Cahit UYANIK
Kim ki asgari ücret zammı enflasyonu artırır der. O yalan söylüyordur, inanmayın lütfen... Çünkü;
1) Doğrudur, Türkiye'de 'talep enflasyonu' değil, 'maliyet enflasyonu' hüküm sürmektedir. Doların hızlı ve ani artışı tüm maliyetleri (Hammadde, enerji, lojistik vb.) ve dolayısıyla mal satış fiyatlarını yükseltmiştir. Sorun, devletin sağladığı enerji vb kalemlere yaptığı astronomik zamlardır, kuru çığrından çıkarmasıdır. İşçiliğin ise toplam maliyetler içindeki payı, hemen hemen tüm işletmelerde oldukça düşüktür. Mesela tekstilde işçilik payı 2015 yılında yüzde 25'ti. Ancak bu payın, son 7 yılki gelişmelerle (2018 ve 2021'deki iki büyük kur şoku sebebiyle) yüzde 10-15'e düştüğünü tahmin ediyorum. Asgari ücrete yapılacak zam, maliyetleri işçilik yönünden oransal olarak fazla yükseltmez.
2) Yapılan zam, işçilerin iş verimliliğini ve dolayısıyla üretimi artırır. İşyerlerindeki üretim artışı, yapılan zammı karşılar ve enflasyon yaratmaz.
3) Asgari ücret o kadar düşük ki (295 $), işçiler birçok tüketiminden vazgeçmiş durumda. Gıda, barınma-ısınma, ulaşım fiyat artışları felaket boyutlarda... Yapılan zam işçileri sadece düşük tüketim kalıbından doğal tüketim kalıbına yaklaştırır. Yani ekstra talep doğurup, talep bazlı enflasyon yaratmaz.
4) Tarihsel olarak bakıldığında da; DİSK'in 2023 Yılı Asgari Ücret Gerçeği raporuna göre asgari ücret 2015 yılında 348 $ iken, 2016 senesinde yüzde 24 artışla 430 $'a yükseltilerek oldukça yüklü bir zam yapılmış ancak manşet enflasyonda bir yükseliş görülmemiştir. Asgari ücrete $ bazında yüzde 24 zam yapıldığı ortamda; 2015/12'de yüzde 8,81 olan yıllık enflasyon, 2016/12'de yıllık yüzde 8,53 olmuştur. Yani enflasyon yükselmek bir yana, bir miktar gerilemiştir. Demek ki artırılan asgari ücret enflasyona sebep olmamıştır.
5) Türkiye'de şu anda üreticilerin maruz kaldığı enflasyon resmi olarak yüzde 165 civarında. Tüketici enflasyonu ise resmi olarak yüzde 85'te... Üreticiler, maliyetlerini fiyata tam yansıtsalar, mal ve hizmetlerini satamayacağını biliyor. Çünkü alım gücü çok düştü. Asgari ücrete yapılacak zam alım gücünü artırır ve zaman içinde üreticiler maliyetlerini fiyatlara yavaş yavaş yedirdiğinde, bu fiyat artışları talep boyutunda daha kolay karşılık bulur.
6) Türk-İş'in 9.000 TL'lik asgari ücret talebi dolar olarak 483 $'a karşılık gelir. Benim tahminim ise 8.250 TL olarak belirleneceği yönünde (442 $'a denk gelir). Bu, 01 Ocak 2016'da belirlenen, tarihimizdeki en yüksek asgari ücret düzeyinin aynısıdır. Ama umarım 9.000 TL yani 483 $ kabul görür.
7) Türkiye'de asgari ücret ne kadar olmalı? Ben bu rakamın 12.500 TL civarında olması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü AB içinde bize çok benzeyen Polonya'da asgari ücret 642 €. Türkiye ekonomisi Polonya kadar güçlü. Ama daha öngörülebilir ve sürdürülebilir politikalara hızla dönmemiz gerekiyor.
(Bu yazı 21 Aralık 2022 tarihinde Facebook sayfamda yayınlanmıştır.)
2. Madde ile ilgili bir calisma var mi geçen seneye dair? Mesela ilk 1000 firmanın üretimi zam öncesi ve zam sonrası şu kadar, şu kadar artmış gibi. Çok soyut geldi bana en azından işçiler niye motive olacak zam almıyor ki. Sadece kayıp gideriliyor. Sözde bir huzur hakkı var tabi ama o da inandırıcı değil. Bence işçi zammı maliyeti tabii ki arttıracak ve enflasyona katkı sağlayacak. Direk yüzeysel bir teori ile etki etmez demek gerçekçi degil. Yapacak bir şey yok. Bilim ve teknoloji değerli şeyler üretene kadar böyle devam.
YanıtlaSil