BAŞKENTTEN YANSIMALAR / BATI'NIN MASA BAŞI OYUNLARI MERAKI

Cahit UYANIK 

İtalya ve Almanya başbakanlarının geçen hafta iyi ısıtılmış, püfür püfür havalandırılmış, güzel manzaralı, mis kokulu toplantı odasından kestikleri ahkam, bana neyi hatırlattı dersiniz? Birinci Dünya Savaşı öncesinde Osmanlı İmparatorluğunun kaderinin çizilmeye çalışıldığı diplomatik maadrabazlıkları... Ancak o madrabazlıkların ne kadar tehlikeli sonuçlara neden olabileceği Sevr Anlaşması ile ortaya çıkmıştı. Türkiye'nin Sevr'i yırtıp atması için 6 yıl savaştıktan sonra, Lozan'da masa başı üçkağıtlarına karşı daha zor bir mücadele vermesi gerekmişti.

Türkiye'deki yurtsever aydınlar ve sokaktaki sağduyu sahibi ortalama vatandaş, Abdullah Öcalan'ın Sevr'i hortlatmak isteyen bazı güçlerin maşası haline geldiğini artık iyice anladı. Türkiye'nin güney doğusunda son 15 yıldır devam eden silahlı çatışmaların spontane mi geliştiği yoksa bazı dış güçlerin desteğinin de mi bulunduğu zaman içinde iyice netlik kazandı.

Birinci Dünya Savaşında 'Wilson Prensipleri' kisvesine bürünmüş Batı'nın büyük çıkarları, şimdilerde Orta Doğu'da inisiyatif almaya başlayan Türkiye'ye gene rahatsızlık vermeye başladı. Bu seferki çıkar kisvesinin adı, azınlık hakları ve Kürt Sorunu... Ama unutulmasın ki Türkiye Cumhuriyetini yedi düvele karşı birlikte savaşarak kuran kavimler kapısının gerçek sahibi Anadolu insanı, masa başında yaratılan yapay problemleri çözmekte artık iyice ustalaştı. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / 'BUÇUKLAR SİYASETİ' BAŞLADI

Cahit UYANIK 

Türkiye'de 'buçuklar siyaseti' için düğmeye basıldı. 'Buçuklar siyaseti'nin anlamı şu: Hiç bir zaman yüzde 10'luk barajın yarısını bile aşamayacak ama hasbelkader Türkiye çapında örgütlenmiş partilerin gizli bir seçim ittifakı için arz-ı endam etmeye başlaması... Buçuklar siyasetini küçümsemeyin; geçen seçimlerde bu tip pazarlıklara yanaşmayan koca koca partiler baraj altı kaldı. Bunu 'aşağılık kompleksi' meselesi olarak düşünmeyenlerin siyasi varlıklarıysa  sürüyor. 

1995 seçimlerinde ANAP'ın aldığı oylar içinde,  seçim ittifakı yaptığı Büyük Birlik Partisinin (BBP) buçuklu oy oranı vardı. ANAP o sayede can düşmanı Tansu Çiller ve DYP ile 'Sen kazandın, ben kazandım' polemiğine girebildi.  Peki ANAP-BBP İttifakı ne oldu? Seçimden sonra 'Sen sağ, ben selamet' denilip herkes yoluna gitti. 

BBP kazandığı 7 milletvekili ile Refahyol Hükümetinin küçük ama en kritik destekçisi oldu. Demokratik yollarla düşürülmeye çalışılan Refahyol Hükümeti, o kritik 7 milletvekilinin verdiği 'hayır' oylarıyla görevde kaldı. Sonuçta 28 Şubat Süreci yaşandı. Yine 1991 seçimlerinde hiç birisi barajı geçemeyen üç parti RP, MHP ve IDP seçim ittifakı yapıp yüzde 15'e yakın oy aldılar. RP, şu anki SP ve AKP'yi yaratmanın, MHP ise mevcut iktidarın ortağı olmanın yolunu böylece açık tuttu. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / KOALİSYON LİDERLERİ ADAY OLURSA...

Cahit UYANIK 

Türkiye bu haftaya cumhurbaşkanlığı sorununu tartışarak başlıyor. Salı günü yapılacak olan Liderler Zirvesinden çıkacak sonuç çok önemli. Liderler, bu Meclis'in önünde sonunda bir cumhurbaşkanı seçeceğini çok iyi biliyorlar. Anayasadaki cumhurbaşkanı seçim yöntemi de buna iyi bir zemin hazırlıyor. 

Liderlerin Salı günkü zirvede arayacağı şey ise uyumlu çalışabilecekleri bir isim. Peki neden böyle bir arayış var? Çünkü seçim, partiler üstü bir sorunmuş gibi algılanmaya çalışılıyor. Neden bu konudaki inisiyatif belirleyici tartışmalar, 1 haftalık aradan sonra başlatılıyor?  İlk bakışta cumhurbaşkanlığı seçimleri basit ve formel bir işlemmiş gibi görünüyor. Ancak bazı isimlerin adaylığını belli etmesi ve seçimde başarılı olup  Köşk'e çıkması ile Türkiye yeni bir siyasi bunalıma sürüklenebilir. MHP Lideri Devlet Bahçeli ve ANAP Lideri Mesut Yılmaz'ın cumhurbaşkanı olmak istemeleri böylesi gelişmelere kapı aralayabilir. Bunun her iki lider açısından da çeşitli sebepleri var. 

MHP Lideri Bahçeli partisinden huzur ve sükunu seçim başarısı ile sağlayabildi. Cumhurbaşkanı olup siyasetler ve partiler üstü bir rol üstlenmesi sonrasında MHP'deki iç gerilim had safhaya ulaşabilir. Genel başkan arayışları sırasında; koalisyon hükümeti kurulurken az kalsın köprülerin atılmasına neden olan eski defterleri karıştıracaklar mutlaka çıkacaktır. Bu durumun koalisyon dengesini bozması işten bile değildir. 

ANAP Lideri Mesut Yılmaz için de benzeri analizler yapılabilir. Yılmaz, ANAP'ı kitleler önünde bir türlü istediği eksene ve oy oranına oturtamayan Genel Başkan görünümündedir. Yılmaz'ın adaylığı, parti içindeki bazı muhalifleri tarafından sevinçle karşılanacaktır. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / SANAL GÜVENCE VE BANKALARIMIZ

Cahit UYANIK

Bankacılık Yasası 'kadük' oldu. Ne yaparsınız? Bir baltaya sap olamayan milli tasarımızın kaderinde bu da varmış. Bankacılık sisteminin yüzde 25-30'u 64'üncü madde kapsamında iken, devlet finansman krizine girip yakasını bankalara bu kadar kaptırmış iken, DYP gibi 3 banka batırmış ama uslanmayan bir siyasi oluşumun iyi niyetine muhtaç kalan tasarının olacağı buydu. 

Ah keşke herşeye ve herkese Başbakanımız Bülent Ecevit kadar iyimser bakabilsek... DYP, tasarının bel kemiği durumundaki Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 'istişari' olmasını isterken bile Ecevit 'Bir umut var' diyordu. Oysa DSP ve ANAP kurmayları bu kurulun 'icrai' olmasında o kadar ısrarcı idilerdi ki... Artık tartışmaları 7-8 ay unutmak zorundayız. Tasarının bu yılın Kasım ayından önce çıkması artık mucizelere bağlı. Çünkü yeni oluşan bir Meclis'te prosedürler her zaman daha uzun ve fazladır. 

Bizim kafa yormamız gereken şey önümüzdeki süreçte bankacılık sektörünün ne gibi sorunlarla karşılaşabileceğidir. Alın size bir sorun: Birkaç banka daha Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna (TMSF)  devredilmek zorunda kalınırsa ne olacak? Mevcut sisteme göre 30-40 bankacıya mesleklerini icra etme yasağı getirilecek, o kadar... Bankanın başına Merkez Bankası yönetimine yakın bir genel müdür atanacak. O da kendine yakın isimleri genel müdür yardımcısı yapacak. Sektörde üst düzey yöneticiler arasında yaşanan işsizlik sorunu bir nebze çözülecek. Peki bu bankanın sahibinin hiç mi suçu yok? Mevcut sisteme göre yok. Ticari itibar mı? Efendim ülkede ticari itibar arayan mı kaldı? Girer bir siyasi parti listesine milletvekili seçilirsin. Senden alacaklı olanlar kapında el pençe divan olur; 'Beyfendi, beyfendi' nidaları Meclis koridorlarını çınlatır. Siyasi itibar, ticari itibarı alt eder.

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / DEMİREL'İN SÖZLERİNİN SATIR ARASI

Cahit UYANIK 

Geçen hafta Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in konuğuyduk. Demirel her zaman ve herkesi olduğu gibi bizleri de büyük bir sevgiyle karşıladı. 'Benim işçim, benim köylüm, benim esnafım' söyleminin 'Benim gazetecim'e dönüşmüş halini bir kez daha yaşadık. Devletin politikalarını en üst düzey ağızdan dinledik ve tartıştık; sorularımızla açımlamaya çalıştık. Demirel'in geçen Cuma günü gazetemizde yer alan söyleşisinde verdiği mesajları birkaç noktada toplamak mümkün.

Demirel Anayasa'nın ilgili maddelerine gönderme yaparak Cumhurbaşkanını 'yürütme' erkinin ortaklarından birisi olarak yorumluyor. Ancak bu yorum, gündelik işleyişten öte genel politikaların belirlenmesinde 'koordinatör' görevini üstlenmesini içinde barındırıyor. Demirel'in bu görevinin ilk görünen uygulaması Suriye'ye karşı izlenen politikaydı. Demirel'in 1 Ekim'deki Meclis açış konuşmasından 1 hafta sonra Abdullah Öcalan'ın Suriye'den çıkmaya mecbur edilmesine dikkatlerinizi çekerim. Suriye, Başkomutan'ın ağzından savaş anlamına gelen sözcükler duyunca işin ciddiyetini iyice anladı. Türkiye'nin önümüzdeki yıllarda ciddi bir Suriye ve Su Problemi olması ihtimali iyice azaldı.

Demirel'in sözlerinden çıkan ikinci önemli mesaj ise Yunanistan'la ilgili. Türkiye, tıpkı Suriye'yle olduğu gibi yıllardır Yunanistan'la dostluğa dayalı ilişki kurmak istiyor. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / ADAK, AZ KALSIN HONG KONG'A GİDİYORDU

Cahit UYANIK 

Devlet Bakanı Fehim Adak'ın ABD ziyareti bugün resmen başlıyor. Bir anlamda gölge başbakan yardımcısı konumundaki Adak'ın ABD gezisinin ayrıntıları gazete sayfalarına yansıtıldı. Ama yansıtılmak istenmeyen ayrıntılar da en az bunun kadar zengindi... Herşeyden önce Adak'ın umresine değinmek gerek. Edindiğimiz bilgilere göre Adak, mübarek Ramazan'ı karşılamak için ABD'ye uçmadan önce Suudi Arabistan'a gitti. Kutsal yerleri gezerek ABD gezisi için feyz aldı. Herkesten gizlenen bu ziyaret, Finansal Forum'un gözünden kaçmadı. 

Adak, umreye o kadar önem veriyordu ki Başbakanlık Konutundaki tarikat liderlerine verilen iftarı bile kaçırmayı göze aldı. Adak, kimse anlamasın diye Suudi Arabistan'dan direkt ABD'ye uçmadı, İstanbul aktarmalı gitmeyi yeğledi. Hava alanında Suudi Arabistan ziyaretinin sebebine ilişkin soruları ise 'özel' diye yanıtlamadı. Yılbaşından önce kabinenin DYP kanadına mensup bir bakan da resmi vekalet bırakmadan İngiltere'ye gitmişti. Allah muhafaza Türkiye bir savaşa girse vekalet bırakmayan bakan oldukça zor durumda kalırdı. Ama bir şey olmadı. Diyeceğim şu: Kabine üyelerinin özel ziyaretleri bizi sıkmaya başlıyor. 

Ha, unutmadan; Adak, gölge başbakan yardımcılığı görevinde hayli yoruluyor olmalı. Çünkü ABD ziyareti kesinleştiğinde özel kalemine Hong Kong bileti alınması için talimat vermiş. Biletler gelince durum fark edilip gerekli düzeltme yapılmış. Sayın Adak'a 'Allah rast getire' diyorum.

ETİBANK'TA ELENEN 3 TALİPLİ KİM?

Üçe bölünen Etibank özelleştirmesinde ilk tur görüşmeler bu hafta ortasında başlıyor. Bu 3 bankaya toplam 41 adet teklif gelmişti. Ama Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) 38 talipli ile pazarlık masasına oturacak. Çünkü 3 talipli Hazine Müsteşarlığının ön incelemesi sırasında elendi. Tabiri caizse 3 teklif sahibinin bankacılık yapmaları 'sakıncalı' bulundu. Elenen isimlerin kim olduğunu merak edip araştırdım. Ama kimse bu isimleri vermeye yanaşmadı. Gerekçe olarak da 'Ticari itibarları zedelenir' cümlesi her seferinde karşıma çıktı.

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / BASINDAN İHALE KAÇIRMA...

Cahit UYANIK 

Kimse kimseyi kandırmasın; Türkiye'de özelleştirme siyasilerin keyfine göre yapılıyor. Bugün televizyonun başına oturduğunuzda Etibank özelleştirmesinin şeffaf bir biçimde, kameralar önünde yapıldığına şahit olacaksınız. Ama olaya biraz şüpheci yaklaşırsan, şeffaflığın geri planında 'siyasi şov' kaygısı yaşandığını hemen göreceksiniz. Büyük ihtimalle bu canlı yayına kelli felli bakanlar, üst düzey bürokratlar ve iş dünyasının bazı temsilcileri de katılacak. Dünyanın en komik ama en şeffaf ihalesi, ağdalı nutuklarla başlayıp alkışlarla sona erecek. 

Haydi bunu anladık da acaba Etibank özelleştirmesinde görüşmelerin tarihi, basın korkusuyla mı değiştirildi acaba? Etibank, Denizbank ve Anadolu Bankasının ilk tur görüşme tarihi 15 ve 16 Ocak iken neden apar topar 13 Ocak'a alındı dersiniz? Oysa soru yönetildiğinde basına yapılan resmi açıklama 15 ve 16 Ocak'tı. Yoksa Türkiye'de özelleştirme şeffaflık ve kandırmayla at başı mı gidiyor dersiniz? Bu olay ayniyle vaktidir. İsteyenlere, gazetecileri aldatanların isimlerini vermeye hazırım. 

Türkiye'de blok satış yöntemiyle ilk özelleştirme Ansan/Meda Coca Cola Şişeleme Fabrikası olmuştu. O özelleştirme, dönemin TKKOİ Başkanı Bülent Gültekin tarafından en ince ayrıntısına varıncaya kadar gazetecilere sabırla anlatılmıştı. O zaman ortada ne şeffaflık kavramı vardı ne de şimdi siyasi koltuklarda oturan bazı isimler... Öz olarak 1988 yılından bu yana özelleştirmeyi izliyorum. Hiç bir zaman bu kadar kapalı ihaleler yapılırken, kamuoyunun da şeffaflığa bu kadar inandırılmaya çalışıldığı başka bir dönem daha görmedim.

ESKİ SPK'CILAR KARACAN'A KIZDI 

Geçen hafta Sermaye Piyasası Kurulunun (SPK) 15. Kuruluş Yıldönümü kutlaması yapıldı. Yalnız bu kutlama bir dizi kavga, küskünlük ve siyasi çekişmenin gölgesinde kaldı denilse yeridir. SPK'nın Ankara-Emek'teki binasında yapılan açılış toplantısına SPK'ya çok uzun yıllar emek veren kişilerden hiç kimse çağrılmamıştı. Bu uygulamada kaideyi sadece eski başkanlar bozabilmişti. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / MUTSUZ İNSANLAR ÜLKESİ

Cahit UYANIK 

İstihdam istatistiklerinde -işsizlik rakamları kadar ön plana çıkmasa da- 'eksik istihdam' denilen bir kavram vardır ki, insanların yaşamlarını kazandıkları mevcut işlerinden memnuniyetsizliklerini ve fırsatını bulduklarında daha mutlu olacakları bir başka işe geçme isteklerini ortaya koyar. Bu rakam ülkemizde çoğu zaman yüzde 30'ların üstündedir. 

Özellikle ekonomik krizin baş gösterdiği ve büyümenin sıfıra yaklaştığı zamanlarda, eksik istihdamdakilerin oranı yüzde 40'ları geçer. Yani böylesi dönemlerde insanlar geçinebilmek için her buldukları işi yaparlar ama yine de kafalarının bir köşesinde yapmak istedikleri esas meslek vardır.

Anlayacağınız Türkiye, uzun yıllardır tam bir 'Mutsuz insanlar ülkesi' görünümündedir. Bu tabloyu değiştirebilmek için yapılması gereken şey ise sorunu kökünden çözerek eğitim sistemini mesleki yönelime açık hale getirmektir. Ama milletçe hasletlerimizden birisi trene 'son vagon geçerken' atlamak olduğu için, eğitim konusunda da aynısını yapmasak şaşardım. 

Dünya, mesleki verimlilikte en önemli unsurlardan birisinin onu sevmek olduğunu anlayıp temel eğitimi 13 yıla uzatmaya uğraşırken, biz halen neyi tartışıyoruz? Ben bu kavga gürültüyü, dünyanın bir öküzün boynuzları üstünde durduğu zannedilen dönemdeki saçma tartışmalara benzetiyorum. Deprem olduğunda öküzün başını sağa mı yoksa sola mı salladığının tartışılması gibi, biz de 5+3'ü icat etmeye çalışıp sokaklara dökülüyoruz. 

11 yaşındaki çocuk hayatı bilmiyor ki mesleğini seçebilsin. Bu sebeple 8 yıllık zorunlu temel eğitim, aile içinden başlayıp tüm topluma yayılabilecek bir demokrasi anlayışının mihenk taşlarından birisi olmaya aday. İnsanların anne babasını seçme özgürlüğü yoktur ama ilk tattığı özgürlük meslek seçimi olabilir. Bence bu tartışmayı sokağa dökenlerin korktukları tek şey var; rant paylaşımı ve çapraşık çıkar ilişkilerinin zayıflayacağı korkusu... 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / IMF SEÇİMLERDE DSP'YE Mİ OYNUYOR?

Cahit UYANIK 

Türkiye-IMF ilişkileri bir kez daha haftanın ekonomik gündemine oturmaya aday görünüyor. Devlet Bakanı Hikmet Uluğbay, beraberindeki kalabalık bir heyetle Washington'a hareket etti. Bu ziyaret doğrusu kafaları biraz olsun karıştırdı. Neden seçimlere 1,5 ay kala böyle bir ziyarete gerek duyulmuştu? 

Şimdiye kadar hiç bir hükümet, hele hele bir azınlık hükümeti ateşle oynarcasına, hem de seçime sayılı günler kala IMF ile bir arada görünmemişti. 1995'te seçim kararı alındığında DYP-CHP Hükümeti sırf bu korkunun etkisiyle IMF'le imzalanmış bulunan ve sonuçlanmaya 3-4 ay kalmış stand by anlaşmasını askıya almış, daha sonra da iptal etmişti. Öyleyse neden DSP gibi sol tabana hitap eden bir parti IMF ile bir arada görünmekten kaçınmıyordu?

Uluğbay'a göre seçim sonrası kurulacak hükümete hazırlanmış bir alt yapı bırakmak için böyle bir ziyaret programlandı. Bu beyanatın açık anlamı şudur: DSP seçim sonrası hükümette büyük ortak olarak bulunacağına kesin gözüyle bakıyor. Bu çerçevede ekonominin dizginlerini de elinde tutacağına inanıyor. Yoksa DSP seçim sonrası ortaya çıkacak milli iradenin oluşturacağı hükümetin icraatına şimdiden ipotek koymaya cesaret etmez. Zaten böyle bir nezaketsizlik, Ecevit gibi bir siyaset centilmenine hiç yakışmaz.

Bu fikirlere katılmıyorsanız olaya bir de tersinden bakalım. Acaba IMF, seçim sonrası hükümet veya hükümet ortakları hakkında ne düşünüyor? Kuşkusuz IMF yetkililerinin kapalı toplantılarda bile ulusal irade ile doğrudan bağlantılı düşünceler dile getirmeleri beklenemez. Ancak hal ve tavırlarla bazı tercihler ortaya konulabilir. IMF şu anki kitle partileri açısından bakıldığında en ciddi, tutarlı ve sözüne güvenilir parti olarak DSP'yi görüyor. Neden mi?

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / MEDYA DESTEKLİ RP MÜCADELESİ

Cahit UYANIK 

Bugün Refah Partisi (RP) Anayasa Mahkemesine yazılı savunmasını verecek. RP, 12 Eylül'deki uzun yıllar süren yargılanmasından aklanarak çıkmıştı. Bu yargılama RP'nin hukuk önündeki ikinci ciddi sınavı olacak. RP'nin kapatılmasını isteyenler ile istemeyenler, önümüzdeki günlerde gazete sütunları ve televizyon ekranlarında kıyasıya bir savaşa girecekler. 

Şimdi şapkayı önümüze koyup düşünelim ve diyelimki RP kapatıldı. Bu karar Türkiye'de RP'ye oy veren yaklaşık 6 milyon kişiyi siyasi tercihininden mi vazgeçirecek? Hayır. Bu parti değişik bir isim ve değişik yüzlerle karşımıza yine çıkacak. Üstelik hepimizin şikayetçi olduğu takiyyenin dozajını daha artırmış olarak... 

Peki tersini düşünelim ve diyelimki RP kapatılmadı. Bu sefer de devletin iki ana unsuru laiklik ve halk egemenliği zedelenmiş olacak. RP ikinci defa hukuksal arınma geçireceği için daha zinde ve diri olarak sistemin karşısına dikilecek. Her halükarda RP'yi ortaya çıktığı zeminlerde ve demokratik süreç içinde yenmenin gerekliliği ortada. Hukuk ancak RP'de fiske etkisi yapabilir. Onu sendeletecek güç yine halkın kendisidir.

RP'nin geriletilmesinde halka yardımcı olabilecek en önemli demokratik güç unsurlarından birisi medya. Ancak medyanın gücü, gerçekleri halkın gözleri önüne sermekten ibaret. Bunun ötesinde bir yaptırım ve icraat gücü yok. Bu noktada hükümetin ve dolayısıyla devletin devreye girmesi gerekiyor. Bu sürece yargının da katılması kaçınılmaz olmalı. Ama yargıyı bu çaba içinde görmek mümkün değil. Çünkü yargı tam bağımsız değil.

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / 116 VEYA 226, 19 EDER Mİ?

Cahit UYANIK 

Biz ekonomi gazetecileri rakamları çok severiz. Rakamlar, yerinde kullanılırsa afilli analizlerin, ağız dolusu sarf edilen tumturaklı cümlelerin saltanatını bir anda yıkar. İnsan beyni ile onun dışında gelişen olaylar arasındaki akılcı ilişkiyi çoğu zaman rakamlar kurar. Ama rakamlara tapınmamak gerekir. Rakamları birer fetiş haline getirmemek, insanı insan yapan en önemli yönlerden birisidir.

Geçen Cumartesi de rakamların günüydü. Meclis'i 116 milletvekili toplantıya çağırdı, 226 milletvekili toplantıyı açtırdı. Apo bahanesine sığınılarak yapılan vatan millet sakarya edebiyatı, birkaç saat içinde sönüp tükendi. Takke düştü kel göründü. Meclis'in Erbakan Hoca'yı kurtarma operasyonuna alet edildiği apaçık ortaya çıktı. 

1998 Ekim ayından bu yana gerdan kıra kıra Meclis koridorlarında gezinen demokrasi kahramanları birden bire TCK'nın 312'inci maddesini hatırlayıverdi. 'Eşber Yasası' olarak bilinen 312'inci madde değişikliğinin gündeme gelmemesi için elinden geleni yapan eski RP'li yeni FP'li vekiller, işin ucu yasaklı liderlerine dokununca demokrasi mücahidi kesildiler. İşin acı yönü demokrasi denince mangalda kül bırakmayan liste küskünü bazı anlı şanlı isimlerin de bu büyük aldatmacaya dahil olmalarıydı.

İstanbul'un göbeğinde 14 kişinin yana yana can vermesi elbetteki rakam fetişizmine teslim olarak aldatılan Meclis'in, millet önünde düştüğü acı durumu maskeleyemedi. Meclisimiz kendi vatandaşları cayır cayır yanarken liste derdine düşmüş bazı isimlerin, aklı başına sonradan gelen demokrasi havarilerinin kurtarılması operasyonuna yama edildiği günleri de gördü. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / ERTESİ GÜN VE EKONOMİ

Cahit UYANIK 

Seçim geceleri siyasi parti genel merkezlerini çok severim. Bizim gibi siyaseti sadece izlemekle yükümlü olanlar için bulunmaz bir laboratuvardır siyasi parti genel merkezleri... Sevinç, üzüntü, hayal kırıklığı, coşku, gerginlik, kırgınlık, pişmanlık gibi tüm insani duygular bir arada yaşanır o gece... 

Ertesi gün; seçimi kaybettiği ayan beyan olan partilerin bile 'Aslında biz kazandık' türünden açıklamalarını izlemek ise Türk siyasetinin içine düştüğü batağı gözler önüne serer. Çünkü Türkiye'de siyaset artık bir 'geçim kapısı' haline dönüşmüştür. Kimse dükkanını kolay kolay terk etmez. Türk siyaseti dramatik dönekliklere sahne olur ama dramatik terk edişler hemen hemen hiç yaşanmaz. Siyasetin toplum denilen organizmayı ayakta tutan en önemli şey olduğu, bu organizmada zaman zaman yenilenme yaşanması gerektiği nedense göz ardı edilir. Bu seçimde de 19 Nisan sabahının çok farklı yaşanmasını beklemiyorum. 

Ama rutin değerlendirmelerin ardından ilk akla gelecek şey ekonomi olacak. Mayıs ayında kurulacak hükümetin ilk el atması gereken şey 1999 yılı bütçesi olacak. Üstünden seçim geçip kadük olduğu için bütçe sıfırdan başlayarak Meclis'te görüşülecek. Meclis belki 1 ay bile tatil yapmadan 2000 yılı bütçesini görüşmeye başlayacak. Yani 1999 yılına şimdiden 'bütçe yılı' yakıştırmasını yapabiliriz. Tabii bu işlere Meclis Başkanı seçimi, hükümetin kurulması ve ihtisas komisyonlarının oluşturulmasından sonra el atılacağını hatırlatmaya lüzum yok. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / YUNANİSTAN'LA 'ACEMİ' DOSTLUĞU

Cahit UYANIK 

ATİNA/ANKARA - Türkiye-Yunanistan ilişkileri son 6-7 ayda iyice yumuşadı. Yunanistan'daki nefes nefese seçim yarışı bile bu dostluğu bozamadı. Ankara Ticaret Odasının (ATO)  Türkiye-Yunanistan Dostluk ve İşbirliği Fuarı çerçevesinde düzenlediği Atına gezisine katılma fırsatı bulduk. Bizim edindiğimiz taze izlenimler şöyle sıralanabilir: 

● Türk-Yunan dostluğunun gelişmesinde iş adamlarına büyük bir pay düşecek. Çünkü iki ülke insanının stratejik kararlar verirken birbirine güveni henüz tam değil. İş ilişkilerini daha geliştirerek güven ortamı yaratılabilir. Bu çerçevede Eylül ayındaki Selanik Fuarı ve 2001 yılında İstanbul'da düzenlenecek 2. Türkiye-Yunanistan Dostluk ve İşbirliği Fuarı büyük önem taşıyor.

● İki ülke arasındaki ilişkilerin sıcaklaşma sürecinde siyasetçiler de önemli inisiyatif üstlenecekler. İki ülke insanı birbirine siyasi vekilleri öncülüğünde yaklaşacaklar. Bu çerçevede Yunan Meclisindeki yemin töreni nedeniyle fuar açılışına gelemeyen Dışişleri Bakanı Yorgo Papandreu'nun gönderdiği yazılı mesaj, Yunan Cumhurbaşkanının Türk Heyetine üst düzeyde bir kabul göstermesi iyi niyetin devam edeceğinin göstergesiydi.

● Ancak seçimlerde milletvekili seçilen eski Atina Ticaret ve Sanayi Odası Başkanının Türk Heyeti ile fazla ilgilenmemesi, yeni seçilen oda başkanının ise "Mazbatam henüz onaylanmadı" diyerek ATO'nun ziyaretine katılmaması hoş kaçmadı. Türk iş adamları Yunanistan'la ilişkileri geliştirmeye daha istekli görünürken aynı hava Yunanlı partnerlerinde yoktu. Bunu belki de Yunanistan'ın turizme dayalı ekonomisine yorumlayabiliriz. ATO ile Atina Ticaret ve Sanayi Odası arasında üçer kişiden oluşan bir çalışma grubu kurulması yine de olumlu yönde atılmış bir adımdı.

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / AĞUSTOS SICAĞINDA TEHLİKELİ DANS

Cahit UYANIK 

AKP Hükümeti yine ABD ile tehlikeli bir dansa başladı. Konu, elbetteki Irak'a asker gönderilmesi. ABD'lilerin sütten ağzı yandı ya; yoğurdu üfleyerek yiyorlar. Irak Savaşı öncesinde haftalarca Akdeniz'in ortasında bekletilen birliklerini unutmadılar. Türkiye'den 15 gün içinde cevap beklediklerini Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'e ilettiler. 

Ağustos ayı başında yapılacak Yüksek Askeri Şura'da Silahlı Kuvvetler'de komuta kademesi değişiklikleri yaşanacak. Kuvvet komutanlıklarından ordu komutanlıklarına kadar kritik atamalar yapılacak. Yeni komutanlar ise göreve Ağustos ayı sonunda başlayacaklar. Ayrıca 7'inci Uyum Paketi yasalaştığı taktirde Milli Güvenlik Kuruluna büyük ihtimalle ilk kez sivil bir genel sekreter atanabilecek. Bu konu da kendi iç gündemimizi hayli meşgul edeceğe benziyor. 

Meclis ise çok yoğun bir çalışma döneminden henüz çıktı. Söz gelimi Ağustos ayı sonunda tertip edilmeye çalışılacak olağanüstü toplantı, hele hele Irak'a asker gönderme gündemli ise yeni bir fiyasko ile sonuçlanabilir. Hükümetin bir kez daha tezkere reddini göze almayacağı herkesin malumu. Anlaşılan Türkiye'nin normal gündemine dönmesi en erken Eylül ortasını bulabilir. Hem o zamana kadar Birleşmiş Milletler ve NATO'da da durum netleşebilir. Türkiye, anayasasındaki yurt dışına asker göndermeyle ilgili olarak yer bulmuş uluslararası meşruiyet zeminini otomatikman yakalayabilir. Bu ayrıntının  ABD'lilere ve ABD'nin yeni göreve başlayacak büyükelçisine dikkatli ve etraflıca anlatılmasında fayda var. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / PAP'IN YUTTURDUĞU HAP...

Cahit UYANIK 

Türkiye uzun yıllardır piyasalaşmış bir ülke. 1985'in sonunda Borsa'nın faaliyete geçmesiyle başlayan süreç 1988 yılında Merkez Bankası bünyesinde kurulan para piyasalarıyla tamamlanma aşamasına girmişti. 1989 yılında verilen konvertibiliteye geçiş kararıyla hormonla büyütülen piyasalar, şu anda siyasetçilerin korkulu rüyası... 

Ekonomik konuları pek sevmeyen eski bir başbakanımızın piyasayı sadece televizyon ekranlarının köşesinde kırmızıya veya yeşile dönmüş oklar olarak algıladığını çok önceden öğrenmiştik. Geçenlerde konuştuğumuz bir siyasetçinin, aynı başbakanımızın oklar kırmızıya döndüğünde kendine has tik'lerinin artmaya başladığını anlatması da doğrusu pek sürpriz değildi.

Türkiye'de eksik kalmış veya yapılmamış tartışmalardan birisi, piyasalaşma sürecine erken girilip girilmediği olmalı. Çünkü piyasa denilen kavram giderek dallanıp budaklanıyor ve siyasi boyutlar içermeye başlıyor. Geçen hafta ABD'de ortaya çıkarılan, kısaca 'Terör Piyasası' denilen ve üzerinde bahis oynatılacak ülkeler arasında Türkiye'nin de bulunduğu proje, piyasalaştırma kavramının en hastalıklı şekli olmalı.

Anlaşılan o ki piyasalara; tasarruf-yatırım dengesi sağlamak, para ve mal ticaretine aracı olmak ve ekonominin siyasetten nasıl etkilendiği yönünde gösterge oluşturması bağlamındaki işlevlerden daha başkasını yüklemek büyük sorunlara yol açabilir. Yani ekonomik güçlerin politikaya, hele hele dış politikaya hisse senedi mantığı ile yaklaşması fikir düzeyinde bile olsa hoş değil.

Peki bu Politik Analiz Piyasasına (PAP) dünya çapında ün yapmış bir ekonomik ve piyasa araştırmaları kuruluşunun karışmasına ne demeli? Hatırlayacaksınız ki Economist Intelligence Unit (EIU) adlı kuruluş daha birkaç ay önce Türkiye'de darbe ihtimalinin arttığı öngörüsünde bulunup ortalığı karıştırmıştı. 

BAŞKENTTEN YANSIMALAR / BİR BASIN TOPLANTISININ ANALİZİ

Cahit UYANIK 

IMF ile 5'inci Gözden Geçirme kapsamındaki ikinci tur görüşmeler dün sonuçlandı. Uzun zamandır ilk kez bir Ekonomiden Sorumlu Bakan ile bir IMF Masası Şefi yanlarına Merkez Bankası Başkanı ve Hazine Müsteşarını alarak, aynı zamanda IMF Türkiye Temsilcisinin de katıldığı ortak basın toplantısı düzenleyip ekonomiye ilişkin olumlu mesajlar verdiler. 

Unutanlar çıkabilir, IMF ile 2000 yılında program başladığında bu tip ortak basın toplantıları düzenlenir ve kimse yadırgamazdı. Ama daha sonra program kötüye doğru gitmeye başlayınca 'Tak sepeti koluna, herkes kendi yoluna' felsefesi ile ayrı ayrı mesajlar verilmeye başlandı. 

Günlerce IMF Heyeti ile alt alta üst üste güreş tutar havasında pazarlıklar yapan siyasetçiler, nedense aynı mikrofona konuşmaktan kaçınır oldular. Oysa programın sorumluluğü ortaktı. Hava ılımlı iken ortaklık, hava bozulunca 'karakter atma' manzaraları pek hoş kaçmıyordu. Şimdilik AKP Hükümeti eski modaya dönüş yapmışa benziyor. Ne zaman ki ayrı ayrı açıklamalar yapılmaya başlanır; bilin ki o zaman işler sarpa sarmaya başlamıştır. 

Dünkü basın toplantısının en olumlu haberlerinden birisi kamu borçlarının milli gelire oranının yüzde 70'lerin altına düşecek olmasıydı. Daha 2 yıl önce bu rasyo yüzde 92 düzeyinde bulunuyordu. Sırf bu rakam bile neden ekonomide her şey iyiye gitmesine rağmen rahatlama hissetmediğimizi gösteriyor. Bu rahatlığı söz konusu rasyo yüzde 55'ler düzeyine inmeden pek hissedeceğimiz de yok. Çünkü geçmiş deneyimler Türkiye gibi hızlı çoğalan, az üreten ve dolayısıyla az tasarruf eden bir ülkenin borçlanma kapasitesinin yüzde 50'ler düzeyinde olduğunu gösteriyor.