BİST'E DÖNEN YABANCININ ÖNCE BANKA HİSSELERİNİ TERCİH ETMESİNİN İLGİNÇ SEBEBİ: SEKTÖRE DUYULAN GÜVEN

Cahit UYANIK

BİST-100 Endeksinde 3.100'lü seviyeler geçildi. Analistler aslında bu seviyelerin sonbaharın ortasına doğru, üçüncü çeyrek bilançolarının açıklanmasından sonra geleceğini tahmin ediyorlardı. Beklenenden 1,5-2 ay erken ulaşılan bu seviyenin sebebi, yabancı girişlerinin yeniden başlaması. Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, BİST'e 300 milyon dolar girdiğini söyledi. Bu paranın Londra üzerinden gelen Körfez ülkeleri fonları olduğu düşüncesi yaygın.

Gelen yabancı parası öncelikle, uzun zamandır durgun seyreden bankacılık hisselerinde ciddi yükselmelere sebep oldu. Bunun sebebi nedir? Neden yabancılar Türk Borsasına önce bankacılıktan giriyor ve önce bankacılıktan çıkıyor? Bunun en önemli sebebi Türk bankalarına duydukları güven...

TEVFİK GÜNGÖR URAS'LA KÜÇÜK AMA ÖNEMLİ BİR ANIM VAR

TÜRK EKONOMİ BASININA 'AYŞE TEYZE' VE 'ALİ RIZA AMCA' KARAKTERLERİNİ ARMAĞAN EDEN GÜNGÖR URAS'LA KÜÇÜK AMA ÖNEMLİ BİR ANIM VAR

Cahit UYANIK

Prof. Dr. Tevfik Güngör Uras

Bugün Tevfik Güngör Uras'ın

Ölümünün 4. Yılı

Uras, ekonomiyi en basit ve anlaşılır şekilde anlatıp yazabilen bir isimdi.

Yerinin kolay kolay dolabileceğini sanmıyorum.

Onunla bir anım aklıma geldi, özgeçmişinde  Sabancı Holding'te de görev yaptığını okuyunca...

1988 yılı yaz ayları olmalı

Üniversiteden mezun olup,

Anadolu Ajansı Ekonomi Haberleri Müdürlüğünde çalışmaya başlamıştım

Hani o Sıhhiye Hanımeli Sokak'taki ünlü binanın 4. Katında...

Bir gün Müdürümüz Vecdi Seviğ

Beraberinde Sakıp Sabancı ve Tevfik Güngör Uras'la istihbarat salonumuza girdi.

Sabancı'yı hemen tanıdım, Uras ise Sabancı Holding'teki Aksigorta'da önemli bir yöneticilik görevindeymiş. (Sonradan öğrendim bunu)...

ŞOK... DOĞAL GAZIN M3'Ü 70 TL OLABİLİR. BATI RUSYA'YLA YAKINLAŞAN TÜRKİYE'YE ABA ALTINDAN SOPA GÖSTERİYOR

Cahit UYANIK

Ağustos ayının ortasının geçilmesiyle birlikte sonbahar ve kış aylarında yaşanabilecek gelişmelerin ilk belirtileri kendini göstermeye başladı. Bu gelişmelerden en önemlisi Rusya ile ilişkiler olacak gibi görünüyor. Türkiye, Rusya-Ukrayna Savaşının başladığı 24 Şubat 2022'den bu yana tarafsızlığını koruyordu. Ancak iki ülke ekonomilerinin birbirleriyle oldukça yakın ilişkide bulunması, Türkiye'nin enerjide Rusya'ya daha fazla bağımlı hale gelmesi ve inşaatı süren Akkuyu Nükleer Santrali gibi dev bir proje, Türkiye'nin zaman zaman Rusya'nın çekim alanına daha çok girmesine sebep oluyor.

Nitekim Temmuz ayında Türk inşaat şirketi IC İçtaş'ın Akkuyu projesinden elimine edilmesi, ardından Rusya'nın bu projede kullanılmak üzere Türkiye'ye 15 milyar dolara tamamlanmak üzere 7-8 milyar dolar para göndermesi negatif ve pozitif Rus etkilerinin aynı anda hissedilmesiyle kafaları iyice karıştırdı. Oysa Türkiye Akkuyu projesini Ruslar'a know-how (bilgi transferi) yapmayı kabul ettiği için vermişti. Türkiye nükleer santral inşaatı, teknolojisi, işletilmesi ve ömrü dolduğunda işletmesinin terk edilmesi konularında tecrübe kazanmak istiyordu. Ancak ilk ünitenin açılmasına 8-10 ay kala böyle olumsuz bir gelişme yaşandı. Konunun Erdoğan ve Putin tarafından da ele alındığı, her iki taraftan birer uzmanın görevlendirilerek kendilerine ayrıntılı bir rapor hazırlanmasını istedikleri belirtiliyor ve bu raporun sonucu bekleniyor.

17,5 MİLYAR DOLARLIK KAYNAĞI BELİRSİZ DÖVİZ GİRİŞİNİN (NET HATA VE NOKSAN) 4 NEDENİ...

Cahit UYANIK

Ödemeler bilançosunda; hiç bir tanım altına dahil edilemeyen döviz giriş ve çıkışları 'Net hata ve noksan (NHN)' adı altında kayıt altına alınmaktadır. NHN bu yılın ilk 6 ayına ait ödemeler bilançosu verilerinde 17,5 milyar dolara ulaşarak; 32,4 milyar dolarlık cari açığa oranı yüzde 54 düzeyinde gerçekleşti. Yani cari açığın yarıdan fazlası ve 43 milyar doları geçen ülke olarak döviz finansmanı ihtiyacımızın (cari açık+yurt dışına portföy çıkışları) neredeyse üçte biri, bu kaynağı belirsiz döviz girişi ile karşılandı.

Ödemeler bilançosu, adı üzerinde bir bilançodur; döviz gelir ve giderlerinin (bilançonun her iki tarafı) her raporlama döneminde dengede olması gerekir. Bunun için de ödemeler bilançosu çift taraflı kayıt prensibi ile tutulur. Ancak gerçek hayatta bazı döviz hareketleri tek taraflı olarak kayıt edilebilir; yani dövizin giriş veya çıkışının kaynağı bulunamaz. İşte o zaman boş kalan taraf (giriş veya çıkış) NHN'ye kaydolunur. Kaynağı belirsiz döviz girişi döviz varlığımızı artırdığı için (+); kaynağı belirsiz döviz çıkışı döviz varlığımızı azalttığı için (-) karakterle ödemeler bilançosuna yazılır.

FED FAİZİ 75 DEĞİL 50 BAZ PUAN ARTIRACAK AMA TÜRKİYE'DE DOLARA TALEP SÜRÜYOR. 300 ALTI CDS İÇİN NE YAPILMALI?

Cahit UYANIK

ABD'de yıllık yüzde 8,5 olarak açıklanan Temmuz-2022 ayına ilişkin TÜFE verisinin, beklentiden 0,2 puan düşük gelmesiyle borsalarda ve kripto paralarda ani ve hızlı yükselişler görüldü. Piyasalar bu gelişmeyi, FED'in 20-21 Eylül 2022 tarihindeki toplantısında 75 değil 50 baz puan faiz artışı yapacağı şeklinde yorumladı. Oysa bu bence erken bir yorumdu.

FED Başkanı Powell geçen ay düzenlediği basın toplantısında Eylül'e kadar 2'si enflasyon 2'si istihdam olmak üzere 4 veri daha açıklanacağını ve kararlarını buna göre vereceklerini söylemişti. Geçen hafta cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam (TDİ) verisi beklenenden oldukça yüksek geldi ve negatif yorumlandı. Bugün enflasyon verisi ise pozitif geldi. Önümüzde Eylül ayı başında açıklanacak yeni TDİ ve enflasyon verileri var ki bunların ne olacağı bilinmiyor. Yani sevinmek ve 0,50 puan faiz artışı tahmini yapmak için erken.

HESABINIZI %80 ENFLASYONA GÖRE YAPIN. ENFLASYON BU YILI %60, %70, %100 DEĞİL, %80'DEN KAPATACAK

Cahit UYANIK

Ağustos 2022 itibarıyla, enflasyonun (TÜFE) bu yıl sonunu;

- yüzde 60 (Ekonomi yönetiminin tahmini)

- yüzde 70 (Piyasa oyuncularına uygulanan anketlerde oluşan tahmin)

- yüzde 100 (Başını Atilla Yeşilada'nın çektiği bir grup iktisatçı ve finans uzmanının tahmini)

kapatacağı ileri sürülüyor.

Bu tahminlere ben de yaptığım hesaplama ile katılıyorum ve diyorum ki "Hayır, enflasyon bu yıl sonunu yüzde 80 ile kapatacak".

Ben, TÜFE endeks rakamının (Dikkat! TÜFE artış oranı değil) bu yıl nasıl bir seyir izlediği, bundan sonra nasıl artabileceği üzerine yoğunlaştım. TÜFE endeks rakamı 2021'i 687 puandan tamamladıktan sonra, bu yılın ilk 7 ayında 1.001'e kadar yükseldi. 314 puan artan endeks, aylık ortalama puan artışının 45 puan düzeyinde olduğunu gösteriyor. Bu ortalama artış eğiliminin Ağustos-Aralık 2022'yi kapsayan 5 ayda da süreceği öngörüsüyle endeksin (687+540=1227) kapatacağını söyleyebiliriz. Bu da bizi endeks puan artış hızı veya 2022 yılı TÜFE endeks artışının yüzde 80 olarak gerçekleşeceği sonucuna getirir.

2014'TEKİ BANK ASYA'YI KURTARMAYA ÇALIŞMA OPERASYONU... ERDOĞAN, BABACAN VE BAŞÇI

"Ali Babacan ve Erdem Başçı bu akşam istifa edecek" deniliyor. Sebep: Bank Asya. Başbakan geçen hafta bu bankanın durumunun iyi olmadığını, mallarını satarak durumunu düzeltmeye çalıştığını söylemişti. Babacan ise bugün Ziraat Bankasına satılacağını... Yani kurtarılacağını... 

Aylardır bu satış konusunda süren yoğun söylentiler zaten vardı. Olaylar, böylece iki farklı bakış açısıyla açığa çıkmış oluyor. Bank Asya, Erdoğan'a rağmen Ziraat'e satılamayacağına göre bundan sonra ne olur? Bilenler bilir... Olacak olur. Sabah saat 07.30 Radyo-1 haberlerine dikkat edin derim.

(Bu yazı 06 Ağustos 2014 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)

"ALMA ABİ ALMA...!" TCMB BAŞKANI KAVCIOĞLU İLE SANAYİCİ ARASINDAKİ DİYALOGUN TAM METNİ

TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu 29 Temmuz 2022 tarihinde İSO Meclisi toplantısına katılarak sanayicilerin sorularını cevapladı. Kavcıoğlu, bankaların kredileri yüksek faizle kullandırmasına ilişkin şikayetini, sanayicinin sözünü keserek "Alma abi alma" diyerek cevapladı. Kavcıoğlu daha önce Ak Parti'de Gümüşhane Milletvekilliği yapmıştı.

Kavcıoğlu ile sanayici arasındaki gelişen diyalogun ayrıntısı şöyle:

Sanayici: Yanlış biliyor olabilirim, bu bankaları yüzde 15 ile fonluyorsunuz...
Kavcıoğlu: 14.
Sanayici: Bu bankalar bu aldığı parayı yüzde 36-40'tan bize satarken...
Kavcıoğlu: Alma abi alma...
Sanayici: Yani sizin buna birşey deme hakkınız var mı yok mu onu merak ediyorum... Serbest piyasa ama...

ENFLASYON ÜCRETLERİ KEMİRİP DURUYOR; TÜİK, TÜRKİYE ÜCRETLİLER GEÇİNME ENDEKSİ HESAPLAYIP YAYINLAMALI

Cahit UYANIK

İstanbul Ticaret Odası (İTO) uzun yıllardır bir İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (İTO-ÜGE) yayınlıyor. 01 Ağustos 2022 tarihinde açıklanan Temmuz ayı sonuçlarına göre, 1998 yılından bu yana yani 24 yıl sonra bu endeksin en yüksek değerine çıktığı görüldü. Ücretlilerin tüketimine konu olan malların fiyatlarını temsil eden endeks, son bir yılda yüzde 99,1 arttı.

İTO, bu ÜGE'yi aynı zamanda İstanbul'un tüketici fiyat endeksi yerine de kullanıyor. Aslında ÜGE ile TÜFE aynı şey olmamalı. TÜFE ve ÜGE'nin ayrı ayrı hesaplanıp ilan edilmesi gerek.

Öte yandan TÜİK'in açıkladığı kendi TÜFE verisi var ki; İTO'nun TÜFE'siyle arasında bazen ciddi farklılıklar olabiliyor. Bunun çeşitli sebepleri var tabii ki... TÜİK'in TÜFE'si 400'ü aşkın mal ve hizmetin fiyatlarını takip ederken, bu İTO'nun TÜFE'sinde (veya ÜGE'sinde) 200'dan biraz fazla...

İTO'nun TÜFE'si biraz eski ve yenilenmesi gereken bir endeks. TÜİK'in TÜFE'sinde 2000'li yılların başından itibaren, 'çekirdek enflasyon' da denilen özel kapsamlı fiyat göstergeleri bulunuyor. TÜİK verisi mevsimsel, takvimsel etkilerden arındırılmış ve endeksin gelecekte yönünü tahmin etmeye yarayan bazı dışlamaları (enerji fiyatları hariç, kamunun yönettiği ve yönlendirdiği fiyatlar hariç vb.) içeriyor. Oysa İTO'nun verisinde bunlar bulunmuyor. Yani TÜİK'in TÜFE'si daha yeni ve modern göstergeleri içeren bir endeks...

6'LI MASA İKTİDARA GELİRSE DPT'Yİ, YENİ İSMİYLE STRATEJİ VE PLANLAMA TEŞKİLATINI (SPT) KURABİLECEK Mİ?

DPT'nin 2009 tarihli
tanıtım kitapçığının kapağı 

Cahit UYANIK

Türkiye'nin 1940'ların ortasında tartışmaları başlayan, 1960 yılından itibaren de yasal uygulama zemini bulan bir ekonomik planlama geçmişi bulunuyor. Bence Türkiye'de 2011-2022 itibarıyla 1946-60 dönemine benzer bir süreçten geçiliyor. Şöyle ki:

2011 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kapatılarak fiilen Kalkınma Bakanlığına dönüştürülmüştü. 2018 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemine geçişle birlikte planlama, bu sefer de Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) olarak devam etti. SBB'nin ve şu anki planlama çalışmalarının melez bir yapısı var. Çünkü hem planlama hem bütçe yapmaya çalışıyor.

DPT'nin 2011'deki kapatılmasının öncesi ve sonrasında bunun büyük bir hata olduğu ileri sürülmüştü. Bu kapatma olayının ardından, Türkiye'de 1946-1960 arasındaki döneme benzer bir süreç yaşandı ve halen yaşanıyor. Bu süreç nihayetinde bizi 2022 yılında, 6 muhalefet partisinin oluşturduğu 6'lı Masa'nın 'Kurumsal Reformlar Komisyonu' Raporuna kadar getirdi. Bu raporda iktidara geldiklerinde; DPT'nin Strateji ve Planlama Teşkilatı (SPT) adı altında yeniden kurulacağı vaat ediliyor. Komisyon, bu konuyu öncelikle yapılacak reformlar listesine koydu.

TCMB NE ZAMAN FAİZ İNDİRİMİ YAPACAĞININ SİNYALİNİ VERDİ, ELEŞTİRİLEN FED GÜNAH ÇIKARMAYA BAŞLADI

Dr. Şahap Kavcıoğlu
TCMB Başkanı

Cahit UYANIK

Amerikan Merkez Bankası (FED) 27 Temmuz 2022 toplantısında faizleri 75 baz puan artırarak yüzde 2,25-2,50 aralığına getirdi. Toplantının ardından açıklamalarda bulunan FED Başkanı Jerome Powell, günah çıkartır tarzda konuşarak "Faizleri 3 ay erken artırmaya başlasaydık daha iyi mi olurdu, emin değilim" dedi. FED, aylardır faiz artırımına geç başlayarak enflasyonun kontrolden çıkmasına sebep olmakla suçlanıyordu.

Piyasa kökenli bir isim olan Powell güvercin olarak nitelenen yumuşak konuşmasında, faizleri yıl sonuna kadar 100 baz puan daha artıracaklarını net olarak ifade ederken, Eylül-2022 toplantısına kadar iki enflasyon iki istihdam verisi göreceklerini ve bunlara göre ne yapacaklarına karar vereceklerini bildirdi. Ancak Powell "Önümüzdeki toplantılarda bir tane daha alışılmadık büyüklükte faiz artırımı yapabiliriz, ancak bu yönde verilmiş bir kararımız yok" dedi.

DOLARDA YIL SONU İÇİN 23, 1 YIL SONRASI İÇİN 30 TL MÜMKÜN MÜ? FED FAİZ, MB ENFLASYON RAPORU HAFTASI

Cahit UYANIK

Bu hafta ekonomide gözler FED'in faiz kararı ve TCMB'nin açıklayacağı yılın üçüncü Enflasyon Raporunda olacak. FED'in 27 Temmuz 2022'de faizleri en az 0,75 puan artıracağına kesin gözüyle bakılırken, 10 Ağustos 2022'de açıklanacak Temmuz ayı enflasyonuna göre FED'in Eylül toplantısında 100 baz puanlık artırımı tekrar gündemine alabileceği dillendiriliyor. Çünkü ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, geçtiğimiz günlerde enflasyoncu eğilimlerin tüm ekonomiye yayıldığını belirtmişti.

TCMB'nin 28 Temmuz 2022'de açıklayacağı 3. Enflasyon Raporunda ise gözler 2. Enflasyon Raporunda yıl sonu için öngörülen yüzde 42'lik enflasyon gerçekleşmesi tahmininin ne kadar artırılacağında olacak. Ben TCMB'nin en az 10 puanlık artışla yıl sonu tahminini yüzde 52 olarak yenileyeceğini düşünüyorum. Anketlere göre piyasaların yıl sonu enflasyon tahmini ise yüzde 70 düzeyinde bulunuyor.

Hükümet, dolar kuru ile enflasyon arasında korelasyon öngören bir kur politikası (kirli dalgalı kur politikası) izliyor. Yılın ilk 6 ayında enflasyon yüzde 42 arttı. Dolar 2022 yılına 13,4 TL ile girmişti. Bu artışı yılbaşı kuruyla düzelttiğimizde kurun 19 TL olması gerekiyordu. Ancak şu anda 17,85' TL'de... Enflasyondan daha az artan kur, topluma "Kurun düzeyi önemli değil, kurdaki dalgalanmayı azalttık" şeklinde başarı olarak sunuluyor.

ERDOĞAN SEÇİME, İLKBAHARDA EKONOMİK İYİLEŞME UMUDU VE İCRAAT RÜZGARI ESTİREREK GİTMEK İSTİYOR

Cahit UYANIK

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Enflasyonda Şubat-Mart itibarıyla düşüşü görürüz. Hayat pahalılığının yükünü azaltmak için adımlar atıyoruz" dedi. Ekonomik düzelme beklentisinin yanı sıra 2023 yılının ilk 6 ayına takvimlenen önemli kamu yatırımlarının hizmete alınma tarihleri; Erdoğan'ın seçime ilkbaharda ekonomik iyileşme umudu ve icraat rüzgarı estirerek gitmeye hazırlandığını gösteriyor.

Erdoğan'ın şimdiden şekillenmeye başlayan 2023 seçim stratejisi şöyle: - 2022'de yüzde 80'lere kadar yükselen enflasyonun ilkbaharda yüzde 30'lar düzeyine inmesi, ekonomide iyiye gidişat olarak sunulacak. - Ayrıca gelecek senenin ilk 6 ayı içinde kitlesel sorunlara çözüm ve dar gelirlilere yüklü zamlar yapılması planlanıyor. Bu çerçevede EYT sorununun çözümü, asgari ücret, emekli maaşları ve sosyal yardımlara önemli oranda zam yapılması hedefleniyor.

VAKIF MI? DEVLET Mİ? VAKIF VEYA DEVLET ÜNİVERSİTELERİ TERCİHİ YAPARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Cahit UYANIK

Ben bir eğitim uzmanı değilim. Ancak meslek yaşamımın 1/3'ünü bir vakıf üniversitesinde İletişim, Halkla İlişkiler ve Basın Müdürlüğü yaparak geçirdiğim için, bazı gözlem ve deneyimlerimin tercih sürecinde size yardımcı olabileceğini düşünüyorum. Eğer kafanızdaki soru "Vakıf üniversitesi mi? Devlet üniversitesi mi?" ise videomu izleyebilirsiniz.

- Vakıflarda aylık yaşam katkı payları (cep harçlığı)
- Ücretli öğrenciler mi, burslu öğrenciler mi baskın olmalı?
- Yüksek bursluluk oranının önemi
- Tanıtım aşamasında pazarlama oyunlarına dikkat
- Eğitim öğretim, laboratuvar, derslik, yemekhane, yurtlar vb. imkanları yerinde görmenin önemi
- Yan dal ve çift ana dal programlarının sayısı, gücü, uygulanabilirliği
- Yüksek lisans ve doktora programlarının sayısının fazla ve talep edilen alanlarda yoğunlaşması

Bu konudaki 19 Temmuz 2022 tarihli Youtube yayınımın linki: Vakıf mı? Devlet mi? Vakıf veya devlet üniversiteleri tercihi yaparken nelere dikkat edilmeli?

BU YILIN FATURASI 100 MİLYAR TL'YE ÇIKABİLİR. KUR KORUMALI MEVDUATIN (KKM) HAZİNEYE YÜKÜ ARTMAYA BAŞLADI

Cahit UYANIK

Hazine'den kur korumalı mevduatlara yapılan ödemeler, her ay açıklanan Bütçe Uygulama Sonuçlarında ilk bakılan ayrıntı olmaya başladı. Mart-Haziran 2022 arasındaki 4 aylık dönemde KKM'lere yapılan toplam ödeme 37,2 milyar TL'ye ulaştı. Hazine'den yapılan ödemelerin muhafazakar bir tahminle yıl sonunda 100 milyar TL'yi bulacağını düşünüyorum.

Ancak yapılan kur koruma farkı ödemelerine Merkez Bankası (MB) üzerinden yapılanlar ise dahil değil. MB analitik bilançosunda bu ödemeleri göremiyoruz. Toplum MB'nin bu konuda yaptığı ödemelerin tutarını düzenli olarak açıklamasını bekliyor.

EKONOMİNİN TANSİYONU 20'YE ÇIKTI. CDS PUANI 900'Ü GÖRDÜ. TÜRKİYE'YE RİSKLERİ AZALTMALISIN SİNYALİ VERİLDİ

Cahit UYANIK

Ben CDS'leri insan vücudunun tansiyonuna benzetiyorum. CDS'lerin 900'ü geçmesi, yüksek tansiyon hastalığına yakalandığımızın ve tansiyonumuzun 20'ye çıktığının göstergesi. CDS'ler dış piyasaların tarafsız bir şekilde ve risk bağlamında bize bakışını simgelerken, ekonomi yönetimimize "riskleri azaltmalısınız" sinyali de veriyor. Dış riskleri azaltmak (FED'in faiz artışı, resesyon tartışmaları, covid endişeleri vb.) için yapılabilecek şeyler sınırlı iken, iç risklerimizi azaltabilmemiz mümkün.