Cahit UYANIK
İstanbul Ticaret Odası (İTO) uzun yıllardır bir İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (İTO-ÜGE) yayınlıyor.
Ancak İTO, bu ÜGE'yi aynı zamanda İstanbul'un tüketici fiyat endeksi yerine de kullanıyor. Aslında ÜGE ile TÜFE aynı şey olmamalı. TÜFE ve ÜGE'nin ayrı ayrı hesaplanıp ilan edilmesi gerek. Çünkü ücretlilerin tüketimi ve enflasyondan etkilenmesiyle, genel tüketim kalıbı ve manşet enflasyon birbirinden oldukça farklı.
Öte yandan TÜİK'in açıkladığı kendi TÜFE'si var ki; İTO'nun TÜFE'siyle (ÜGE'siyle) arasında bazen ciddi rakamsal farklılıklar oluşabiliyor. Bunun çeşitli sebepleri var. TÜİK'in TÜFE'si 400'ü aşkın mal ve hizmetin fiyatlarını takip ederken, İTO'nun TÜFE'sinde (veya ÜGE'sinde) 200'den biraz fazla kalem var.
İTO'nun TÜFE'si biraz eski ve yenilenmesi gereken bir endeks. TÜİK'in TÜFE'sinde 2000'li yılların başından itibaren, 'çekirdek enflasyon' da denilen özel kapsamlı fiyat göstergeleri var. TÜİK verisi mevsimsel, takvimsel etkilerden arındırılmış ve endeksin gelecekte yönünü tahmin etmeye yarayan bazı dışlamaları (enerji fiyatları hariç, kamunun yönettiği ve yönlendirdiği fiyatlar hariç vb.) içeriyor. Oysa İTO'nun verisinde bunlar bulunmuyor.
Yine de İTO'nun ÜGE/TÜFE çalışması hiç bir şey yapmamaktan iyidir. Ama bir ekonomi ve finans muhabiri olarak İTO'dan beklentim, TÜFE ile ÜGE'yi birbirinden farklılaştırmasıdır. Yani ÜGE'yi ayrı olarak ilan etmesi ve TÜFE'sini de yenilemesi iyi olacaktır. ÜGE hesaplanması ve TÜFE yenilemesi; fiyatları izlenen mal adedinin artırılması ve kapsamını genişletmekle işe başlamalı. Çünkü 1995'in tüketim kalıbı ile bugününkü birbirine uymuyor. Mesela tüketicilerin olsun ücretlilerin olsun tüketim kalıbına artık cep telefonu satın alınması, cep telefonu aboneliği, internet hizmeti aboneliği gibi harcamalar girdi. Oysa bu tüketim kalemi 1995'te yoktu.
İTO'nun ÜGE ve yeni TÜFE'ye bazı öncü göstergeleri eklemesi de isabetli olur.
"TÜFE hesaplanıp ilan edilirken, ÜGE'ye ne gerek var? Kafaları karıştırmayın" şeklinde bir düşünce ileri sürülüyor. Ben bu düşünceye katılmıyorum. Türkiye gibi enflasyonla mücadele etmekte zorlanan, sık sık bundan taviz verilen bir ülkede, ücretliler fiyat artışlarından ilk olarak ve en fazla etkilenen grup oluyor. Bunların gelirlerinin telafisi yani alacakları zamlar ise siyasetçilerin iki dudağı arasında kalıyor.
Ücretlilerin durumunun ne kadar kötüye gidip gitmediğini en sağlıklı, ÜGE üzerinden anlayabiliriz.
Enflasyonun yükseldiği ve yüksek kaldığı bu dönemde; artık TÜİK'in Türkiye çapında bir "Türkiye Ücretliler Geçinme Endeksi (TÜGE)" hesaplayıp açıklamasına ihtiyaç var.
Sn. Mehmet Şimşek ve TÜİK'i, TÜGE hazırlanması için göreve çağırıyorum:
Ücretlilerin gelir ve refah kayıpları TÜFE ile değil TÜGE ile en iyi şekilde ölçülür.
(Bu yazı, 2002 yılında hazırladığım Youtube videomun özeti ve geliştirilerek Linkedln sayfamda yayınlanmış halidir.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder