Cahit UYANIK
Yarın Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2023 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere ilk toplantısını yapacak. Tespit edilecek asgari ücret ise büyük ihtimalle, gelecek yılın ilk 6 ayında uygulanacak. 2023'te kim kazanırsa kazansın; seçimlerden sonra, ikinci 6 ay için yeni bir asgari ücret belirleneceğini düşünüyorum. Çünkü TR'de oldukça yüksek enflasyon ortamı hüküm sürüyor ve bu ortamın gelecek sene de yaşanacağı herkesin kabulü.
TR'de asgari ücret çok geniş bir kitleyi ilgilendiriyor. Bu konuda DİSK'in "Asgari Ücret Gerçeği" adlı raporları oldukça güzel bilgiler veriyor. Bu rapora göre TR'de asgari ücret ve altında ücretlerle çalışanların oranı %33,8. Yani 30 milyon çalışanın yaklaşık 10 milyonu asgari ücret ve altında maaşlar alıyor. Asgari ücretin %10 fazlası kadar maaş alanları da buna eklediğimizde, toplam oran yüzde 49'a geliyor. Yani asgari ücretle doğrudan ilgili çalışan sayısı 15 milyon kişiye yaklaşıyor. Bu sebeple asgari ücret geniş kitlelerin yaşam standartları açısından oldukça önemli bir göstergedir. MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı birkaç gün önce, asgari ücretin 2023 yılında hükümetin enflasyon hedefi kadar artırılmasını istemiş ve böylece geçmişte kalan bir uygulamadan bahsetmişti: Enflasyon hedeflemesi. Hedef enflasyon kadar artırım, enflasyon hedeflemesinde kullanılan bir araç. Buna göre hükümet ve TCMB ortaklaşa bir enflasyon hedefi belirleyerek ilan ediyor ve bu hedefi tutturmak için de elinden gelen yapıyor; ekonominin diğer unsurlarından da buna uygun davranmasını bekliyor. TR'de enflasyon hedeflemesinin çok güzel uygulandığı yıllar yaşandı ve hatta bu model sayesinde tek haneli, %8 rakamlarına inmiş enflasyonları da gördük. Ancak burada MÜSİAD'ın yaptığı fırsatçılıktır. Enflasyonun %85 olduğu ülkede yüzde 9'luk faizi kabul ediyor; ancak %25-30'luk ücret zamlarıyla yetinilmesini savunuyor. Ama bu yaklaşım ne işçiler ne de hükümet tarafından kabul edildi. Zaten asgari ücret %25 artarsa 6.875 TL olur ve bu da 368 $'a karşılık gelir. MÜSİAD Başkanı bugün yeni açıklamalar yaparak 500-600 $ rakamları kabul edilirse rekabette zorlanırız dedi. Asgari ücret (18,7 TL'lik kurla) 500 $ olursa 9.350 TL'ye, 600 $ olursa 11.220 TL'ye denk geliyor. Yani 9 bin TL'lik asgari ücrete MÜSİAD itiraz edecekmiş gibi görünüyor. DİSK ise asgari ücreti 13.200 TL istedi ve o da 706 $'a denk geliyor. Oysa tarihimizde hiç bir zaman 500 $ asgari ücret uygulanmamış. En yüksek asgari ücret $ bazında 01 Ocak 2016'da 442 $ olmuş ve son yıllarda ise 350-400 $ arasında dalgalanmış. Bu rakamlar son 2 yılda, hızlı kur artışı ile aylar geçtikçe 300 $'ın da altına düşmüş. Kur 3 aydır sabit tutulmasına rağmen şu anda asgari ücret 295 dolar. Oysa asgari ücret, artırılarak yeniden belirlendiği 01 Temmuz 2022 tarihinde 328 $'dı; kur ise 16,7 TL idi. Aradan geçen 5 ayda asgari ücret 33 $ erimiş; kayıp $ bazında bile neredeyse %10 olmuş. Eğer 2023'te 442 $'lık zirve rakamı tekrarlanırsa asgari ücret 8.265 TL olur. Eğer 400 $ olarak belirlenirse 7.480 TL'ye karşılık gelir. Fakat Türk-İş Başkanı Ergün Atalay 7.785 TL'nin (Kendilerinin tespitine göre 4 kişilik ailenin açlık sınırı) kırmızı çizgi olduğunu ve pazarlığın bu rakam üstü için yapılacağını söylemişti. 7.785 TL, 416 $ asgari ücrete denk geliyor. Asgari ücreti Avrupa ülkeleri ile kıyasladığımızda durum nedir? Avrupa Birliğinde (AB) yılda 2 kez asgari ücretlerin düzeyi konusunda çalışma yapılıyor. 2022'nin ikinci yarısında Türkiye'de asgari ücret o günkü kurla 374 € olarak belirlenmiş. Bu, AB ülkelerinden Bulgaristan'ın sadece 11 € üzerinde bir rakam. Brüt asgari ücret Lüksemburg'ta 2.313 €, Almanya'da 1.744 € ki bizim 5 katımız asgari ücret uyguluyor. Fransa'da 1.646 €, İspanya'da 1.167 €, bize benzeyen Polonya'da 642 €. AB'de 6 ülkede asgari ücret uygulanmıyor: İtalya, Danimarka, Kıbrıs Rum Kesimi, Avusturya, Finlandiya ve İsveç. Çin'de uygulanan asgari ücret, TR'de sık sık gündeme geliyor. Şanghay'da asgari ücret 382 $. Ama bu sadece gösterge gibi kullanılıyor; Şanghay'da ortalama maaşlar 1.475 $. Pekin'de asgari ücret ise 330 $. Fakat Çin'de ortalama maaşlar oldukça iyi ve ciddi bir gelişmekte olan ülke düzeyine yükselmiş vaziyette. Çünkü Çin üretimini satabilmek için dış talebin yanı sıra, iç pazardaki alım gücünü de yüksek tutmak istiyor. Bu çerçevede inşaat işçisi 825 $, mimar 1.591 $, elektrik mühendisi 1.708 $, oto tamircisi 1.218 $, hemşire 1.622 $, avukat 2.500 $, elektrikçi 1.264 $, öğretmen ise 1.342 $ maaş alıyor. Öğretmen maaşı Çin'de TL olarak 25 bin TL'ye denk geliyor ki, TR'de şu anda öğretmen maaşları 8-10 bin TL düzeyinde. Benim tahminim bu toplantıda asgari ücretin 8.000-8.250 TL arasında belirleneceği yönünde. Bu da TR'de 442 $'lık asgari ücretin tarihi zirvesine 6 yıl sonra tekrar ulaşması veya çok yaklaşması anlamına geliyor. Burada yüksek enflasyon ve Haziran ayında yapılacak seçimlerin önemli rol oynadığını düşünüyorum.Bu konudaki 06 Aralık 2022 tarihli Youtube yayınımın linki:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder