Türkiye önümüzdeki 3 yıl içinde yüksek oranda dış borç ödemek zorunda. Özellikle 1995 yılı Türkiye için çok kritik geçecek. 1995'te günde 31 milyon dolar dış borç ödenecek.
Cahit UYANIK
Türkiye yaklaşık 10 yıl aradan sonra yeniden IMF kapısında borç almak için bekliyor. Uzun zamandır uykuya yatan dış borç sorunu da alevlendi. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının (HDTM) verilerine göre Türkiye'nin 1993-Eylül ayı itibarıyla dış borç stoku 65 milyar 875 milyon dolar düzeyinde. Bu borcun yaklaşık dörtte biri kısa, geri kalanı ise orta ve uzun vadeli.
Peki bu borçların geri ödeme planı nasıl? Hazinenin planına göre 1994'te Türkiye 8 milyar 482 milyon dolar dış borç ödemesi gerçekleştirecek. Yani günlük ortalama dış borç servisi miktarı 23,5 milyon dolar civarında olacak. Dış borçların 5 milyar 63 milyon dolarlık bölümü ana para, 3 milyar 419 milyon dolarlık bölümü ise faizlerde oluşuyor. Dış borç itfalarında en büyük ödemeler OECD ülkelerine yapılacak. İkili anlaşmalardan doğan bu borçların toplamı 3 milyar 639 milyon dolar.
Günde 31 milyon dolar
1995'te ise Türkiye'nin dış borç ödemesi 11 milyar 53 milyon dolara ulaşacak. Basit bir hesaplamayla günlük ödeme 31 milyon dolar. Gelecek yılki ödemelerin 8 milyar 65 milyon doları ana para, 2 milyar 988 milyon doları faizden oluşuyor. 1995 aynı zamanda dış tahvil piyasalarından alınan borçların ağırlıklı olarak geri ödenmeye başladığı bir dönem olarak kendini gösteriyor. Gelecek yıl tahvil borçları nedeniyle 2 milyar 529 milyon dolar ödenecek. Orta ve uzun vadeli dış borç geri ödemeleri 1996'da 7 milyar 848 milyon dolar, 1997'de ise 7 milyar 688 milyon dolar düzeyinde seyredecek.
Dünya Bankası (IBRD), Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA). Uluslararası Finans Kurumu (IFC), Avrupa Yatırım Bankası (EIB), Avrupa İskan Fonu (ERF), İslam Kalkınma Bankası (IDB) ile Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) Türkiye'den alacaklılar arasında bulunuyor.
Umut ihracat ve turizmde
Bu arada Türkiye'nin bu yılki imkanlarıyla dış borçlarının hepsini ödeyebilmesi zor görünüyor. Çünkü Hazinenin 1994 için yaptığı 8,4 milyar dolarlık borç servisi hesaplamasına kısa vadeliler eklenmemiş. Vadesi 1-12 ay arasında değiştiği için net şekilde stok rakamlarına ulaşmayı güçleştiren kısa vadeli borçlar eklendiğinde Türkiye'nin 15 milyar doları aşkın bir dış borç ödemesi yüküyle karşı karşıya bulunduğu söylenebilir. IMF'nin vereceği 1,5-2 milyar dolarlık kredinin dış borç stokumuzu artıracağı kesin. Ancak Türkiye'nin bazı kalemlerde daha önceden aldığı dış borçları ödemekte zorlanacağı ve erteleme isteyeceği tahmin ediliyor.
Sıcak paranın resmidir
Bu arada Türkiye 1993 yılı boyunca önemli miktarda kısa vadeli sermaye hareketlerine sahne oldu. 1992'de 1 milyar 396 milyon dolar düzeyindeki kısa vadeli sermaye girişi, 1993'te 3 milyar 54 milyon dolara yükseldi. Bu durum 1993 boyunca Türkiye'de döviz kurlarının düşük tutulmasının pratik sonucu olarak değerlendiriliyor. Yani daha açık bir deyimle sıcak para girişinin göstergesi...
Üç bankanın batmasının sebeplerinden biri olarak gösterilen sendikasyon ve döviz cinsinden borçlanmalar da geçen yıl adeta 'patladı'... 1992'de bankaların sağladığı döviz kredileri 2 milyar 404 milyon dolar iken, 1993'te yüzde 60'ın üzerinde artarak 3 milyar 782 milyon dolara çıktı. Hazine Eski Müsteşarı Osman Ünsal'ın 'üstün gayretleriyle' dış tahvil piyasalarından toparlanan dış borç miktarı ise 4 milyar dolar sınırını zorlayarak 3 milyar 968 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Geçen yıl dış tahvil piyasalarına 11 ayrı ihraç gerçekleştirildi. Bunlardan en büyüğü 856 milyon dolarla Samurai Piyasasına idi.
(Bu haber haftalık Ekonomik Trend dergisinin 1-6 Mayıs 1994 tarih, Yıl: 2, Sayı: 18'de yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder