Cahit UYANIK
Ekonomik veriler son aylarda sürekli gündemde. Çünkü ekonomilerin sağlık durumu iyi değil. Bunun en önemli belirtisi enflasyonun sürekli yükselişi ve kontrol altına alınamayışı... Bu hem içeride hem dışarıda böyle. Dışarıda özellikle faiz artışlarına rağmen bu durum yaşanıyor. Yıllık %1-2 enflasyona alışık ülkeler, %10-20 enflasyona kadar çıktılar. Yüksek enflasyonda önemli iki etken yüksek enerji ve gıda fiyatları. Merkez bankaları panik halinde faiz artırıyor ama bir yandan da resesyon kaygıları ile mücadele ediyorlar. İnsanlığın enflasyonla ilgili tecrübesi gösteriyor ki, öncelikli olarak yapılması gereken şey fiyat istikrarının sağlanması. Yani %10-20 civarına yükselmiş enflasyonların %5'e, oradan da %1-3 arasına indirilmesi gerekiyor.
Türkiye'de 3 Kasım 2022-perşembe günü Ekim-2022 enflasyonu açıklanacak. Beklentiler çok iyi değil ve ortalamalar %3,6'lık bir enflasyona işaret ediyor. Yıllık enflasyon beklentisiyse %85,6'da yoğunlaşıyor. Anketlerde yıl sonu enflasyonun ise %70 olması genel bir beklenti. Hükümetin ve TCMB'nin yıl sonu hedefi ise %65 civarında. TCMB'nin Ekim ayı Piyasa Katılımcıları Anketinde ise yıl sonu tahmini %67,8'de... Enflasyonda ilk büyük kırılma Aralık-2022 enflasyon rakamı açıklandığında yaşanacak baz etkisiyle görülecek ve bu etki sonraki 2 ayda da sürecek. Fakat TCMB ve hükümetin %22 ve %25 olarak tahmin ettiği 2023 yıl sonu enflasyonu piyasa uzmanları ve bazı önemli yabancı kuruluşlar tarafından kabullenilmiş değil. Onlar enflasyonu 2023'te %50 olarak tahmin ediyor. Sonuçta enflasyonda düşük çift haneden bile çok uzağız.
02 Kasım 2022-çarşamba günü ise FED faiz kararı var. Beklenti 0,75 puan artış yapılması yönünde. Ancak tartışma 13-14 Aralık 2022'deki son FED toplantısında ne yapılacağında yoğunlaşıyor. WSJ gazetesinde bundan 1 hafta-10 gün kadar önce çıkan haberde bazı FED üyelerinin Aralık toplantısında 0,75 değil 0,50 puan artıştan yana olduğu belirtilmişti. Bu haberin çıktığı günler sessizlik döneminin başlangıcına denk geldiği için, FED üyelerinin kamuoyuna yaptığı açıklamalara bakarak bu haberin kontrolü yapılamadı. Bu sebeple çarşamba günkü FED kararı sonrasındaki karar metni ve FED Başkanı Powell'ın açıklamaları dikkatli şekilde izlenecek. FED'in Aralık ayında 'pivot' yapıp yapmayacağının izleri aranacak. Vadeli işlemciler şu anda Aralık toplantısındaki 0,50 ve 0,75 faiz artışı ihtimallerini neredeyse aynı oranlarda tahmin ediyorlar.
FED'den 2 gün sonra ABD'de 04 Kasım 2022-cuma günü Ekim-2022 tarım dışı istihdam (TDİ) verisi açıklanacak. Bir önceki ay bu rakam 250 bin beklenirken 263 bin açıklanınca piyasalar hemen, izleyen FED toplantılarında 0,75+0,75 faiz artışını fiyatlamaya başlamıştı. Ta ki WSJ'de çıkan habere kadar...
TDİ'de Ekim-2022 beklentisi ise 200 bin kişi artış yönünde. Rakam bunun altında gelirse piyasalar bayram edecek ve ekonominin yavaşlamaya başladığını düşünecekler; Aralıkta FED-pivot yaşanma ihtimali güçlenecek. 200 binin üzerinde bir rakam gelirse (Mesela 215-220 bin gibi) o zaman Aralıkta 0,75 puan artışa şans verenler güçlenecek. Bugün ABD'nin ünlü finans kuruluşu Goldman Sachs'tan sızan raporda faizlerin 2023 mart ayında %5'e çıkacağı tahmini yapıldı. Halen faizin %3'te olduğunu düşünürsek raporda, FED'in önümüzdeki 4 toplantıda 2 puanlık daha faiz artışı yapması bekleniyor. Ancak bu artışın dağılımı net değil. FED bunu verilerin gidişatına göre ayarlayacaktır.
31 Ekim 2022-pazartesi yani yarın ise Euro Bölgesinin öncü enflasyon rakamları ilan edilecek. Eurostat (AB İstatistik Ofisi) ilk olarak öncü enflasyon rakamlarını, aradan 2 hafta geçtikten sonra da kesinleşmiş rakamları açıklama yöntemini izliyor. Euro Bölgesinde beklenti, Ekimde yıllık enflasyonun %9,9'dan %10,2'ye çıkması yönünde... Bu da ECB'nin izleyen 2 toplantısındaki faiz kararı açısından önem taşıyor. ECB 27 Ekim 2022'de battal boy, büyük boy anlamına gelen jumbo faiz artışı (0,75 puan) yapmıştı. Şimdi bu jumbo faiz artışlarının sürüp sürmeyeceği tartışılıyor. Enflasyon verisi işte bu açıdan önemli. Söz gelimi enflasyonda %10,2 yerine %10,5 rakamı gelirse; o zaman Aralık toplantısında jumbo faiz artışı ihtimali güçlenecektir.
AB ülkeleri bazında baktığımızda enflasyonda rekor üzerine rekorlar kırılıyor. Almanya'da Ekim ayında enflasyon %10'dan %10,4'e çıktı. Bu 1951'den bu yana en yüksek rakamdı. Sebep olarak yüksek enerji ve gıda fiyatları gösterildi. AB'nin güney kanadının güçlü ülkesi İtalya'da ise enflasyon %8,9'dan %11,9'a çıktı. Aylık artış %3,5'tu ki 1984'ten bu yana en yüksek rakamdı. Belçika'da ise Ekimde enflasyon %11,27'den %12,27'ye çıktı. Burada ise 1975'ten beri en yüksek rakam yaşandı. Bu rakamlara göre %10,2'lik AB enflasyonu beklentisinin %10,5'a yükselmesi az bir ihtimal değil. AB'deki faiz artışları çekingen olduğu müddetçe euroyu zayıflatıyor ve bizim ihracat gelirlerimizi azaltıyor ve işimize gelmiyor.
Bu konudaki 30 Ekim 2022 tarihli Youtube yayınımın linki:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder