İŞSİZLERİN YÜZDE 39'UNUN UMUDU TORPİLDE...

İşsizlerin Yüzde 39'unun Umudu Torpilde...

'HAMİLİ KART YAKİNİMDİR'

Az değil, iş arayanların sayısı 3 milyonun üzerinde... Umudunu torpile bağlayanların oranı yüzde 39; yine az değil. İş ve İşçi Bulma Kurumundan medet umanların oranı ise sadece yüzde 9; bu, az işte...

Cahit UYANIK 

Klasik cümle: "Bu devirde torpili olmayana hayat yok". Gerçekten öyle mi? Cevap vermek zor. Ama iş ararken bu mantıktan yola çıkanların ve umudunu torpile bağlayanların oranı bir hayli fazla. Devlet İstatistik Enstitüsünun (DİE) bir süre önce sonuçlarını açıkladığı 1988 Yılı Hane Halkı İşgücü Anketine göre Türkiye'de 3 milyon 25 bin kişi iş arıyor. Bu toplam içindekilerin yüzde 41'i 'bizzat kendisi' iş ararken, yüzde 39'u 'torpil' kullanarak işe girmeye çalışıyor. Araya eş- dost sokanların yani 'torpilsiz işe giremem' diyenlerin yüzde 40'i ise kadınlar...

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alpaslan Işıklı'ya göre anketin ortaya çıkardığı sonucu Türkiye'deki işsizlik sorunundan soyutlamak zor: "İşsizliğin bu kadar yaygın yaşandığı bir toplumda insanların yakınları ve tanıdıkları yardımıyla iş araması normaldir. Fakat bu olgu iş aramayı bir 'hak' değil de 'dilenme' haline dönüştürüyor. İş alanları sınırlı olunca insanlar torpil bulmak için adeta tahrik ediliyorlar."

Anket sonuçlarına göre devletin resmi İş ve İşçi Bulma Kurumu (İİBK) aracılığıyla iş arayanların oranı ise toplam içinde yüzde 9'u geçemiyor.İİBK Genel Müdürü Nuri Aslan, Türkiye'nin halen 'geleneksel toplum' kimliğinden tam anlamıyla sıyrılamadığını ifade ediyor: "Emek arzının ve talebinin doğrudan bize gelmemesi, iş ve işsizlik gibi konularda tutarlı politikalar izlenmesini engelliyor. Oysa iş başvuruları ve açık işler bize sağlıklı olarak bildirilse, kurumumuzun bir 'emek borsası' haline gelmesi işten bile değil."

DİE Anketinin sonuçlarına göre 'torpilsiz iş bulunamayacağina' inananların büyük bölümünü tarım dışı üretim faaliyetleri ve ulaştırma alanında çalışanlar oluşturuyor. Girişimciler ve üst düzey yöneticiler ise daha çok kendileri iş aramayı yeğliyor.

Anketin ortaya çıkardığı başka ilginç sonuçlar da var. Türkiye'de çalışabilir durumda olan fakat herhangi bir işte çalışmayanların sayısı 16 milyon 481 bin kişi. Bu rakam içindeki her yüz kişiden dördü yani 659 bin 240 kişi ise neden çalışmadığı sorusunu 'İş bulma umudum yok ki' diye yanıtlıyor. Umutsuzların büyük bölümünü ise kadınlar oluşturuyor. 

Anketin belirlediği bir başka gerçek de şu anda çalışan her 100 kişiden 10'unun yeni bir iş araması... 'Mutsuzlar' kategorisine giren kişiler, bu arayışlarını 'Yaptığım işten memnun değilim, kazandığım para az, esas mesleğim değil, işyeri çok uzak' gibi gerekçelerle açıklıyor. İşinden memnun olmayanların yüzde 90'ını erkekler oluşturuyor. Anlaşılan kadınlar daha mutlu; en azından 'iş' konusunda...

(Bu haber haftalık Ekonomik Panorama dergisinin 06 Ocak 1991 tarihli, Yıl:4, Sayı: 1'de yayınlanmıştır.)