OKUDUĞUM KİTAPLAR / GECE SÜTÜ / ŞEYDA APAYDIN

HABERİN MANŞET CÜMLESİNİ SONA YAZABİLMEK VEYA ŞEYDA APAYDIN'DAN 'GECE SÜTÜ'

Cahit UYANIK

"Güneşin solgun ışıkları yavaş yavaş yayılıyor şehre. Penceremden bakıyorum. Daha uyanamamış sokak. Eylül... Hüznün, yalnızlığın, bir elbise gibi giyildiği mevsimin kapısı... Yapraklar dökülüyor, ağaçlar, sokaklar keder yükleniyor. Camı açıp serin havayı içime çekiyorum. Gecenin buğusu uçuyor üzerimden. Akarsu gibi hücum eden serinlik, iyice uyandırıyor beni, evimi. Gitmeliyim artık. Biletim, çantalarım hazır. Çayımı demleyip çiçeklerimi  suluyorum. Dönüşüm geç olursa, Perihan ilgilenir."

Bu tadımlık tümceler Şeyda Apaydın'ın ilk kitabı 'Gece Sütü'nün giriş öyküsü 'Damla Sakızı'ndan... Gelip -istese de- dönemeyenlerin öyküsü bu. Büyükşehirlerde artık çoğumuz aşinayız buna...

Ne yaşadığımız şehirlere ait olabiliyoruz ne de yıllar yıllar önce doğup büyüdüğümüz topraklara... Arafta kalıyoruz çoğunlukla... Bu bölünmeyi çok keskin bir örnekle ancak pamuk gibi yumuşak, zaman zaman gülümseten bir üslupla anlatıyor 'Damla Sakızı'... Dolmuşlarda şoför mahalinin hemen sağındaki oturma yerine  'manita koltuğu' denildiğini unutmuştum söz gelimi... Anımsatınca bu öykü; epey gülümsetti beni... 

YÖK'ÜN EN BÜYÜK GÜNAHI NE OLDU?

NEHİRLER TERSİNE AKITILMAZ Kİ...

Cahit UYANIK

Allah'ın işi midir bilinmez, Türkiye'de zengin petrol kaynakları bulunup bulunmadığı tartışmaları ile aynı gün bir petrol mühendisi banka soyarken öldürüldü. Orta yaşı geçkin ve orta sınıfa mensup, tahsil-terbiye görmüş bir aydının bile ağır ekonomik bunalım dönemlerinde pusulasının şaşabileceğini böylece öğrenmiş olduk. Belki İstanbul-Kazasker'de sıkılan birkaç el silah sosyal patlamaya yol açmadı ama sosyal patlama tehlikesinin çok yakınımızda olduğunu gösterdi. 

Meraklıları fotoğrafları dikkatle incelediğinde görmüştü ki, Arjantin'de birkaç ay önce yaşananlar da düpedüz bir orta sınıf isyanıydı. Marketleri yağmalayan insanların ayağında Nike ve Adidas marka ayakkabılar göze çarpıyordu. Birkaç ay önce fiyatı 80-100 dolar civarındaki ayakkabıyı satın alma gücüne sahip insanların, bir anda 'elde var sıfır' psikolojisi ve düşüncesiyle cam-çerçeve indirmesi orta sınıf ayaklanmasının göstergesiydi.

BİLGİ FETİŞİZMİ, TERLİK KARARNAMESİ VE RADYASYONLU ÇAY YUDUMLAYAN BAKAN

GÜNIŞIĞI YASASI VE YARASALAR

Cahit UYANIK

Geçen hafta sonuna doğru gazetelerde ilginç bir haber yer aldı. Eğer yazılanlara inanmak gerekirse, Türkiye'de 1998 yılında 'Günışığı Yasaları' çıkarılacaktı. Yani idare, iş ve işlemlerini tamamen şeffaf yürütecek; her vatandaşa da devlet sırları hariç istediği bilgiler anında verilebilecekti. Bu haberi okuyunca kahkahalarla güldüm. Daha bir kaç gün önce bürokratlara "Sakın ha gazetecilere konuşmayın" genelgesi yayınlatan bu hükümet ve Başbakan Mesut Yılmaz değildi herhalde... Hani balık kavağa çıkıp da bir Günışığı Yasamız olursa, tarihin en eski 'bilgi avcılığı' mesleği gazeteciliğin Türkiye'deki naçizane temsilcileri olarak o günü bayram ilan etmemiz gerekir.

Bu alaycı üsluptan da anlayabileceğiniz gibi ben böyle bir yasanın çıkacağına milyonda bir ihtimal bile vermiyorum. Hadi ben yanıldım ve böyle bir yasa çıktı; uygulanacağına inanmıyorum. Türkiye'deki seçkinci bürokrat kadrolar ile aç gözlü ve denetimden hoşlanmayan politikacıların gizli ittifakı sürdükçe yine bir yolu bulunup 'bilgi cimriliği' sürdürülecektir. Çünkü Türkiye'de bilgi demek dünyanın aksine özgürlük değil, sorumluluk ve başkalarına haksız yere üstünlük sağlayan bir güç demektir. Bilgi insanlara, aynen devlet malı gibi zimmetlenir. Zimmetlenen bilgi başka bir yerden duyulursa veya okunursa, 'zimmete bilgi geçirmek' suçundan aforoz edilebilirsiniz. Hem bilgiyi veren, hem bilgiyi alan açısından aforoz işlemi geçerlidir. Hal böyle olunca bilgiyi elinde tutanlar, onu ya 7 kilitli kasalarda saklar ya da kendi çıkarı için alttan alta kullanır.

PROF. DR. HASAN IŞIN DENER'DEN GENÇ MEZUNLARA HAYAT DERSLERİ

YRD. DOÇ. DR. HASAN IŞIN DENER

1965'te ODTÜ Ekonomi ve İstatistik Bölümünden mezun oldu. 1974'te Bonn'da Rheinische Wilhelms Universtat'ta doktorasını yaptıktan sonra yurda dönerek DPT ve DİE'de bir süre çalıştı. 1977'de Otel ve Turizm İşletmeciliği Bölümünde göreve başladı. 1982'den bu yana da Üniversitemiz İİBF İşletme Bölümünde görev yapmaktadır:

"Sizin için kalıcı bir değere sahip olması gereken yıllığınıza gönlümden geçen bir kaç ciddi söz: 

Önce Maliye Bölümü koridorlarında yıllar boyu koşuşturup dururken kulağıma çarpan bir-iki hususla ilgili görüşlerim:

1) Maliye eğitimi sulandırılmış iktisat eğitimi değildir.

2) Gördüğünüz çağdaş eğitim programında konu ağırlıkları arasındaki denge, ülkedeki mevcudun en iyilerindendir. 

3) Siz diploma isteyen ama öğrenmek istemeyen bir öğrenci kütlesi değildiniz. Zaten bunun kanıtını, şimdi bekleyen yaşamınızda vereceksiniz.

(Tıklayınız) PROF. DR. HASAN IŞIN DENER'E VEDA..

KAPAK HABERİ / BİRLEŞMEDEN SONRA DOĞU ALMANYA'DAKİ ÖZELLEŞTİRMELERE TÜRKLER DE İLGİ GÖSTERMİŞTİ

Eski Doğu Alman İşletmeleri Haraç-Mezat Satılıyor

ALMANYA'DA PATRON OLMAK ÇOK KOLAY

Birleşik Almanya, Doğu Almanya'dan miras kalan işletmeleri özellikle de marketleri, turistik tesisleri, tekstil atölyelerini ucuz fiyatlarla satışa çıkardı. Yeni işletmeciler seçilirken, Türkler tercih ediliyor. Yani Almanya'dan "az sermayeyle patron olabilirsiniz" daveti var.

Cahit UYANIK

İsmet HAZARDAĞLI

Küçük ve büyük marketler, tekstil atölyeleri, turistik tesisler... Birleşik Almanya'ya, rahmetli Doğu Alman ekonomisinden miras yüzlerce küçük işletme haraç-mezat satılıyor. Kara kaşımıza kara gözümüze duyulan hayranlıktan dolayı değil ama Almanların tecrübelerinden kaynaklanan bir yaklaşımla, bu işletmelere yeni sahipler aranırken Türkler tercih ediliyor. Satış rakamları elbette ki işletmeden işletmeye değişiyor ve bu konuda resmi açıklama yapılmıyor. Ama 'fırsat'ın cazibesi de sır değil: 50 bin mark sermayeyle Leipzig'te bir market sahibi olmak mümkün mesela...

İki Almanya birleştikten sonra duvar yıkıntılarının altından geri teknolojilerle çalışan, rekabet gücünden yoksun ürünleriyle pazar şansını temelden kaybetmiş binlerce işletme çıktı. Birleşik Almanya'nın ilk hedeflerinden biri, bu işletmeleri rekabet edebilecek güce, dolayısıyla çağdaş işletme mantığına taşımaktı. İşte haraç- mezat satışın nedeni de bu: Hedefe ulaşırken 'müteşebbis ruhlar'ın desteğini yakalayabilmek. 

Hızla işe başlayan Almanlar, Doğu Almanya bölümündeki tüm işletmeleri gözden geçirdiler. Ve sonuçta 8 bin 400 adet orta ve küçük işletmenin bir an önce satılmasına karar verdiler. Bu işletmelerin ilk 600'ü geçen Kasım ayında ihale yöntemi ile satışa çıkarıldı. Bunların satışı sürerken ikinci parti olarak 530 işletme için daha satış duyuruları yapıldı. 

İşin ilginç yanı, hizmet sektörü ağırlıklı bu 530 işletme, öncelikli olarak Türklere teklif edildi. Bu işletmeler arasında konaklama tesisleri, tekstil, gıda, ticaret işletmeleri çoğunluğu oluşturuyor. Chemnitz, Leipzig, Dresden, Rostock, Berlin, Frankfurt-Oder gibi önemli yerleşim merkezlerinde bulunan işletmelerin yatırım tutarları 50 bin mark (Yaklaşık 75 milyon lira) ile 3 milyon mark arasında değişiyor. Bu değerler, yapılacak pazarlıkla daha da aşağı çekilebiliyor.

TÜM YÖNLERİYLE, İKİ UZMANIN GÖZÜNDEN 'ASTOR ENERJİ'NİN HALKA ARZI

Astor Enerji, 11-12-13 Ocak 2023 tarihlerinde TEB Yatırım liderliğinde halka arz ediliyor. TEB Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Pınar UĞUROĞLU DELİCE ile TEB Yatırım Araştırma Direktörü Erdem KAYLI, TEB Yatırım'ın Youtube kanalında Astor Enerji'nin halka arzıyla ilgili ayrıntıları paylaştılar.

Kaylı; temelleri 1983 yılında atılan ve 2005 senesinde şu anki hakim ortak Geçgel Ailesi tarafından satın alınan Astor Enerji'nin, elektrik iletim-dağıtımı için ve endüstriyel tesislere güç ve dağıtım transformatörleri (elektrik trafoları) ürettiğini, orta-yüksek akım segmentinde anahtarlama ürünleri sunduğunu bildirdi. Şirketin 2018 ve 2020 yılında önemli yatırımlar yaptığını,140 bin m2 toplam alanda 105 bin m2 kapalı alanda Avrupa'nın önde gelen transformatör üreticilerinden biri olduğunu anlatan Kaylı, üretimden satışlarda İSO'nun sıralamasında 147. sırada olduğunu vurguladı. Şirketin mekanik fabrikası sayesinde ana ürünlerinde uçtan uca üretim yetkinliğine sahip olduğu (kendi mühendis ve ekipmanlarıyla yüzde 90 oranında) bilgisini veren Kaylı, şirketin ciro dağılımının 2022/9 aylıklara (yıllıklandırılmış) bakıldığında yüzde 44'ünün dağıtım transformatörleri, yüzde 33'ünün güç transformatörleri ve yüzde 23'ünün anahtarlama ve diğer satışlardan geldiğini kaydetti.

ORTA GELİRLİLERE KONUT KAMPANYASI KİMİ HEDEFLİYOR?

110 BİN TL GELİRİNİZ YOKSA, ALT GELİR GRUBUNDASINIZ DEMEKTİR.

Cahit UYANIK

Hükümetin 'orta gelirliler için konut projesi' açıklandı ve...

Gerçekler iyot gibi açığa çıktı.

Bu veri çılgın enflasyon sebebiyle Türkiye'deki hanelerin oldukça büyük bir bölümünün orta gelirden alt gelir düzeyine düştüğünün göstergesi.

Nasıl mı?

Doğrudur; oturulabilir, yeni ve orta kalite yeni yapılmış bir evin satış fiyatı 2,5-3 milyon TL.

3 milyon TL'lik konut kredisi çeken bir vatandaş 10 yıl vadede ayda 36.845 TL taksit ödeyerek ev sahibi olabilecek.

Mortgage kredilerinde evrensel kuraldır: Ev taksiti, toplam gelirin 1/3'ü kadar olmalıdır.

36.845×3= (yaklaşık) 110.000

Bu durumda sizin geliriniz 110 bin TL olmalı ki,

Mortgage taksidini rahat ödeyin.

EKONOMİ FIKRALARI/SALOMON'UN BANKA İLE ANLAŞMASI NE?

Salamon, büyük bir bankanın kapısının önüne yerleşmiş kestane pişirip satıyor, iyi de para kazanıyordu. 

Bir gün dayısının oğlu Levi yanına sokuldu:

- Salamon, elim çok darda. Bana bin frak borç verir misin? dedi.
- Veremem...
- Yapma be Salamon! Neden?
- Veremem dedim ya... Banka ile anlaşmamız var. Ben kimseye ödünç para vermemeye, o da kestane satmayacağına söz verdi.

(Anonim)

DAHA KOLAY İŞ BULABİLEN MEZUNLAR İÇİN, İLETİŞİM FAKÜLTESİ MÜFREDATI VE EĞİTİM SİSTEMATİĞİ NASIL DEĞİŞTİRİLMELİ?

Anadolu Üniversitesi iletişim Bilimleri Fakültesi-Eskişehir
(F: Cahit Uyanık)

Cahit UYANIK

Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Gazetecilik Bölümü Liderlik, Yönetim ve Kalite Kurulunun dış paydaşlara yönelik olarak düzenlediği Zoom toplantısına Prof. Dr. Erkan Yüksel, Prof. Dr. İncilay Cangöz, Araştırma Görevlileri Funda Erzurum, Mehmet Anıl Ünal ve Ferhat Yasav; Öge Demirkan (Oksijen Gazetesi Haber Araştırma Müdürü), Hakkı Kutlu (MedyaMidas A.Ş. Sahibi-Eskişehir) ile birlikte 24 Kasım 2022 tarihinde katıldım.

Toplantıda şu sorulara cevap arandı:

1) İletişim fakültelerinin gazetecilik bölümlerinde verilen eğitimi genel olarak nasıl  değerlendiriyorsunuz?

2) Kurumunuzda/ işletmenizde gazetecilik bölümü mezunlarını istihdam ediyor musunuz?

3) Kurumunuzda/işletmenizde Anadolu Üniversitesi Gazetecilik bölümü mezunlarını istihdam ediyor musunuz?

4) Mezunlarımızı dikkate alırsanız olumlu ve olumsuz bulduğunuz yönler genel olarak nelerdir?

5) Halen eğitim almakta olan öğrenciler ve daha sonraki öğrenciler için sizce yapılması gerekenler nelerdir?

6) Üniversite-sektör işbirliği konusundaki beklentileriniz nelerdir?

7) Bölümümüzün eğitim-öğretim süreçlerine katkı vermek ister misiniz?

8)  Daha başka kimlerle görüşmemizi tavsiye edersiniz?

Aşağıdaki yazı; bu toplantı dolayısıyla dile getirdiğim ve getiremediğim düşüncelerimi derli-toplu paylaşabilmek ve ileride yapılabilecek benzer başka çalışmalara katkı sunmayı amaçlamaktadır:

Bilfiil gazetecilik yaptığım 22 yıllık meslek yaşamımda (1988-2010) genç muhabirlerin ve stajyer muhabirlerin yetişmesine çok önem verdim. Halen önemli yayınlarda gazetecilik çalışmalarını sürdüren; artık usta muhabir veya usta medya yöneticisi olan pek çok isme meslek yaşamlarının ilk dönemlerinde yol gösterdim, iş başındaki eğitimleriyle bizzat ilgilendim. Yetiştirdiğim ve yetişmesine katkı yaptığım bazı isimler ise özgül koşullarımız gereği bazen medya sektörü dışına çıkmak zorunda kaldılar. Ama yine de, basın sektöründe bulundukları süreçte öğrendiklerinin üzerine koyarak, diğer sektörlerdeki medya ve iletişim bağlamlı görevleri üstlendiler ve halen de bu görevlerini yürütüyorlar. Gençlere bu mesleği öğretmek adına daha sonra 2016 ve 2017 yıllarında Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Basın ve Yayın Bölümünde seçmeli 'Ekonomi ve Finans Gazeteciliği' dersini verdim. Genç gazeteci adaylarıyla, mesleğimizin bu önemli uzmanlık alanıyla ilgili temel bilgileri paylaştım.

YAZ STAJLARI SİSTEMİ REFORME EDİLMELİ: Yazımın başında şunu hemen belirteyim: Gerek gazetecilik gerekse başka lisans dalları eğitimi bağlamında, öğrenci yaz stajlarının bu haliyle verimli olmadığını düşünüyorum. 18-20 iş gününü kapsayan, toplamda 1 aylık stajda; staja gelen öğrenci de, onu kabul eden iş yeri de -kalıcı olunmadığını bildiği için- davranışlarında tutuk ve çekingen oluyor. Fakat gazetecilik eğitimi açısından yaz stajının tek faydası şu: Gazetecilik bir yaşam tarzı mesleği ve gönül işi. Staja gelen öğrenci bu kısa sürede, gazetecileri görev başında ve iş yeri ortamında gözlemleme imkanı bulabiliyor. Ders kitaplarında okuduğu, konferanslarda dinlediği bir mesleği pratik biçimde izleyebiliyor ve bazı şeyleri paylaşabiliyor. Bu süreç öğrenciye belki de, ileride iş hayatına girdiğinde yapacağı tercihleri belirlemede yardımcı olabilir. 

ASGARİ ÜCRET ARTIŞI NEDEN ENFLASYONA SEBEP OLMAZ?

Cahit UYANIK

Kim ki asgari ücret zammı enflasyonu artırır der. O yalan söylüyordur, inanmayın lütfen... Çünkü;

1) Doğrudur, Türkiye'de 'talep enflasyonu' değil, 'maliyet enflasyonu' hüküm sürmektedir. Doların hızlı ve ani artışı tüm maliyetleri (Hammadde, enerji, lojistik vb.) ve dolayısıyla mal satış fiyatlarını yükseltmiştir. Sorun, devletin sağladığı enerji vb kalemlere yaptığı astronomik zamlardır, kuru çığrından çıkarmasıdır. İşçiliğin ise toplam maliyetler içindeki payı, hemen hemen tüm işletmelerde oldukça düşüktür. Mesela tekstilde işçilik payı 2015 yılında yüzde 25'ti. Ancak bu payın, son 7 yılki gelişmelerle (2018 ve 2021'deki iki büyük kur şoku sebebiyle) yüzde 10-15'e düştüğünü tahmin ediyorum. Asgari ücrete yapılacak zam, maliyetleri işçilik yönünden oransal olarak fazla yükseltmez. 

2) Yapılan zam, işçilerin iş verimliliğini ve dolayısıyla üretimi artırır. İşyerlerindeki üretim artışı, yapılan zammı karşılar ve enflasyon yaratmaz.

3) Asgari ücret o kadar düşük ki (295 $), işçiler birçok tüketiminden vazgeçmiş durumda. Gıda, barınma-ısınma, ulaşım fiyat artışları felaket boyutlarda... Yapılan zam işçileri sadece düşük tüketim kalıbından doğal tüketim kalıbına  yaklaştırır. Yani ekstra talep doğurup, talep bazlı enflasyon yaratmaz.

4) Tarihsel olarak bakıldığında da; DİSK'in 2023 Yılı Asgari Ücret Gerçeği raporuna göre asgari ücret 2015 yılında 348 $ iken, 2016 senesinde yüzde 24 artışla 430 $'a yükseltilerek oldukça yüklü bir zam yapılmış ancak manşet enflasyonda bir yükseliş görülmemiştir. Asgari ücrete $ bazında yüzde 24 zam yapıldığı ortamda; 2015/12'de yüzde 8,81 olan yıllık enflasyon, 2016/12'de yıllık yüzde 8,53 olmuştur. Yani enflasyon yükselmek bir yana, bir miktar gerilemiştir. Demek ki artırılan asgari ücret enflasyona sebep olmamıştır. 

HABER-ANALİZ / TÜRKİYE’NİN ‘PERSPEKTİF PLAN’ GEÇMİŞİ VEYA EKONOMİDE ‘REEL BİR PLANLAMA’YA DÖNÜŞ YAŞANACAK MI?

Ankara-Necatibey Caddesindeki DPT binası

Cahit UYANIK

2022 yılı Haziran ayı, Türkiye’nin 1960 yılında yani 62 yıl önce resmen başlayan ‘ekonomik planlama serüveni’nde ilginç bir dönemeç oluşturdu. Çünkü bu tarih, siyasette iktidar ve muhalefet kanatlarının ekonomik planlama için harekete geçtikleri bir zaman dilimiydi. 

09 Haziran 2022 günü Resmi Gazeteyi açanlar, Cumhurbaşkanlığının 2024-2028 yıllarını kapsayacak  “On İkinci Kalkınma Planı Hazırlıkları” konulu üç sayfalık genelgesi ile karşılaştılar. Bu genelge; kamu, özel sektör ile sivil toplum ve meslek kuruluşlarının görüşleri ve Meclis’in nihai inisiyatifiyle (TBMM Kararı olarak) hazırlanacak olan ve yaklaşık 14-15 aylık hummalı çalışmanın ilk yazılı dokümanı olma özelliğini taşıyordu.

Bu genelgeden 4 gün sonra ise “6’lı Masa” olarak adlandırılan 6 muhalefet partisinin oluşturduğu ‘Kurumsal Reformlar Komisyonu’ haftalar süren bir çalışmanın ardından; iktidara gelmeleri halinde yapacakları ilk ve acil yapısal reformları kamuoyu ile paylaştılar. Bu komisyonun; 11 yıl önce kapatılarak Kalkınma Bakanlığına, daha sonra 2018 yılında Strateji ve Bütçe Başkanlığına dönüştürülen Devlet Planlama Teşkilatını (DPT); Strateji ve Planlama Teşkilatı (SPT) olarak yeniden kuracaklarını açıklaması hayli ilginçti.

12. Plan 2023’te Meclis’te görüşülebilecek mi?

Böylece muhalefet düzeyinde de olsa ülke kamuoyu, uzun zamandır ilk kez ekonomik planlama ve Cumhuriyetin 100. Yıldönümü sonrasında planlamanın yeni vizyonunun ne olabileceği hakkında enerjik bir görüş açıklaması ve net bir vaatte bulunulmasına şahitlik etti. Türkiye, ekonomik planlama konusunda böylesi yoğun talep ortamını en son Demokrat Parti iktidarının son yıllarında yaşamıştı. Aradan 70 yıla yakın süre geçtikten sonra muhalefetin yinelenen bu tavrı, yüzlerce sayfalık metinlerin hazırlandığı ancak kimsenin pek uymadığı bürokratik bir planlama anlayışı yerine; ortak akıl ve katılımcı bir anlayışla, vizyon belirleme boyutu daha ağır basan, kısa ve öz metinlerin hazırlandığı stratejik bir ekonomi planlamasına geçiş yönündeki beklentileri de canlandırdı.

12. Plan hazırlıkları başlatıldı ama gelecek yıl bu zamanlarda Meclis’te görüşülememe olasılığı da bulunuyor. Çünkü 2023 Haziran ayında gerçekleşecek seçimlerin ardından oluşacak yeni siyasi tablo belirsizliğini koruyor. Seçimleri muhalefetin kazanması halinde 12. Plan’ın yeniden kurulacak olan Strateji ve Planlama Teşkilatı tarafından gözden geçirilip değiştirilmek üzere ertelenme olasılığı mevcut. Çünkü muhalefet 2011-2022 arasındaki dönemin planlamada boşa harcandığını ve ekonomide reel bir planlamaya yeniden dönülmesi gerektiğini her fırsatta dile getiriyor.     

Türkiye ‘Perspektif Plan’ın süresine karar veremedi gitti!

Planlamaya büyük umutların bağlanmaya başlandığı bu ortamda; Türkiye’nin ekonomik planlama konusundaki geçmişinin pek ele alınmayan bir boyutuna dikkat çekmek istiyorum. Bunun için sizi 1960’ların başından 2020’lere 60 senelik bir yolculuğa çıkarmalıyım. Türkiye, 1963 yılında yani 1. Beş Yıllık Kalkınma Planı’yla birlikte “Perspektif Plan” kavramıyla da tanışmıştı. Perspektif burada, ‘geleceğe yönelik bakış açısı’ anlamında kullanılmaktaydı. 1. Plan’da perspektif planın neden gerekli olduğu; “Perspektif plan, plan dönemleri arasında bütünlüğü ve devamlılığı gözetir; ileride düzeltilmesi güç hatalı kararlar alınmasını önleyerek kaynak israfına sebep olmadan ana hedeflere en kısa yoldan ulaşılmasını sağlar” denilerek anlatılmıştı. 

ASGARİ ÜCRET VE/VEYA ASKERİ ÜCRET TOPLUMU...

Cahit UYANIK

Tv haber bültenlerinde izliyorum...

Sokak röportajlarında çoğu insan

Asgari ücreti, "askeri ücret" diye telaffuz ediyor

İlk bakışta bir dilbilgisi hatası gibi görünse de...

Ülkemizdeki 30 milyon çalışanın 15 milyonunun asgari ücret

Ve etrafında (artı-eksi %10) bir ücret kazanabildiğini,

Emeklilerin çoğunun da asgari ücreti uzaktan dahi göremediğini düşünürsek...

Sokaktaki yurttaşların bazılarının 

Tek tipleşen kazançlarını, büyük kitlelerin tek tip davranış kalıplarına uyabilmesine

Büyük önem verilen askerlikle benzeştirmesinin geri planında; 'asgari ile askeri aynı şeydir nasıl olsa' gibi

Daha derin kabullenmeler ve adlandırmalar bulunduğunu

düşündürtüyor bana...

BU, ASGARİ ÜCRETİN 8.250 TL OLMASI DEMEK. ASGARİ ÜCRETTE TARİHİ 442 $'LIK ZİRVE YENİDEN GÖRÜLEBİLİR

Cahit UYANIK

Yarın Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2023 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere ilk toplantısını yapacak. Tespit edilecek asgari ücret ise büyük ihtimalle, gelecek yılın ilk 6 ayında uygulanacak. 2023'te kim kazanırsa kazansın; seçimlerden sonra, ikinci 6 ay için yeni bir asgari ücret belirleneceğini düşünüyorum. Çünkü TR'de oldukça yüksek enflasyon ortamı hüküm sürüyor ve bu ortamın gelecek sene de yaşanacağı herkesin kabulü.

TR'de asgari ücret çok geniş bir kitleyi ilgilendiriyor. Bu konuda DİSK'in "Asgari Ücret Gerçeği" adlı raporları oldukça güzel bilgiler veriyor. Bu rapora göre TR'de asgari ücret ve altında ücretlerle çalışanların oranı %33,8. Yani 30 milyon çalışanın yaklaşık 10 milyonu asgari ücret ve altında maaşlar alıyor. Asgari ücretin %10 fazlası kadar maaş alanları da buna eklediğimizde, toplam oran yüzde 49'a geliyor. Yani asgari ücretle doğrudan ilgili çalışan sayısı 15 milyon kişiye yaklaşıyor. Bu sebeple asgari ücret geniş kitlelerin yaşam standartları açısından oldukça önemli bir göstergedir. MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı birkaç gün önce, asgari ücretin 2023 yılında hükümetin enflasyon hedefi kadar artırılmasını istemiş ve böylece geçmişte kalan bir uygulamadan bahsetmişti: Enflasyon hedeflemesi. Hedef enflasyon kadar artırım, enflasyon hedeflemesinde kullanılan bir araç. Buna göre hükümet ve TCMB ortaklaşa bir enflasyon hedefi belirleyerek ilan ediyor ve bu hedefi tutturmak için de elinden gelen yapıyor; ekonominin diğer unsurlarından da buna uygun davranmasını bekliyor. TR'de enflasyon hedeflemesinin çok güzel uygulandığı yıllar yaşandı ve hatta bu model sayesinde tek haneli, %8 rakamlarına inmiş enflasyonları da gördük.

2023'TE İŞSİZLİK İÇİN 4 PUAN ARTIŞ UYARISI YAPILIRKEN, CHP 'MALİ KURAL' İLE EKONOMİYE PUSULA ÖNERDİ

Cahit UYANIK

CHP'nin 03 Aralık 2022'de açıkladığı İkinci Yüzyıla Çağrı Vizyon Belgesi bence yoğun, çok boyutlu ve çok sesli. Neden böyle? 28 Ekim '22 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye Yüzyılı adlı vizyon konuşmasını yapmıştı. Bu 2 belge kıyaslandığında CHP'nin belgesinin daha vizyoner olduğunu söyleyebilirim. Erdoğan'ın açıkladığı belgede de geleceğe ait bir çok yönlendirme var ancak o belgenin ucu açık bırakılmış; olgunlaşma süreci ileriye atılarak 1 yıl boyunca tartışılması ve geliştirilmesi istenmiş.

CHP'nin vizyon belgesi nasıl bir ortamda açıklandı, ona da bakmak lazım. TÜSİAD ve TÜRKONFED'in ortak toplantısında açıklanan  çalışmaya göre; 3 işverenden 2'si 2023 senesinde işçi çıkarmayı düşünüyor. Bu bize enflasyondaki başarısızlığın, istihdam alanına da yayılabileceğini gösteriyor. İşsizlik, halen %10-11 arasında dalgalanırken, öngörü gerçek olursa işsizliğin %13-14 civarlarına yükseleceğini söyleyebiliriz. Yani insanlar, yüksek enflasyon ortamında yoğun şekilde iş arar hale gelebilirler. TOBB'un 1,5 milyon üyesi var. Bunlardan 1 milyonu işçi çıkarmayı düşünüyorsa; 1 işçi çıkarılması 1 milyon, 2 işçi çıkarılması 2 milyon daha işsiz olacağı ve işsiz sayısının 4-5 milyona yükselebileceği anlamına gelir. 

CHP'nin vizyon belgesi kapsamında Kılıçdaroğlu'nun danışmanı Jeremy Rifkin'in iklim bazlı ekonomik düşünceleri eleştirildi. Rifkin, Endüstri 4.0 denilen dönüşümde, iklim değişikliklerini dikkate alan ve önceliklendiren politikalar izlenmesi gerektiğini  yıllardır savunuyor. Bu düşünceleri kapsamında Almanya ve Çin'e danışmanlık yaptı. Dünya, Endüstri 4.0'a geçtiğinde bundan olumsuz etkilenecek bir ülkeyiz. Robotların yönettiği ve üretimi robotların gerçekleştirdiği Endüstri 4.0; maliyetleri hayli aşağı çekeceği için, bizim gibi emek-yoğun üretim yapısına sahip ülkeleri dış rekabette kötü yönde etkileyecek. Bu etkilenme, iklim bazlı olumsuz etkilerle iç içe yaşanacak.

İşte Rifkin'in bu değişim ve dönüşümün yanı sıra olumsuz etkilerle baş etme konusunda TR'ye danışmanlık yapması öngörülüyor. Vizyon belgesinde TR endüstrisinin, Endüstri 4.0 kapsamında iklim değişimine ayak uydurabilmesi için yeşil ekonomiye uygun üretim yapan bir yapıya dönüştürülmesi amaçlanıyor. Rifkin'in vizyon belgesi kapsamındaki rolünü, bunun nasıl olacağını, uygulamanın içinden gelen ve en iyi bilen isimlerden biri olması açısından değerlendirmek gerekiyor.

Kılıçdaroğlu konuşmasında "Mali Kural (MK) uygulamasını başlatacağız" dedi. MK, gelişmiş ve gelişmiş ülkelere sürekli yakınsayan bazı ülkelerin kullandıkları bir ekonomi politikası aracı. MK devlete; ekonomi daraldığında genişletici politikalar; sağlıksız bir şekilde genişlediğinde ise daraltıcı-sıkılaştırıcı politikalar izlemesi görevi veriyor; bunun hangi şartlarda olacağını kağıt üzerine yazarak formüle ediyor. 

CHP'NİN DANIŞMANI JEREMY RIFKIN KİMDİR?

Jeremy Rifkin (d. 26 Ocak 1945), Amerikalı ekonomik ve sosyal kuramcı, yazar, konuşmacı, siyasi danışman ve aktivisttir. Bilimsel ve teknolojik değişikliklerin ekonomi, iş gücü, toplum ve çevre üzerindeki etkisi hakkında yirmi iki kitap yazmıştır. Küresel ekonomik kriz, enerji güvenliği ve iklim değişikliğinin zorluğunu ele alan uzun vadeli ekonomik sürdürülebilirlik planı olan "Üçüncü Sanayi Devrimi"nin baş mimarıdır. Üçüncü Sanayi Devrimi, 2007'de Avrupa Parlamentosu tarafından resmen desteklendi.

Jeremy Rifkin, 2009

Pensilvanya Üniversitesi ve Tufts Üniversitesi mezunudur.

Rifkin, Teksas'a göç eden Rus Yahudilerinin kızı Vivette Ravel Rifkin ve plastik torba üreticisi Milton Rifkin'in çocuğu olarak Denver, Colorado'da dünyaya geldi. Chicago'nun güneybatı yakasında büyüdü. Wharton Finans ve Ticaret Okulu'nda ekonomi alanında lisans derecesi aldığı Pennsylvania Üniversitesi'nde 1967 mezuniyet sınıfının başkanıydı. Rifkin aynı zamanda Pennsylvania Üniversitesi Genel Mezunlar Derneği'nin 1967 Liyakat Ödülü'nün de sahibiydi.

1967'de bir gün Vietnam Savaşı'nı protesto eden ve yönetim binasında eylem yapan bir grup öğrencinin yanından geçerken bir aydınlanma yaşadı ve hatırladığı kadarıyla "okul arkadaşlarımın onları feci şekilde dövdüğünü" görünce şaşırdı. Çok üzülmüştüm." Ertesi gün bir ifade özgürlüğü mitingi düzenledi. O andan itibaren Rifkin hızla barış hareketinin aktif bir üyesi haline geldi. Tufts Üniversitesi'ndeki Fletcher Hukuk ve Diplomasi Okulu'na katıldı (Yüksek Lisans, Uluslararası İlişkiler, 1968) ve burada savaş karşıtı faaliyetlerine devam etti. Daha sonra Amerika'ya Hizmet Gönüllüleri'ne (VISTA) katıldı.

(Kaynak: Vikipedi Türkçe)

JEREMY RIFKIN Ekonomi bilimci, yazar ve aktivist. Foundation on Economic Trends in başkanlığını yapmaktadır. Birçok ülke ve kuruma danışmanlık da yapan Rifkin özellikle bilimdeki ve teknolojideki değişimlerin toplum, ekonomi ve çevre üzerindeki etkileri hakkında çalışmaktadır. Kitapları birçok dile çevrilen yazarın Türkçe'deki diğer kitapları: Darwin'in Çöküşü (çev. Ali Köse, Ufuk Yayınları, 2002), Biyoteknoloji Yüzyılı (çev. Celal Kapkın, Evrim, 2009), Avrupa Rüyası (çev. Buket Okucu Özbay, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010), Entropi-Dünyaya Yeni Bir Bakış (Ted Howard'la birlikte, çev. Hakan Onay, İz Yayıncılık, 2010). 

(Kaynak: İletişim Yayınları tarafından Türkçe'ye çevrilerek 2014 yılında yayınlanan Üçüncü Sanayi Devrim adlı kitabın sunuş bölümündeki özgeçmişi)

Jeremy Rifkin, 28 Kasım 2022 tarihindeki Cumhuriyet Halk Partisinin (CHP) İkinci Yüzyıla Çağrı Vizyon Belgesi tanıtım toplantısına 'CHP Genel Başkanı Başdanışmanı' sıfatıyla katılmıştır. Rifkin şöyle konuşmuştur:

FITCH'İN 2023 SENARYOSU: SEÇİMİ YÜZDE 77,5 OLASILIKLA ERDOĞAN KAZANIR AMA MECLİS'TE ÇOĞUNLUĞU ALAMAZ

Cahit UYANIK

Oldukça önemli bir haftaya giriyoruz. 28 Kasım 2022-pazartesi günü 6'lı Masa'nın "Şimdi Demokrasi Zamanı: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisi Tanıtım Toplantısı" gerçekleştirilecek. 2018 yılında geçtiğimiz Türk Tipi Başkanlık Sisteminin ülkeyi ağır ekonomik sorunlara taşıdığı artık herkesin kabulü. Bu sebeple 6'lı Masanın anayasa önerisi içinde ekonomiyle ilgili temel hangi düzenleme ve değişiklikler olacağını dikkatle tarayacağız.

6'lı Masa deyince bazılarının aklına hemen, gelecek sene Haziran ayında yapılacak seçimlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın karşısına kimin aday olarak çıkarılacağı geliyor. Fakat bu kişiler, aday kim olursa olsun 6'lı Masanın güçlendirilmiş parlamenter sisteme geri dönüşü sağlama vaadi ile seçim kampanyası yürüteceği ve bu şekilde iktidara gelmek isteyeceğini unutuyor. Hazirandaki seçimde ekonomiyle ilgili 2 temel görüş de oylanacak. Bir tarafta faizi düşürmenin ekonomide yapısal bir dönüşüm başlatacağı ve 5 yıllık dönem için daha görev onayı isteyen Ak Parti ve Erdoğan olacak. Diğer tarafta ise faiz düşürmenin büyük problemlere sebep olduğu ve bunun temelinin anayasada 2018 yılında yapılan başkanlık sistemine geçişle ilgili düzenlemeler olduğunu savunan 6'lı Masa...