YÜKSEK ÇIKAN ABD ÇEKİRDEK ENFLASYONU ORTAMI TOZ-DUMAN ETTİ. AVRUPA DA YÜKSEK FAİZE GÖZ KIRPTI

Cahit UYANIK

ABD'nin Eylül-2022 enflasyon verilerinin açıklanmasıyla beraber ortalık toz-dumana büründü. Çünkü yıllık manşet TÜFE'de (Enerji fiyatlarındaki azalış etkisiyle) gerileme görülmesine rağmen, çekirdek enflasyonun artışını sürdürmesi; FED'in Kasım ve Aralık 2022 aylarındaki faiz artış beklentilerini yüzde 1,25'ten yüzde 1,5'a yükseltti. Hatta Kasım toplantısında 0,75 değil 1 puanlık artış yapılması gerekeceğini söyleyenler bile duyuldu. Her ne olursa olsun ABD'de gıda ve enerji fiyat artışları dışarıda bırakılarak açıklanan çekirdek enflasyon rakamlarının yükselmesi, enflasyonla mücadelede yeterince başarılı olunamadığını gösteriyor. Bu gidişat sürerse ABD'de faizlerin 2023 yılı ilk çeyreğinde yüzde 5'e çıkarılacağı, aynı yıl sonuna kadar da sabit bırakılacağı bile konuşuluyor. Bu aşamadan sonra Avrupa Merkez Bankasının (ECB) 27 Ekim 2022 tarihindeki toplantısı beklenmeye başladı. ECB'nin yıl sonuna kadarki üç toplantısında toplam 1,25 puan daha artışla faizi yüzde 1,25'ten yüzde 2,5'a çıkarması bekleniyordu. Ancak AB'de enflasyon yüzde 10'a yükselirken, bazı AB üyesi ülkelerde bu oran yüzde 22 olarak hesaplandı. Hal böyle olunca ECB yetkilileri faizlerin yıl sonunda yüzde 3'ü bile aşabileceği yönünde demeçler vermeye başladılar. Eğer ECB'den böyle bir tavır değişikliği görülürse faizlerin bundan sonraki toplantılarda 1,75-2 puan kadar artırılması gerekecek. Bu da en az 0,75+0,50+0,50 vb. artış formüllerini gündeme getirebilir. Türkiye'de ise TCMB 20 Ekim 2022-perşembe günü faiz kararını açıklayacak. Tahmin ve beklentiler 1 puanlık daha azaltımla faizin yüzde 11'e indirileceğinde yoğunlaşıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni yıla tek haneli TCMB faizi ile girmek istediklerini açıkça ifade etmişti.

KRİTİK PERŞEMBE. ABD'DE ÇEKİRDEK ENFLASYON ARTIŞI EYLÜLDE DE SÜRERSE, FED DAHA FAZLA FAİZ ARTIRIR

Cahit UYANIK

ABD'de Eylül-2022 TÜFE rakamları 13 Ekim 2022-perşembe günü açıklanacak. Beklenti, manşet enflasyonda bir gerileme yaşanması (yüzde 8,3'ten yüzde 8,1'e), ancak gıda+enerji fiyatlarının dışlandığı çekirdek enflasyonun yüzde 6,3'ten yüzde 6,5'e çıkması yönünde yoğunlaşıyor.

Bu tablo manşet enflasyondaki düşüşün geçici olabileceğini; çekirdek enflasyondaki artış sebebiyle, manşet enflasyonun önümüzdeki aylarda yükselişe geçebileceğini veya düşmeyeceğini gösteriyor. 'Kritik perşembe'de bu tablo resmen oluşursa, enflasyonu kontrol altına alabilmek adına FED'in Kasım ayı başındaki toplantısında 0,75 puanlık faiz artışı yapacağına kesin gözüyle bakılıyor.

ABD'de faiz artışlarının sürdürülerek Aralık ayında yüzde 4,5 düzeyine çıkılacağı, Türkiye'de de faiz indirimlerine devam edilerek aynı ay yüzde 9'a inileceği varsayımıyla, iki ülke politika faizleri 3 ay sonra tek hanede buluşmuş olacak. Bu sebeple Aralık ayında Türkiye'de özellikle kur cephesinde yaşanabilecek gelişmeler hayli önemli olacak. Gözler, Aralık ayında da döviz kurlarına çevrilecek. Hükümet, enflasyonu kontrol altında tutabilmek için; 'dalgalı kur' yerine, 'yönetilen dalgalı kur' politikasında ısrar ederek döviz fiyatlarını enflasyonun gerisinde tutuyor. Böylece enflasyonda nisbi bir kontrol sağlarken, KKM'lerin bütçeye ve Merkez Bankasına parasal yükünü azaltıyor. Ancak düşük kur politikası; ithalatı cazip hale getirerek cari açık ve dış ticaret açığını kontrolden çıkılma noktasına getirmek üzere...

TOBB SEÇİMİNE SİYASİ PARTİ MODELİ

Yasa Tasarısı / Oda ve Borsalara Yeni Düzen

TOBB SEÇİMİNE SİYASİ PARTİ MODELİ

TOBB Kuruluş Yasa Tasarısı kanunlaştığında, başkanı delegeler seçecek. Birlik'te seçim kulisleri şimdiden başladı.

Cahit UYANIK

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), yaklaşık 800 bin işletmeyi bünyesinde barındırıyor. Birliğe kayıtlı oda ve borsa sayısı ise şu anda 313. Türk özel sektörünün en geniş biçimde temsil edildiği TOBB'un kuruluş yasası bugünlerde değişmek üzere.

Hükümetin geçen yıl mayıs ayında Meclis'e sevk ettiği yasa tasarısı önce Adalet Komisyonunda görüşüldü ve üzerinde ufak-tefek değişiklikler yapılarak Sanayi, Teknoloji ve Ticaret Komisyonu'na gönderildi. Tasarı, Meclis "sömetr tatili"nden çıktıktan sonra, komisyonda yine görüşülmeye devam edilecek. Son adres ise Meclis Genel Kurulu.

Tek dereceli sistem

Tasarı, Mayıs ayına kadar yasalaştığı taktirde bu yıl yapılacak Seçimli TOBB Genel Kurulunda yeni bir seçim sisteminin uygulanmasını öngörüyor. Buna göre TOBB Yönetim Kurulu ve Başkanı, tek dereceli bir seçim sistemi ile belirlenecek. Açık bir ifadeyle, sayısı asgari 1.000 olarak öngörülen delegeler, tıpkı siyasi partilerin genel kurullarında olduğu gibi "stratejik" bir önem kazanacak. TOBB seçimli genel kurulları ise böylesi bir ortamda daha renklenecek.

Halen uygulamadaki seçim sistemi ise iki dereceli. Türkiye'nin dört bir yanındaki oda ve borsalardan gelen delegeler, Birlik bünyesindeki beş ayrı konsey üyelerini belirliyor. Konsey üyeleri de, daha sonra kendi içinden Odalar Birliği Yönetim Kurulu'nu seçiyor. Burada, delegelerin ifadeleri "dolaylı" biçimde yönetime yansıyor. Üstelik Odalar Birliği Başkanı olmak için, Konsey delegesi seçilmek  şartı da getiriliyor. Bu durum, zaman zaman şikayetlere neden oluyor.

BU 2 VERİ TL İÇİN ÖNEMLİ. TÜRKİYE'DE EYLÜL ENFLASYONU YÜZDE 4'Ü, ABD'DE TARIM DIŞI İSTİHDAM (TDİ) 250 BİNİ GEÇERSE DOLAR GÜÇLENİR

Cahit UYANIK

Bu hafta içte ve dışta açıklanacak iki veri TL'nin değeri açısından önemli olacak: Türkiye'de eylül ayı enflasyon verisi ve ABD'de eylül ayı tarım dışı istihdam (TDİ) rakamları...

Enflasyonun eylül ayında yüzde 3'ü geçeceği genel bir beklenti. Merkez Bankası Piyasa Katılımcıları Anketinde yüzde 2,98; AA Finans'ın anketinde yüzde 3,53 (Yıllık enflasyon yüzde 84,3), Bloomberg HT Anketinde yüzde 3,6 (Yıllık enflasyon yüzde 84,5) artış bekleniyor. Bu görüntüye aykırı tek gösterge rakam ise İTO Ücretliler Geçinme Endeksinin eylülde yüzde 6,06 artması... İTO'nun tüketici fiyat artışı göstergesi olarak da kullandığı bu endeksteki 9 aylık artış yüzde 72,9, yıllık artış ise yüzde 107,4 oldu ve son 24 yılın rekorunu kırdı.

Nisbeten ılımlı bir artışın görüldüğü ağustostan sonra enflasyon beklentilerinde eylüldeki bu ani yükselişin sebebi, elektrik ve doğal gaz fiyatlarına 1 Eylül 2022'de yapılan yüklü zamlar... Son tarife düzenlemeleri ile elektriğe ve doğal gaza konutlarda yüzde 20 zam gelmişti. Diğer abone gruplarındaki zamlar ise yüzde 51'e kadar yükselmişti. Bu zamların TÜFE'yi 0,8 puan doğrudan artıracağı, dolaylı etkiyle elektrik ve doğal gaz zammının eylül ayı enflasyonunu 2-2,5 puan kadar yukarı taşıyacağı hesaplanıyor. (Elektrik fiyatlarının TÜFE içindeki ağırlığı yüzde 2,33, doğal gaz fiyatlarının ağırlığı ise yüzde 1,55'tir).
Bu sebeple TÜİK'in 03 Ekim 2022-pazartesi sabahı açıklayacağı rakamın tahminlere yakın gelmesi bekleniyor. Eğer açıklanacak artış rakamı yüzde 4'ün üzerinde olursa, bu dolar/tl kurunu da yükseltecek yeni bir etken olacaktır. Bu hafta TL'nin değerini etkileyecek ikinci önemli veri ise ABD TDİ olacak. 07 Ekim 2022 tarihinde açıklanacak TDİ'de beklenti 250 bin kişilik artış olması yönünde... Bu artış, Ağustosta 315 bin olarak gerçekleşen TDİ rakamının düşüşe geçtiği yönünde bir beklentiyi yansıtıyor.

MANİSA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ, PROF. DR. SADIK KAKAÇ'I GAZETE İLANIYLA ONURLANDIRDI

Prof. Dr. Sadık Kakaç

Manisa Organize Sanayi Bölgesi, Öğretim Üyemiz Prof. Dr. Sadık Kakaç’ı Gazetelere Verdiği İlanla Onurlandırdı

Kırk beş yıl önce Türkiye’nin ikinci organize sanayi bölgesi olarak kurulan ve bünyesinde 213 önemli sanayi kuruluşunu bulunduran Manisa Organize Sanayi Bölgesi (MOSB), Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyemiz Prof. Dr. Sadık Kakaç’ı gazetelere verdiği ilanla onurlandırdı. MOSB, “Bilim ve Teknolojide Türkiye’nin Gücü, Bizim Gücümüz” sloganı ile verdiği ilanda, Prof. Dr. Kakaç’la birlikte 12 bilim insanını sayarak “MOSB olarak bilim ve teknolojide çığır açan araştırmalarıyla Türkiye’nin gelişmesinde önemli katkılar sağlayan tüm bilim insanlarımızı gururla anıyoruz. İnanıyoruz ki; sanayinin öncüleri olarak biz de, sahip olduğumuz bu değerlerin izinde her geçen gün yeni cevherler yetiştirerek büyümeye devam edeceğiz” mesajını kullandı.

ANKARA NOTLARI/ VERGİ KAÇAKÇISI İHBARINA İKRAMİYE

Cahit UYANIK

Türkiye'de en hassas ve tartışılan konuların başında vergi adaleti ve vergi kaçakçılığı geliyor. Daha geçen ay başında yasalaşarak yürürlüğe giren vergi reform yasasında, vergi kaçakçılarının yılda bir defa ilan edilebileceğine ilişkin bir madde yer aldı.

Bu konuda uzun yıllardır Maliye'nin ve dolayısıyla siyasilerin üzerinde büyük bir baskı mevcuttu. Şimdi herkes 1994 yıl sonunda ne uzunlukta bir liste açıklanacağını merakla bekliyor.

Şimdi ben size çoğu kimsenin pek haberdar olmadığı ve vergi yüzsüzlerinin tam tersi bir işlev gören bir "müessese"den söz edeceğim: Vergi muhbirliği. Evet devlet vergi kaçakçılığını kendisine ihbar edenlere, belirlenen kaçakçılık tutarının yüzde 10'unu ikramiye olarak vermeyi taahhüt ediyor.

Vergi ispiyonculuğunu düzenleyen kanunun numarası 1905. Tam adı "Menkul ve Gayrimenkul Emval ile Bunların İntifa Haklarının ve Daimi Vergilerin Mektumlarını Haber Verenlere Verilecek İkramiye Hakkında Kanun". Ulu Önder Atatürk'ün ruhuna bir kez daha Fatiha Suresini okumamızı gerektiren Kanun'un çıkarılış tarihi 26 Aralık 1931.

Binlerce sayfalık mevzuat yığını içinde bu kanundan kaç kişinin haberdar olduğu bilinmez. Ama Maliye Bakanlığı kayıtlarına göre geçen yıl, bu kanun çerçevesinde tamı tamına 1.000 adet dilekçe verilmiş. Ancak bunlardan 762'si işleme konulmuş. Toplam 232 tanesi de "ön inceleme" sonrasında ciddiye alınacak ihbarları içermediği için geri çevrilmiş. 

BİR ENFLASYON SORUNU YOKMUŞ GİBİ KONUŞULUYOR AMA... EYLÜLDE ENFLASYON YÜZDE 4, YIL SONUNDA YÜZDE 72-73 OLABİLİR

Cahit UYANIK

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, bugün düzenlenen "Ekonomik Dönüşüm ve Yeni Paradigmalar Zirvesi" adlı toplantının açılışında yaptığı konuşmada "Yeni ekonomi politikamızın Türkiye ekonomisinin tüm yapısal sorunlarını çözmeyi amaçladığı aşikar. Eğer yeni ekonomi modelini uygulamaya almasaydık, durgunluk ve buna bağlı birçok sorunla karşı karşıya kalacaktık, enflasyon sorun olmaya devam edecekti" dedi.

Böylece Nebati cümlesinin son kısmıyla, Türkiye'de enflasyon sorunu bitirilmiş gibi konuştu. Oysa yeni model uygulanmaya başladıktan sonra, enflasyon yüzde 16'dan resmi rakamlara göre yüzde 80'e kadar yükseldi. Bazı bağımsız ölçümlere göre ise yüzde 180 oldu. Bu iki rakamın aritmetik ortalaması bile yüzde 120'yi geçiyor. Öyleyse ülkemizde fiilen yüzde 100'ün üzerinde bir enflasyon mevcut. Bu ortamda böyle bir cümle kurulabilmesine doğrusu hayret ettim.

Ünlü sosyalistlerimizden, 60'lı yıllarda Meclis'e ilk giren sosyalist parti özelliğine sahip Türkiye İşçi Partisinin (TİP) kurucularından Prof. Dr. Sadun Aren, Türkiye'de piyasa ekonomisini en iyi anlayan, en basit ve anlaşılır biçimde anlatabilen bir isimdi. 70'li yıllarda yazdığı "100 Soruda Ekonomi El Kitabı" adlı eseri okuyuculardan büyük ilgi görmüş, kolay okunabilen ve basit anlatımıyla baskı üzerine baskı yapmıştı. Aren sanki, 70'li yılların Mahfi Eğilmez'iydi.

DÜNYA BANKERLERİNİN KURDUĞU VE TÜRKİYE'YE ILIMLI YAKLAŞAN ULUSLARARASI FİNANS ENSTİTÜSÜ (IIF) BİLE DOLAR KURU TAHMİNİNİ ARTIRDI

Cahit UYANIK

Önemli yabancı finans kurum ve kuruluşları, dolar kurunun yıl sonunda ulaşabileceği düzey hakkındaki tahminlerini yükseltmeye devam ediyor. Bunlardan en sonuncusu Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) oldu. IIF Baş Ekonomisti Robin Brooks, bugün attığı bir tivitle cari açıktaki artış eğilimi sebebiyle, halen 16,5 TL düzeyindeki yıl sonu dolar kuru tahminini 21 TL'ye çıkardıklarını duyurdu. IIF bu yıl mart ayında da, 9,5 TL düzeyinde bulunan yıl sonu dolar kuru tahminini 16,5 TL'ye yükseltmişti. Böylece Türkiye ekonomisine yönelik ılımlı ve muhafazakar tahminleri ile bilinen IIF bile, son 6 ayda dolar kuru tahminini 9,5 TL'den 21 TL'ye çıkararak yüzde 133 artırmış oldu.

IIF nedir ve Türkiye'yi neden yakından izliyor?

IIF nedir ve neden Türkiye ekonomisine yönelik tahminleri daha ılımlı? "Dünya bankerlerinin kurduğu birlik" olarak da tanınan IIF, küresel çapta finans ve ticaret şirketleriyle, bazı kurum ve kuruluşları bünyesinde barındıran bir tür meslek kuruluşu. 1983 yılında, ülkelerin borçlarını ödeyemeyerek temerrüte düştüğünü ilan ettiği 'Latin Amerika Borç Krizi' sırasında 38 önemli uluslararası banka tarafından kurulan IIF, gelişmekte olan ülkelerdeki finans sektörlerini ve dolayısıyla ekonomilerini yakından izliyor.

Zaman içinde 70'den fazla ülkeden 450'ye yakın üyeye oluşan IIF, Türkiye gibi gelişmekte olan piyasalardan çeşitli kurumları da üyeliğe kabul etti. Halen Türkiye'den aralarında bankalar, Türkiye Varlık Fonu ve bazı holdinglerin bulunduğu 17 üyesi olan IIF, yaptığı ekonomik ve finansal tahminlerde ılımlı bir havaya sahip. IIF bu ılımlı davranışıyla; 17 Türk kuruluşundan topladığı aidatların yanı sıra, Türkiye'ye borç veren finansal kurumların faiz ve ana paralarını sorunsuz şekilde tahsil etmek için takınmak zorunda oldukları daha olumlu bakış açısını da temsil ediyor.

TOKİ KURASINDA ÇIKMA ŞANSINIZ NASIL ARTAR? 'BAŞVURUDAN TAPUYA' TÜM İŞLEMLER NASIL YÜRÜTÜLECEK?

Cahit UYANIK

TOKİ'nin sosyal konut projesine 31 Ekim 2022 tarihine kadar başvurular sürerken Cumhurbaşkanı Erdoğan başvuru sayısının 5 milyona yaklaştığını bildirdi. Başvuru sayısının 5-6 milyon arasında nihayetleneceğini tahmin ediyorum.

Buna göre TOKİ'nin kasasına başvuru bedeli olarak şu ana kadar yaklaşık 2,5 milyar TL'ye yakın bir para girdi. Ancak yetkililer kurada kazanamayan başvuru sahiplerine, 5 iş günü sonra 500 TL'nin iade edileceğini açıkladı. TOKİ bu durumda yaklaşık 2,5-3 milyar TL'yi 3 ay kadar kullanmanın nemasından karşılıksız olarak yararlanmış olacak. (Kurada kazananlara ise bir iade yapılmayacak ve TOKİ'ye gelir yazılacak)

Kurada kazanıp sözleşme imzalamayanlara ise yani hakkından vazgeçenlere de 500 TL'leri iade edilecek. Şu ana kadarki açıklamalara göre 2023-Ocak ayı içinde sözleşme imzalanabilmesi için, TOKİ kuraları Aralık-2022 içinde çekilmeli. Büyük ihtimalle sözleşme aşamasında peşinat, ilk taksitin de izleyen ayda ödenmesi gerekiyor.

TOKİ, kuraya karı ve kocanın ayrı ayrı başvurması durumunda ikisinin de kura hakkının iptal edileceğini, hanenin küçük çocukları için başvuru yapılamayacağını açıkladı. Ancak TOKİ aynı haneden dedenin veya 18 yaşı geçmiş çocuğun başvurusunun kabul edileceğini bildirdi. Bu durum, yetişkin çocuğa sahip veya aile büyüğü ile beraber oturan hanelerin kurada çıkma şansının daha yüksek olduğunun göstergesi.

FAİZDE HEDEF YÜZDE 9. MB SANAYİ ÜRETİM AZALIŞINI BAHANE EDİP 'EKONOMİYE DESTEK İÇİN' FAİZİ YÜZDE 12'YE İNDİRDİ

Cahit UYANIK

TCMB beklendiği gibi (Ağustosta başlattığı faiz indirme davranışını sürdürerek) Eylül-2022'de 1 haftalık repo ihale faizini (politika faizi) 1 puan indirdi ve yüzde 12'ye getirdi. TCMB'nin yayınladığı karar metninde; jeopolitik risklerde artış, küresel enflasyon ve faizdeki yükseliş, dış pazarlardaki zayıflamanın sonucu olarak ekonominin öncü göstergelerinde gerileme görüldüğü belirtilerek, ekonomik büyümeyi desteklemek adına faiz indirimine gidildiği savunuldu.

TCMB'nin bahsettiği öncü gösterge, daha önce vurguladığımız gibi sanayi üretim endeksindeki (SÜE) Temmuz ayında yaşanan (Biraz da uzun Kurban Bayramı tatilinin etkisiyle) güçlü gerilemeydi. Aceleci TCMB, bu önemli göstergenin Ağustos ayında da bozulmaya devam edeceğini düşünüyor olmalı ki, faiz indirimini gerçekleştirdi.

TCMB'nin kararında yıl sonu enflasyon hedeflerine net bir atıfta bulunulmadı. Bu konuda belki, 5 iş günü sonra açıklanacak tutanak özetlerinde bir ayrıntı yakalanabilir. Ancak TCMB'nin son piyasa katılımcıları anketinde (PKA) yer alan yıl sonu enflasyonundaki 3 puanlık düşüşü de dikkate aldığını düşünüyorum. PKA'daki bu düşüş eğilimi ile ekonomideki yavaşlama emarelerinin önümüzdeki aylarda da sürebileceği varsayımıyla, TCMB'nin faiz indirimlerine devam ederek Aralık ayında yüksek tek hane yani yüzde 9 faize gelebileceğini tahmin ediyorum.

MB YARIN KENDİ FAİZİNİ; FED, RUSYA'NIN SERTLEŞMESİ VE SANAYİ ÜRETİMİNDEKİ DÜŞÜŞE BAKARAK BELİRLER

Cahit UYANIK

TCMB yarın açıklayacağı kritik faiz kararını hangi unsurlara bakarak belirleyebilir? Bence burada 3 önemli etken ön plana çıkıyor:

1) RUSYA'NIN UKRAYNA İLE SAVAŞTA SONBAHARDA DAHA SERTLEŞMESİ, JEOPOLİTİK RİSKLERİ VE KÜRESEL FAİZLERİ ARTIRIR: Rusya bugün aldığı kararla kısmi seferberlik ilan ederek 300 bin sivili silah altına alacağını duyurdu. Bu, neredeyse orta büyüklükteki bir ülkenin ordusu kadar asker sayısına denk geliyor. Karar, Rusya'nın sonbaharda savaşı genişletmesi ve sertleştirmesi demek... Bu, jeopolitik risklerin iyice yükselmesi ve savaşın yayılma ihtimalini artırıyor. Böylesi bir savaş ortamında küresel faizler artarken faiz indirme kararı vermek, TCMB için biraz zor olabilir.

2) FED'İN BUGÜNKÜ 0,75 VEYA 1 PUANLIK FAİZ ARTIŞ KARARI, TCMB'Yİ ETKİLEYEBİLİR: FED'in 0,75 puan faiz artırması sonrası, Türkiye'nin faiziyle kıyaslandığında aradaki makas iyice açılacak. Normal bir faiz politikası izlense Türkiye'nin buna (enflasyonu düşük olsa bile) 0,75 puan faiz artışıyla cevap vermesi gerekirdi. Ancak tam tersi yapılıp faiz indirimi ile cevap verilirse, döviz hareketleri açısından hayli zorlanabiliriz. Bu hareket Türkiye ekonomisinin rekabet gücünü de zayıflatır. Merkez Bankasının faiz indirdikten sonra, rekabet gücü endişesiyle döviz kurunun ipini gevşetmesi ihtimali de bulunuyor ki, buna imkanı var. Çünkü TL son aylarda bir miktar değerlenmişti.

TCMB, FED'in yapacağı artırımın olumsuz etkilerini dikkate alarak bu ay pas geçmeyi de düşünebilir. Ancak TCMB'nin faiz kararlarında FED'i dikkate alıp almadığını bilemiyoruz, elimizde veri yok. Çünkü TCMB PPK karar tutanaklarının tamamı, (çoğu ciddi merkez bankasının aksine) kamuoyuna açıklanmıyor. Bunun yerine karardan 5 iş günü sonra tutanaklar özetlenerek duyuruluyor ki buraya bakarak; kararda FED veya ECB gibi küresel merkez bankası kararlarının etkili olup olmadığını anlayamıyoruz.

MB 1 PUAN İNDİRME HAVASINDA; BU YAPILIRSA FED'İN 0,75 PUAN FAİZ ARTIŞIYLA BİRLEŞİP EKONOMİYİ ZORLAR

Cahit UYANIK

Bu hafta dünya çapında 25 merkez bankası faiz kararını açıklayacak. Bunlardan TCMB ve FED faiz kararları, Türkiye ekonomisini yakından ve doğrudan ilgilendiriyor. TCMB, faiz kararını FED'den 1 gün sonra, 22 Eylül 2022 perşembe günü ilan edecek. TCMB, (geçen ay beklenmedik şekilde yaptığı gibi) faizleri 1 puan daha indirme arayışında ve havasında... Çünkü TCMB'nin her ay yayınladığı Piyasa Katılımcıları Anketinde (PKA) cari yıl sonu enflasyon beklentisi (TÜFE) ağustosta yüzde 70,6 iken, bu ay 3 puan kadar düşerek yüzde 67,73'e indi. Benzer şekilde 12 ay sonrası TÜFE beklentisi de yüzde 41,99'dan yüzde 36,74'e düştü. İşte beklentilerde yaşanan bu gerilemenin, TCMB'ye "faiz indirimine devam edelim" gerekçesi yaratabileceğini düşünüyorum.

Bu yazıyı podcast olarak Spotify'da dinleyebilirsin

Ancak TCMB'nin bu ay PKA'ya katılan kurum ve uzmanların bir bölümünü değiştirmesi ve katılan kişi ve kurum sayısının 40'a kadar azalması kuşkuları beraberinde getirdi. Piyasalarda TCMB'nin daha yüksek enflasyon tahminleri yapan kişi ve kurumları, daha düşük tahminler yapanlarla değiştirdiğine dair bir endişe oluştu. TCMB'nin bu konuda geniş bir açıklama yapmaması kuşkuları iyice besledi. TCMB'nin bu konuda bir açıklama yapması yerinde olacaktır. FED ise Eylül-2022 faiz kararını 21 Eylül 2022-çarşamba günü açıklayacak. FED'in 0,75 puanlık faiz artışına gittiği Temmuz ayındaki son toplantısının ardından (Faizler yüzde 2,25-2,50 aralığına yükseltilmişti) Başkan Powell, resesyon korkularıyla "Bundan sonra faiz artışlarını yavaşlatmaları gerekebileceğini" söylemişti. Piyasalar da Eylül, Kasım ve Aralık toplantılarını düşünerek en fazla 1,5 puanlık artışla yıl sonunda faizlerin yüzde 4'e yükselebileceğini hesaplamışlardı. Eylül ayı için beklenti ise 0,50 artış oranında oluşmuştu. Ancak Powell'ın Jackson Hole ve Cato Enstitüsü konuşmalarındaki sert tavrı ve şahinleşmesi, Eylül ayı toplantısında 0,50 artış ihtimalini tamamen ortadan kaldırarak 0,75 hatta 1 puan artış (jumbo faiz artışı) tahminlerine kapı açtı.

TOKİ'NİN SOSYAL KONUT PROJESİNDE İKİNCİ PEŞİNAT NİTELİĞİNDEKİ YÜZDE 8 KDV DETAYINA DİKKAT

Cahit UYANIK

Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından ayrıntıları açıklanan TOKİ'nin sosyal konut projesinde başvurular devam ediyor. Şu an itibarıyla başvuruların sayısı 1,5 milyonu geçti. Bu rakam, TOKİ'nin sadece başvuru formu satışından 2 günde 750 milyon TL topladığı anlamına geliyor. Çünkü vatandaşlardan 500 TL başvuru bedeli alınıyor. Başvurular Ekim ayı sonuna kadar devam edecek.

Bu yazıyı podcast olarak dinleyebilirsiniz

Eğer başvuruların sayısı 4 milyona ulaşırsa TOKİ başvuru formu satışından 2 milyar TL karşılıksız kaynak toplamış olacak ki, bu 422 milyar TL olarak açıklanan toplam proje büyüklüğünün yüzde 0,50'sine karşılık geliyor. Projede 250 bin daire üretileceği dikkate alınırsa, 4 milyon adet başvuru formu satışından sadece yüzde 5-6'sı amacına ulaşmış olacak. Geriye kalan yaklaşık 1,85 milyar TL, sıfır maliyetli ve karşılıksız bir kaynak olarak TOKİ'nin kasasına girmiş olacak.

(Not: Konunun yoğun şekilde tartışılması üzerine TOKİ yetkililerince, 500 TL'lik başvuru bedellerinin kura çekimlerinin ardından, hak sahibi olamayanlara iade edileceği açıklandı.)

Bu noktada uzun vadede TOKİ'nin sosyal konut projesiyle ilgili dikkat edilmesi gereken detayları anlatmak istiyorum.

1) HAK SAHİBİ OLDUĞUNUZ PROJENİN AYRINTILI LOKASYONU HAKKINDA BİLGİ EDİNİN, ÇOK UZAK BİR BÖLGEDEYSE YÜKÜMLÜLÜK ALTINA GİRMEYİN: TOKİ, projede sadece evlerin inşa edileceği bölgeleri açıkladı. Ayrıntılı lokasyonlar verilmedi. TOKİ, konutlarını ucuza getirebilmek için genellikle büyük kentlere 30-40 km. uzaklıktaki bölgelerde Hazine arazilerini kullanıyor. Böylece inşaatın arsa maliyetini sıfırlıyor. Ancak bu evler şehre çok uzak olduğu için ciddi ulaşım sorunlarının yanı sıra; okul, hastane, AVM gibi temel hizmetlere uzun yıllar kavuşamayabiliyor.

DAR GELİRLİYE EV: 2 ASGARİ ÜCRET + YÜZDE 80 ENFLASYONDA TASARRUF BECERİSİNE BAĞLI. TAKSİT ARTIŞINA DİKKAT

Cahit UYANIK

Cumhurbaşkanı Erdoğan bugün (13.09.2022-salı); iki yılda 250 bin adet inşa edilerek, 2025 yılı başında başvuru sahiplerine devredilecek sosyal konut projesinin ayrıntılarını açıkladı. Bu projeye başvurabilmek için en önemli şart, başvuru sahibinin aylık net hane gelirinin İstanbul'da 18 bin, diğer kentlerde 16 bin TL'nin altında olması...

Asgari ücrete yılbaşında yüzde 40 zam yapılarak 7 bin 500 TL'ye yükseltileceği varsayımıyla çizilen bu gelir sınırına göre; sosyal konut projesine karı-koca asgari ücretle çalışanlar (veya bir baba-evlat, anne-evlat asgari ücretli çalışanlar) başvurabilecek. Başvuru için 500 TL başvuru bedeli de yatırılması gerekiyor.

Erdoğan'ın açıklamasına göre 2+1 dairenin taksitleri ilk yıl 2 bin 280 TL; 3+1 dairenin taksitleri ilk yıl 3 bin 187 TL olacak. Dairelerin sözleşmeye yazılacak satış bedelleri 2+1 için 608 bin, 3+1 için 850 bin TL olarak tespit edildi. Hak sahiplerinden daire bedelinin yüzde 10'u peşin (2+1'de 60 bin 800 TL, 3+1'de 85 bin TL) alınacak. Ödemeler 240 ay vade ile (20 yıl) yapılacak. Taksitler, her yıl memur maaş artış oranları kadar artırılacak.

TEMMUZDA 3,2 MİLYAR DOLARLIK CARİ AÇIK TAHMİNİ TUTAR MI? ASGARİ ÜCRETLİ, 1.100 TL TAKSİT ÖDEYİP EV ALABİLİR Mİ?

Cahit UYANIK

2022 Temmuz ayı ödemeler bilançosu verileri yarın sabah açıklanacak. Tahminlere göre Temmuzda 3,2 milyar dolar cari açık verilmesi bekleniyor. Tahminler 2 ila 4,4 milyar dolar arasında değişiyor. Temmuz verisi hayli önemli çünkü dolar kurunun yılın geri kalanında nasıl bir yol izleyebileceği konusunda bize fikir verecek. Tahmin anketinde katılımcılar 2022 yılı cari açığının 47,3 milyar dolar olacağını belirttiler. En düşük tahmin 39, en yüksek tahmin ise 58 milyar dolar oldu.

Hükümet geçen hafta açıkladığı 2023-2025 yılları OVP'sinde 2022 yıl sonu tahminlerinde bazı önemli revizyonlar yapmıştı. Cari açık da bunlardan biriydi. Geçen yıl Eylül ayında açıklanan Yıllık Program'da cari açığın 18,6 milyar dolar olacağı ve GSYİH'ya oranının yüzde 2,2 olarak gerçekleşeceği tahmini yapılmıştı. Geçen hafta bu tahminde köklü bir revizyona gidilerek cari açığın yıl sonunda 47,3 milyar dolara ve GSYİH'ya oranının yüzde 5,9'a yükseleceği öngörüldü.

Böylece Türkiye cari açık/GSYİH'da kırmızı alarmın yanmasına sebep olacak yüzde 5 düzeyini geçmiş oldu. Türkiye ekonomisinde bu oranın yüzde 5'i aşması, geçmişte kriz çanlarının sesinin gelmeye başlaması olarak adlandırılmıştı. Üstelik ankette belirtilen üst sınırdan cari açık yani 58 milyar dolarlık tahmin gerçekleşirse; cari açık/GSYİH oranı yüzde 7,5'a yükselmiş olacak. Bu da Türkiye ekonomisinin 10-11 milyar dolar daha fazla döviz girişi sağlaması gerektiği anlamını taşıyacak. Artan dolar talebiyle dolar kurunun 25-28 TL arasında yılı kapatabileceği şeklinde tahminler bulunuyor.

"KİRA FİYATLARI" UÇMAZ... "KİRALAR" UÇAR...

 Bir başlık:

"Kira fiyatları uçuyor..."

Arkadaşlar, kira zaten gayrimenkülün bir süreliğine

kullanımı için sahibine ödenen fiyattır.

Böyle yazılırsa olmaz

Anlamsız ve hatalı

"Kiralar uçuyor" demeniz yeterli

Uçmayın; öğrenin...

(Bu yazı 11 Eylül 2021 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)