Cahit UYANIK
ABD'nin Eylül-2022 enflasyon verilerinin açıklanmasıyla beraber ortalık toz-dumana büründü. Çünkü yıllık manşet TÜFE'de (Enerji fiyatlarındaki azalış etkisiyle) gerileme görülmesine rağmen, çekirdek enflasyonun artışını sürdürmesi; FED'in Kasım ve Aralık 2022 aylarındaki faiz artış beklentilerini yüzde 1,25'ten yüzde 1,5'a yükseltti. Hatta Kasım toplantısında 0,75 değil 1 puanlık artış yapılması gerekeceğini söyleyenler bile duyuldu. Her ne olursa olsun ABD'de gıda ve enerji fiyat artışları dışarıda bırakılarak açıklanan çekirdek enflasyon rakamlarının yükselmesi, enflasyonla mücadelede yeterince başarılı olunamadığını gösteriyor. Bu gidişat sürerse ABD'de faizlerin 2023 yılı ilk çeyreğinde yüzde 5'e çıkarılacağı, aynı yıl sonuna kadar da sabit bırakılacağı bile konuşuluyor. Bu aşamadan sonra Avrupa Merkez Bankasının (ECB) 27 Ekim 2022 tarihindeki toplantısı beklenmeye başladı. ECB'nin yıl sonuna kadarki üç toplantısında toplam 1,25 puan daha artışla faizi yüzde 1,25'ten yüzde 2,5'a çıkarması bekleniyordu. Ancak AB'de enflasyon yüzde 10'a yükselirken, bazı AB üyesi ülkelerde bu oran yüzde 22 olarak hesaplandı. Hal böyle olunca ECB yetkilileri faizlerin yıl sonunda yüzde 3'ü bile aşabileceği yönünde demeçler vermeye başladılar. Eğer ECB'den böyle bir tavır değişikliği görülürse faizlerin bundan sonraki toplantılarda 1,75-2 puan kadar artırılması gerekecek. Bu da en az 0,75+0,50+0,50 vb. artış formüllerini gündeme getirebilir. Türkiye'de ise TCMB 20 Ekim 2022-perşembe günü faiz kararını açıklayacak. Tahmin ve beklentiler 1 puanlık daha azaltımla faizin yüzde 11'e indirileceğinde yoğunlaşıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni yıla tek haneli TCMB faizi ile girmek istediklerini açıkça ifade etmişti.
Dolar artışına karşı ilk bariyer, Berat Albayrakdöneminde 2020 yıl yaz aylarında kuruldu
2020 yılı yaz aylarında ilk kez, Berat Albayrak'ın Hazine ve Maliye Bakanlığı döneminde Türkiye'de arka kapı döviz satışlarıyla dolara karşı 6,80 TL'de bir bariyer kurulmuştu. Albayrak'ın aynı yıl istifası sonrasında bu politikadan yaklaşık 5 aylığına vazgeçilerek (Naci Ağbal'ın TCMB başkanlığında) dolar TCMB faiz artışlarıyla kontrol edildi. Mart-2021'de Ağbal'ın gidişi Şahap Kavcıoğlu'nun gelişi sonrasında da dolara karşı tekrar yeni bariyerler kurulmaya başlandı. Faizin Eylül-2021'de yüzde 19'dan kademe kademe 4 ayda yüzde 14'e indirilmesiyle dolar 8,5 TLden 18,4 TL'ye kadar çıktı. Bu çıkış esnasında dolar, TCMB tarafından kurulan bir çok bariyeri yıkıp geçti. Dolar, aynı ay sonuna doğru ancak KKM ile kontrol altına alınabildi.
Dolar kurunda yeni bariyer 18,5 TL'de kuruldu
ama ayda 50 kuruş artışa izin veriliyor Kurda bariyer kurma politikası KKM desteği ile hala uygulanıyor. Değişik rakamlarda kurulan bariyerlerin sonuncusu 18,5 TL düzeyinde bulunuyor. Yaklaşık 1 aydır dünyada veya Türkiye'de ne olursa olsun kur pek değişmiyor. Ancak her ay faiz 1 puan indirildiğinde, kurun 50 kuruş artmasına izin veriliyor. Buna göre yıl sonunda faizin yüzde 9'a ineceği kabulüyle, doların 20 TL olması hedefleniyor. Bu rakam hükümetin 2022 ortalama dolar kuru hedefi ile de uyumlu. TCMB 27 Ekim 2022 tarihinde ise 2022 yılı 4. Enflasyon Raporunu açıklayacak. Raporda yıl sonu enflasyon tahmininin yüzde 60,4'ten OVP'deki düzeye yani yüzde 65'e, 2023 tahmininin ise yüzde 19,2'den yine OVP'yle aynı düzey yani yüzde 24,9'a yükseltilmesini bekliyorum. Çünkü TCMB artık bağımsız bir uzmanlık kuruluşu değil. Tavır ve hedeflerinde tamamen siyaset kurumuyla uyumlu bulunuyor. Bu sebeple OVP'den farklı ve yüksek rakamlar açıklaması ancak sürpriz olacaktır.
Hükümet yüzde 24,9 olacak dese de IMF
2023 yılında enflasyonun yüzde 51,2 olacağını öngördü Öte yandan Türkiye'deki enflasyonun düzeyine ilişkin bir tahmin de IMF'den geldi. IMF'nin açıkladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporunda ('Geçim Kriziyle Mücadele' başlıklı) Türkiye'de bu yıl sonunda enflasyonun yüzde 73,1; 2023 yılında ise yüzde 51,2 olarak gerçekleşeceği tahmininde bulunuldu. Bu tahminde özellikle gelecek yıl için hükümetin ilan ettiği yüzde 24,9'luk hedeften büyük farklılık dikkatli gözlerden kaçmadı. Çünkü bu tahmin, aynı zamanda dolar/ tl'nin gelecek yılki seyri açısından da önemli bir veri...
Bütün bunlar dünyada yükselen enflasyonla beraber bir süre daha "Ne kadar yapılır?" sorusunun desteğinde faiz artırımlarının (TCMB hariç) gündemde olacağını gösteriyor. 2023 yılında ise ortamın değişerek "Ne zaman azaltılmaya başlanır?" sorusu desteğinde aylar süren bir sabit faiz döneminin yaşanacağını tahmin ediyorum. İlk faiz azaltımları ise enflasyonun kontrol altına alınarak yönünü aşağıya çevireceği zaman yapılacaktır. Bunun da en erken 2023 sonunda yaşanmasını bekliyorum. Türkiye'de ise Haziran-2023 seçimlerinde oluşacak tabloda muhalefetin başarılı olması durumunda, faiz politikasında eskiye dönüşle yüksek bir politika faizi artırımı yaşanabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder