HİZMET SEKTÖRÜNÜN GİDEREK BÜYÜMESİ SEBEBİYLE ASGARİ ÜCRET TARTIŞMALARI YAKIN GELECEKTE BİTMEZ
Cahit UYANIK
Gelecek hafta 2025 asgari ücretini belirleme süreci resmen başlayacak. Akıllardaki en önemli soru şu: Asgari ücret, enflasyon artışına sebep olur mu olmaz mı?
Bu soruya maalesef 'Evet' demek zorundayım. Neden peki? Türkiye'de asgari ücret, geniş bir çalışan kitlesi ve binlerce işletmeyi doğrudan etkiliyor da ondan... Çünkü asgari ücret ülkemizde artık 'ortalama ücret' olmuştur da ondan... Türkiye'de emek piyasasındakilerin yüzde 60'ı asgari ücret ve biraz üzerinde/altında rakamlara çalışıyor... Yani yaklaşık 32-33 milyon çalışanın 20 milyon kişisi bu durumda...
Hal böyle olunca asgari ücret, emek piyasasındaki marjinal bir kesimin kazanç düzeyini korumaya yönelik bir veri olmaktan çıkıp, bir çok işletmenin neredeyse tüm çalışanlarını kapsayan bir maliyet unsuru haline geliyor.
Oysa asgari ücret küçük bir azınlık çalışan grubunu ilgilendirseydi enflasyona bir etkisi olamazdı. Düşünün, sizin 20 kişi çalıstirdiginiz bir isletmeniz var ve sadece 2 kişiye asgari ücret veriyorsunuz. Onlara, sizin dışınızda verilecek yüzde 30 zam dengelerinizi çok etkileyemez. Siz geride kalan 18 çalisanınıza ve ürunlerinize hedef enflasyon yani yüzde 20 civarinda zam yapıp dengelerinizi koruyabilirsiniz.
Ama şu anda tüm Türkiye'de olduğu gibi; ya tam tersi geçerli ise? 18 kişi asgari ücretle, 2 kişi asgari ücretten hayli yükseğe çalışıyorsa... O zaman bu yüzde 30 artışı veri alıp, bunu tüketiciye de aynı düzeyde yansitip maliyet baskisindan kurtulmak istersiniz... Buna biraz da zam firsatçılığı eşlik ederse, asgari ücret zammının enflasyonu artırdığı daha kötü manzaralar da görülebilir.
Aslinda Türkiye, tüm gelişen ülkelerde olduğu gibi asgari ücretin norm sayıldığı hizmet sektörünün genel ekonomi içindeki payının giderek arttığı bir süreci yaşıyor. Bu gelişme, bir süre daha devam edip gidecek. Nüfusun şehirlere yığılmaya başlaması, hizmet sektöründe çalışmaya başlayanların da bir süre sonra hizmet talep eder hale gelmesi; hizmet sektörünün giderek büyümesinin ve dolayısiyla asgari ücretin yaygınlaşmasının en önemli sebeplerinden... Oysa eskiden hizmet sektörü küçük olduğu için asgari ücretin toplam ucret skalası icindeki payı da sınırlıydı.
Türkiye hizmet sektorunun payinin yerli yerine oturmaya başlamasiyla, orta değil ama uzun vadede asgari ücretin toplam ücretler içindeki payının azaldığı bir döneme yeniden dönüş yapabilir. Ancak hizmet sektörü büyüdükçe uzun yıllar asgari ücret konusundaki bu 'kör döğüşü' devam edip gider.
Son olarak 2025 asgari ücret artış tahminim yüzde 31-32... Formülüm şu: (2024 enflasyonu+2025 hedef enflasyonu/2). Yani 2025 asgari ücreti bence 22.250 TL-22.500 TL olacaktır.
Meraklıları için; tek sebep değil ama son 3 yılda asgari ücretin zamlandiği Ocak aylarindaki TÜFE oranları:
Ocak-2024: Yüzde 6,70 (Yılın en yükseği)
Ocak-2023: Yüzde 6,65 (Yılın 3. en yükseği)
Ocak-2022: Yüzde 11,10 (Yılın en yükseği)
(Bu yazı 04 Aralık 2024 tarihinde LinkedIn sayfamda yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder