Avrupai teşviklerle nihayet tanıştık!
GÜMRÜK BİRLİĞİNE BİR ADIM DAHA...
'Çıktı çıkacak' derken nihayet Avrupai teşviklerle tanıştık. Türkiye, bazı yatırım ve ihracat teşviklerini AB ve GATT normları çerçevesinde yeniden düzenledi. Doğrudan parasal teşvikler sıkı kurallar ve performans kriterlerine bağlandı.
Cahit UYANIK
Türkiye Avrupa Birliği (AB) ile Gümrük Birliğine 6 ay kala yatırım ve ihracat teşvik sistemini 'Avrupai' normlara yaklaştırdı. İki yıldır çalışmaları süren, aynı zamanda Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) açısından da Türkiye'nin uluslararası normlara uyumunu sağlayacak yeni teşvikler Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak yeni düzenlemede 'teşvik' sözcüğüne rastlamak mümkün değil. Türkiye uyum kapsamında artık 'teşvik' kavramını kullanmak yerine 'devlet yardımı' veya 'devlet desteği' diyerek yeni bir jargon oluşturdu.
Yeni düzenlemenin ilk ayağındaki 'Yatırım Destekleri'; Ar-Ge yatırımlarını özendirme ile işletmelerin çevre koruma harcamalarına destek vermeyi içeriyor.
İkinci ayaktaki 'İhracat Destekleri' ise hedef pazar ülkelerindeki tanıtım harcamalarını destekleme, yurt dışında açılan ofis ve mağazaların harcamalarına yardım edilmesi, yurt dışı fuarlara katılımı artırma ile 'uluslararası katılımlı yurt içi fuar' organize edilmesini özendirmeyi hedefliyor. İşte yeni 'Devlet Yardımları'nın tüm ayrıntıları:
Ar-Ge yardımları nasıl alınacak?
'Yatırım Destekleri' kapsamındaki Ar-Ge desteği ile araştırmaya, yeni ürün ile üretim yöntemi ve teknolojisi geliştirmeye yönelik projelerin 'uluslararası kurallara uygun olarak' desteklenmesi amaçlanıyor. Bu destek 'giderlerin belli bir kısmının karşılanması' ve 'sermaye tahsisi' şeklinde olacak. Desteğin kapsamına 'tüm sanayi şirketleri' ile 'yazılım geliştirmeye yönelik üretken hizmet alanında faaliyet gösteren kuruluşlar' giriyor. Tebliğ, hangi çalışmaların 'Ar-Ge projesi' sayılacağıni ise şöyle açıklıyor:
"Amacı, kapsamı, süresi, bütçesi, özel şartları, diğer kurum ve kuruluş, gerçek ve tüzel kişilerce sağlanacak ayni ve/veya nakdi destek miktarları, sonuçta doğacak ihtira haklarının ilgililer arasındaki paylaşımı esasları belirlenmiş;
● yeni bir ürün üretilmesi,
● ürün kalitesi veya standartının yükseltilmesi,
●maliyet düşürücü ve standart yükseltici mahiyette yeni tekniklerin uygulanması,
● üretimle ilgili olarak yeni bir teknoloji geliştirilmesi veya yeni teknolojinin yurt koşullarına uyumu konusunda
bilimsel esaslara uygun ve araştırma-geliştirme faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette hazırlanacak ve sonuçlarının faydalı araç, gereç, malzeme, ürün, yöntem, sistem ve üretim tekniklerine dönüştürülmesi veya mevcut teknoloji ile iyileştirmeye yönelik çalışma ve teknoloji uyarlamasını ifade eder."
Ar-Ge projesinin 9 aşaması
Bu kapsamda destekten yararlanacak Ar-Ge projesinin 9 ayrı aşamadan geçmiş olması gerekiyor: 1) Kavram geliştirme, 2) Teknolojik/teknik ve ekonomik yapılabilirlik etütü, 3) Geliştirilen kavramdan tasarıma geçiş sürecinde yer alan laboratuvar çalışmaları, 4) Tasarım ve çizim çalışmaları, 5) Prototip üretimi, 6) Pilot tesisin kurulması, 7) Deneme üretimi, 8) Patent ve lisans çalışmaları, 9) Satış sonrası sorun giderme hizmetleri.
