KULİS: MEZUN OLAN MÜHENDİSLER NASIL İŞSİZ KALIYOR?

Cahit UYANIK Türkiye, 2008‘i bitirip 2009‘a önünde dağ gibi ekonomik sorunlarla giriyor. Bu sorunların başında ise işsizlik ve özellikle eğitimli genç nüfustaki yükselen işsizlik sorunu geliyor. Her ay açıklanan resmi istatistiklerdeki yüz binlerce kişilik eğitimli işsizliğinin ise birçok sebebi var. Geçen hafta bu sebepleri meslek bazında izah eden bazı açıklamalar yapıldı ama ülkenin yoğun gündemi içinde eriyip gitti. Sorunun çözümüne küçük bir katkısı olabileceği umuduyla bu açıklamalardan söz edelim istedik.

EKONOMİ FIKRALARI: BİRİNCİ SAYFADA YAYINLANAN TÜRDEN ÖLÜM İLANI NASIL OLUR?

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Gen. Sek.
 Yuri Andropov'un (12 Kasım 1982 - 9 Şubat 1984) 
ölümünü haber veren 
Pravda gazetesi 

SSCB'nin son yılları... 

Bir adam her sabah bayiye gelip bir Pravda gazetesi (Komünist Partisinin resmi yayın organı) satın alıyor, büyük bir ciddiyetle ilk sayfasına bakıp çöpe atıyormuş... 

  

Bir, iki, beş, on gün geçmiş... 

Gazete bayisi dayanamamış ve adama sormuş:

- Yoldaş, neden her sabah gazeteyi satın alıp ilk sayfasına bakıp çöpe atıyorsun?

TÜRK-ABD EKONOMİK İLİŞKİLERİNDE DAHA FAZLA DİYALOĞA İHTİYAÇ VAR

Cahit UYANIK

Hacıbey Çatalbaşoğlu: Yale Üniversitesi öğrencisi olan Türk asıllı bu Amerikan vatandaşı, geçen yıl Kasım ayında yapılan yerel seçimlerde New Haven Belediye Konseyine seçildi. Çocukluğunu babasının New Haven’daki pizza dükkanında geçiren Çatalbaşoğlu, büyüdüğü kentin  vatandaşları, esnafları ve üniversite topluluğu arasındaki ilişkileri güçlendirmek için çaba sarf ediyor. Henüz 19 yaşındaki Çatalbaşoğlu, yaptığı açıklamada “Burası benim evim. Benim bu şehrin geleceğinde bir payım var, bu yüzden de değişiklik yaratmak istiyorum” diye konuştu.

Tayfun Selen: 20 yıl önce zar-zor konuştuğu İngilizcesi ile ABD’ye gelen Selen, işletme yönetimi alanında lisans eğitimini tamamladı ve New Jersey’de başarılı bir mimar, muhasebeci ve iş adamı oldu. 2008 yılında ABD vatandaşlığını alan Selen, 2017 Kasım ayındaki yerel seçimlerde Chatham İlçe Komitesine seçildi. Komitedeki ilk Türk asıllı Amerikalı olan Selen, belediyenin çalışmalarının yürütülmesinde yardımcı olacak ve yaklaşık 10 bin nüfuslu kentin sorunsuz bir şekilde yönetilmesi için politikalar belirleyecek. Selen yaptığı açıklamada “Ben köklerimle gurur duyuyorum ve Amerikan vatandaşı olmaktan dolayı daha da gururluyum” dedi.

Çatalbaşoğlu ve Selen, Amerikan Nüfus Sayımı Dairesinin 2014 verilerine göre ABD’de yaşayan ve etnik kökenini Türk olarak belirten 182 bin kişiden öne çıkan iki önemli örnek. Bu iki kişi, Türkiye-ABD ilişkilerinde soğuk rüzgarların estiği 2018-Ocak ayında ABD’nin Ankara Büyükelçiliği tarafından “Türk Asıllı Amerikalılar, Yerel Yönetimlerde Adlarından Söz Ettiriyorlar” şeklinde kamuoyuna tanıtıldılar. Aynı günlerde Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, 2017 yılında ABD’ye yapılan ihracatın bir önceki yıla göre yüzde 25 artarak 8,2 milyar dolara çıktığını; ABD’nin Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ilk 5 ülke arasında olduğunu bildirdi. Oysa Türkiye, 2007 yılında ABD’ye 4 milyar dolarlık ihracat yapabiliyordu. Büyükekşi, ABD’nin New York ve Chicago kentlerine ek olarak bu yıl da Miami’de Türk Ticaret merkezi açılacağını söyledi.

EKONOMİ HİKAYELERİ: ZENGİNLİK DE GÖRECELİDİR...

Amerikalı zengin iş adamı, bir iş seyahati sırasında küçük bir Meksika kasabasına uğrar. Limanda gezerken, ağzına kadar balık dolu küçük bir teknenin içinde oturan bir balıkçı dikkatini çeker. Merakla yanına yaklaşır ve sorar:

“Merhaba, bu balıkları yakalamak ne kadar zamanını aldı ?”

Balıkçı, tümünü bir-iki saate yakaladığını söyler.

Yabancı adam bu kez, niçin daha uzun sure kalıp daha fazla balık yakalamadığını sorar. Balıkçı, ailesinin geçimi için bu kadarının yettiğini söyler. Amerikalı iş adamı merakla balıkçıya kalan zamanını nasıl geçirdiğini sorar. Balıkçı anlatır :

“Geç vakit yatarım, sabah birazcık balık yakalarım. Sonra çocuklarımla oynarım, öğlen de karım Maria ile biraz siesta yaparım. Akşamları, amigolarla beraber gitar çalıp şarap içeriz, eğleniriz. Dolu ve meşgul bir yaşantım var senyor.“

TOBB ETÜ'YE TÜRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİNDEN (TÜBA) İKİ ÖDÜL

Cahit UYANIK

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA); “2017 Yılı Uluslararası Akademi, GEBİP (Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı) ve TESEP (Bilimsel Telif Eser) Ödülleri” kapsamında TOBB ETÜ akademik kadrosunda bulunan iki öğretim üyesini ödüllendirdi. TOBB ETÜ Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkan Vekili Doç. Dr. Tuba Işınsu İsen Durmuş, “Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı (GEBİP)” ödülüne layık bulundu. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yücel Ercan’a ise ‘İleri Dinamik’ adlı kitap çalışmasıyla “Bilimsel Telif Eser (TESEP) Kayda Değer Eser  Ödülü” verildi.

KULİS: BANKAZEDELERDEN CLINTON VE BLAIR'E MEKTUP

Cahit UYANIK

Türkiye, Gümrük Birliğine girdi girmesine ama şimdilerde yeni oluşacak hükümetin Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerde nasıl bir yol izleyeceği merakla bekleniyor. Türkiye'nin çözüm bekleyen sorunlardan birisi de bankazedeler...

Yani TYT, Marbank ve Impexbank'ta 150 milyonun üzerinde parası bulunan, ancak mevduat sigorta kapsamına alınmayan mudiler. Yaklaşık 5 trilyonluk bir yekûn tutan kendi paralarını alabilmek için başlarını vurmadıkları taş bırakmayan bankazedeler, şimdilerde Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulundan çıkacak kararı bekliyorlar. Buradan olumsuz bir sonuç çıkması durumunda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kadar gitmeyi deneyecekler. 

EKONOMİ HİKAYELERİ: EKONOMİYİ CANLANDIRMADA 'CAN SUYU'NUN ÖNEMİ...

Mevsim yaz, aylardan Ağustos... 
Fransız Rivierası kıyısında küçük bir kasabadayız...
Yaz sezonu ancak yağmur yağıyor, yani kasaba bomboş...
Herkesin borcu var ve kredi ile yaşıyorlar...
Şans eseri otele zengin bir Rus geliyor ve resepsiyona 100 dolar bırakıp, odaya bakmaya çıkıyor.


Otel sahibi parayı hemen alıp, kasaba olan borcunu ödüyor...
Kasap, 100 doları hemen kaparak, toptancıya olan borcunu vermeye gidiyor...
Toptancı büyük bir sevinçle parayı alıp, kriz nedeniyle kredili hizmet veren, son defa birlikte olduğu kadına götürüyor... 
Kadın parayı alıp, aynı otele giderek oraya olan borcunu ödüyor...


Ve o anda Rus müşteri odadan geri dönüyor ve odayı beğenmediğini söyleyip 100 dolarını geri alarak kasabayı terk ediyor.
Rus müşterinin bu ziyaretinden somut olarak hiç para kazanan olmuyor...
Ancak... 
Bütün kasaba borçlarını ödüyor ve ekonomide bu küçük miktarlı can suyu sayesinde yaprak kıpırdamaya başlıyor...
(Anonim)

30 YIL ÖNCESİNDEN BİR HABER: KUVEYT TÜRK EVKAF FİNANS KURUMU VE ÜNLÜ KURUCU ORTAKLARI

Cahit UYANIK

Türk ve Kuveyt sermayesi ile oluşturulan ve İslami bankacılık kurallarına göre çalışacak Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu A.Ş.'nin kuruluşu tamamlandı. 

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre "faizsiz bankacılık" alanında faaliyet gösterecek ve faiz yerine "gelir payı" ödeyecek "özel finans kurumu"nun kurucu ortakları arasında Devlet Bakanı Kazım Oksay, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Ali Coşkun ve ünlü işadamlarının yanı sıra bazı vakıflar bulunuyor.

MB'NİN FAİZ DÜŞÜRMESİ, BANKACILIK FAİZ ORANLARINI ORTALAMA 3 AYDA ETKİLİYOR

Cahit UYANIK  

Bir faiz tartışmasıdır gidiyor... Çoğu işkembeden sıkılan düşünceler yumağı şeklindeki değerlendirmeler ve yersiz yorumlar, vatandaşın kafasını karıştırıyor. Bir de işin içine piyasanın kurtları girdi mi, yandı gülüm keten helva... 

2 bin dolarlık takım elbiseli, saçı briyantinli yorumcuların her söylediğine kırk kere düşünüp inanmak lazım... Hemen hemen hepsi şahsi yatırımları veya müşterisi olan şirketlerin portföylerine göre konuşuyor. Bugünlerde yatırımcı olmak; kendi küçük veya büyük yatırımlarını yönlendirmek demek, verilere dayalı karar almayı gerektiriyor. 

Söz gelimi Merkez Bankası faiz indirse ne olur? Ekonomi hemen toparlanır mı? Faizler hemen düşer mi? Eh tabii herkesin faizi kendine göre... Kim faiz gelirini hesaplarken, kimisi de faiz giderini düşünüyor. Mevduat faizleri, kredi faizleri, tüketici kredileri ne olur? Düşer mi, direnir mi? Her kafadan bir ses çıkıyor. 

EKONOMİ VE FİNANS GAZETELERİ NEDEN SOMON RENGİ KAĞIDA BASILDI?

Cahit UYANIK

Financial Times (FT) kurulduktan 5 yıl sonra 1893 yılında; rakibi Financial News adlı gazeteden ayırt edilebilmek için somon rengi kağıda basılmaya başlandı. 

EKONOMİ FIKRALARI: OFLU BAKKAL'IN İNCE ZEKASI...

Saf bir kalpazan çetesi şaşırıp 18 dolar basmış. 

Akılları sonradan başlarına gelmiş. 

"Ne yapalım?" diye düşünürken biri: "Doğu Karadeniz insanı çok saftır. Orada kolayca 18 dolarları elimizden çıkarırız" demiş.

NİJERYALI DOLANDIRICILARA DİKKAT...

Cahit UYANIK

Bugünlerde size Nijerya'dan bir mektup gelirse çok dikkatli okuyun. Hele hele mektupta size, Nijerya'dan yurt dışına çıkarılacak bir para konusunda yardım etmeniz karşılığında yüklü bir komisyon teklif ediliyorsa, hiç ama hiç dikkate almayın. Çünkü bu konuda iş adamlarının ABD'de uğradıkları zarar 5 milyar doları geçti. Olay basitçe şöyle:

Nijerya'daki bazı dolandırıcılık çeteleri, oradan buradan edindikleri şirket adreslerine mektuplar gönderiyorlar. Mektupta, Nijerya'daki bazı olaylar sonucunda üst gelir grubuna sahip insanların mal ve paralarını devletten kaçırmak zorunda kaldıkları, bu malların sanki ticaret yapılırmış gibi yurt dışına çıkarılabileceği ifade ediliyor. Ve iş adamına bu işleme aracılık yapması karşılığında önemli bir komisyon teklif ediliyor.

NÜFUS 3,3 MİLYON KİŞİ AZALDI, MİLLİ GELİR 1 GÜNDE 308 DOLAR ARTTI

Cahit UYANIK

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2007 yılı sonu itibariyle Türkiye'nin nüfusunu 70 milyon 586 bin 256 kişi olarak açıklamasıyla kişi başına düşen milli gelir rakamı bir anda 308 dolar arttı. Devlet Planlama Teşkilatı, 2007 yılı nüfusunun 73 milyon 875 kişiye ulaştığını tahmin ederek kişi başına gelirin 6.625 dolar olacağını öngörmüştü. DPT'nin hesaplamalarına esas kabul ettiği nüfus ile TÜİK'in adrese dayalı kayıt sistemi ile belirlediği nüfus arasında 3 milyon 289 bin kişilik fark oluşunca, kişi başına gelir de 6.625 dolardan 6.933 dolara çıktı.

DPT, 2007 yılı GSYİH'nin 489,4 milyar dolar olacağını tahmin ediyor. TÜİK ise halen Avrupa Birliği Hesap Sistemi'ne uyumlu yeni milli gelir hesaplamalarını sürdürüyor. Bu konudaki çalışmaların şubat veya mart ayında bitirilerek, yeni milli gelir rakamlarının açıklanması bekleniyor. Yeni hesap sisteminin de milli geliri yüzde 20 oranında artıracağı öngörüldüğünde, kişi başına gelirin 8 bin doları geçmesi bekleniyor.  

DÜNYADA DAHA SIK KULLANILMAYA BAŞLANAN BİR SİLAH: EKONOMİK YAPTIRIMLAR

Cahit UYANIK

1990’lı yıllarda orta yaşlarını sürenler, Türkiye’nin Güneydoğusunda şehirler arası yolların kenarlarına terkedilmiş binlerce kamyonun fotoğraf ve tv görüntülerini çok iyi hatırlar. Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak’ın 2 Ağustos 1990’da Kuveyt’i işgali sonrasında Birleşmiş Milletler’in (BM) 13 yıl boyunca uyguladığı ekonomik yaptırımlardı bu görüntülerin sebebi…

Ekonomik yaptırımlar, Irak’ın o dönemdeki en büyük dış ticaret ortaklarından biri olan Türkiye’yi adeta şoka sokmuştu. Daha sonra yapılan hesaplamalar, Irak’a ekonomik yaptırımlardan Türkiye’nin kaybının 100 milyar doları (İhracat, turizm, müteahhitlik, petrol ticareti, taşımacılık kayıpları sebebiyle) geçtiğini ortaya koydu.  Öyle ki BM’nin Irak’a uyguladığı ekonomik ambargo; Türkiye’nin 1994, 1998, 1999 ve 2001 yılında yaşadığı büyüklü-küçüklü ekonomik krizlerin sebeplerinden biri olarak gösterildi. BM, ambargo sırasında gıda ve insani ihtiyaçlarını karşılamak için Irak’ın sınırlı şekilde petrol satışına izin vermişti. Türkiye, bu satış gelirinin bir kısmıyla ambargodan zarar görenlere tazminat ödemeyi kararlaştıran BM’ye başvurdu. Ama 2001 yılında Türkiye’ye ödenmesi kabul edilen rakam 1.800 (bin sekiz yüz) dolardı! Bu komik rakam daha sonra arttı mı bilmiyorum ama, BM Saddam yönetimini cezalandırmak istemiş, ancak cemeresini Türk vatandaşları da çekmişti.

Küreselleşmenin iyice güç kazanmasıyla günümüzde ekonomik yaptırımlar, ambargoların ‘en hızlı ve can yakmaya yönelik silahı’ olarak giderek daha fazla kullanılmaya başlandı. Bu noktada ambargo ve ekonomik yaptırımların yakın tarihine bakmakta fayda var. Soğuk Savaş döneminde bloklar arası ilişkiler zaten çok kısıtlıydı. Ambargo ve ekonomik yaptırımlar, ancak blok içi ülkelerin birbirini cezalandırmak veya kendi dediğini yaptırmak için nadiren kullandığı bir yöntemdi. Ambargolar bazen Üçüncü Dünya ülkelerine de yöneliyordu.

YUNANİSTAN'LA DOSTLUK KÖPRÜSÜ KURDUK...

Cahit UYANIK

ATİNA - Türkiye ile Yunanistan arasında yakın dönemde ivme kazanan dostluk ve işbirliği iklimine bir katkı da ticari arayışlarla geldi. Milli düzeyde katılım sağlanan Türk-Yunan Dostluk ve İşbirliği Fuarı dün Yunanistan'ın başkenti Atina'da açıldı. 

Açılış törenine katılan Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Kenan Tanrıkulu, burada yaptığı konuşmada Türkiye'nin bölgesel bir istikrar unsuru olma özelliğini koruduğunu belirterek, "Komşularımız ve müttefik ülkelerle ilişkilerimizi geliştirmek üzere somut adımlar atıyoruz. Bu fuar, Türkiye ile Yunanistan arasındaki dostluk ve işbirliği ortamına büyük katkı yapacaktır" dedi. Tanrıkulu fuara tekstil, otomotiv ve otomotiv yan sanayisi ile makine sektörlerinden firmaların geniş katılımının bunun önemli bir göstergesi olduğunu söyledi.

HAZİNE'NİN YAYINLADIĞI İLK KAMU BORÇ YÖNETİMİ RAPORU... BORÇLUNUN GÖZÜNDEN BORÇ SORUNUMUZ

Cahit UYANIK

Türkiye'de kamu borç stoku artık günlük yaşamımızı etkiler hale gelince, konuyla ilgili teknik kavramlar da gündelik sohbetlere kadar girdi. Mesela, gazetelerin küçük ilanlarının bile satır satır okunduğu emekli kahvehanelerinde 4 veya 5'inci bardak çaydan sonraki favori tartışma konusu faiz dışı fazlanın düzeyi... Çünkü faiz dışı fazlanın bir bölümünden feragat edilip emekli maaşlarının artırılma ihtimali herkesçe tartışılabiliyor. Ya da, sayıları resmi ağızlar tarafından 2 milyon kişi civarında telaffuz edilen Hazine kağıdı yatırımcıları, reel faizin nelere bağlı olduğunu, basit de olsa reel faizin nasıl hesaplandığını, enflasyon datasının artık bakkal-süpermarket alışverişinin ötesinde etkileri olduğunu çok iyi biliyor.

Böylesi bir ortamda Hazine Müsteşarlığı ilk kez, kamu borçlarının son durumu, borçların nasıl yönetildiği, faiz dışı fazlanın nasıl hesaplandığı gibi bir çok sorunun cevabını içinde barındıran 'Kamu Borç Yönetimi Raporu'nu yayımladı. Hazine bu raporu, Nisan-2002'de çıkartılan Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 14'üncü maddesi hükmü gereği çıkarttı. Bu rapor artık 3 ayda bir yenilenecek. Kamuoyu borçlardaki ve aynı zamanda Hazine'nin alacaklarındaki iyiye veya kötüye doğru gidişi kendi gözleriyle görme imkanı bulabilecek.