerek, büyük kamu projelerinin buradan vize almadan kesinlikle uygulanmayacağı belirtiliyor ki; burada ülkeyi çok ciddi mali taahhütler altına sokan şehir hastaneleri projesi veya yol geçiş garantileri gibi büyük kamu yatırımlarını bu tanımın altına dahil edebiliriz.

SPT'nin nasıl çalışacağına dair düzenlemeler kapsamında ise belli konularda uzmanlaşmış geçici özel ihtisas komisyonlarının yanı sıra kalıcı komisyonların da kurulacağı ifade ediliyor. Yani SPT'nin çalışma şekliyle, Türkiye'ye vizyon sağlamaya yönelik, ülkeyi büyük iktisadi ve mali tehlikelerden, bazen kendi ayağımızla girdiğimiz çıkmaz sokaklardan koruyacak bir çalışma modeline yeniden dönülecek. 2023 Haziran ayındaki seçimlere doğru bu konu daha fazla tartışılır ve önemle incelenir hale gelecektir.

Bu konudaki 05 Temmuz 2022 tarihli Youtube yayınımın linki:

6'lı Masa iktidara gelirse DPT, yeni ismiyle Strateji ve Planlama Teşkilatını (SPT) kurabilecek mi?