Ar-Ge projesi bulunan kuruluşların harcamalarının en fazla yüzde 50'si destek kapsamına giriyor. Destek süresi her proje bazında 3 yıl. Kuruluşların yaptığı faaliyetin Ar-Ge olup olmadığı, harcama miktarının söz konusu projeye uygunluğu, destekleme oranı ve tutarı Dış Ticaret Müsteşarlığınca (DTM) tespit edilecek kriterler çerçevesinde TÜBİTAK tarafından incelenip sonuçlandırılacak. TÜBİTAK tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda proje bazındaki Ar-Ge harcamalarına uygulanacak 'Destekleme oranı' ile bu oran üzerinden hesaplanan 'toplam destek tutarı' belirlenerek DTM'ye bildirilecek. Ödemeler DTM'nin uygun görüşü alındıktan sonra Merkez Bankasınca yapılacak. Merkez Bankası yapacağı ödemenin yüzde 5'ini keserek TÜBİTAK'a destek amacıyla kurumun hesabına aktaracak.
Hangi alanlardaki Ar-Ge ödemesi yüzde 20 fazla olacak?
Ar-Ge desteğinden yararlanmak isteyen kuruluşlar taleplerini 6'şar aylık dönemler itibarıyla doğrudan TÜBİTAK'A bildirecek. Kuruluşlar taleplerinde sadece bir önceki dönemle ilgili proje bazındaki Ar-Ge harcamalarını belgelendirecek. Proje kapsamındaki personel giderleri, araştırma için kullanılan alet, teçhizat, yazılım giderleri, ülke içindeki Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan hizmet giderleri, patent başvuru giderleri, doğrudan Ar-Ge faaliyetleri ile ilgili malzeme alımları destek kapsamına girecek.
Ar-Ge faaliyeti bir patentle sonuçlandığı taktirde destek miktarının yüzde 10'u patent alındıktan sonra 'ek destek' olarak ödenecek. Sanayi kuruluşu projesinde doktoralı araştırmacı istihdam ederse personel giderlerine sağlanacak destek yüzde 15'e yükselecek.
Öte yandan Ar-Ge faaliyetinin enformatik, esnek üretim/esnek otomasyon teknolojileriyle ilgili uyarlama, ileri malzeme teknolojileri, gen mühendisliği ve biyo-teknoloji, uzay ve havacılık teknolojileri alanına girmesi halinde sağlanacak destek miktarı yüzde 20 artırılacak.
Ürün geliştirme ve stratejik odak
konuları da Ar-Ge desteği kapsamında
Ticari değeri olan yeni ürün oluşturulması veya mevcut ürünlerin rekabet gücünün yükseltilmesine, bu amaçla üretim yöntemi sistemi ile tekniklerinin araştırılmasına ve geliştirilmesine yönelik Ar-Ge projeleri de destek kapsamında... Ayrıca 'Stratejik Odak Konuları Projeleri' de devletçe desteklenecek. Bu kavram 'Mevcut sanayi yapısı, teknoloji ve insan gücü birikimi, uluslararası karşılaştırmalı üstünlüklerin dinamiği esas alınarak; hangi alanlarda teknolojik projeler yürütülmesinde yarar bulunduğunu veya Ar-Ge faaliyetinin yaygınlaşması için alınması gereken tedbirleri tespit eden projeler' olarak tanımlanıyor.
Uygun projesi olan kuruluş hazırladığı çalışma programı ve bütçe önerisini Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfına (TTGV) sunacak. Proje, bu vakıf tarafından incelenecek. Desteklenmesi kararlaştırılan ve DTM'nin onayladığı projeler için kuruluş ve TTGV arasında sözleşme imzalanacak. Gerekli Ar-Ge harcamalarının yüzde 50'si Merkez Bankası üzerinden Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) aracılığıyla 'sermaye desteği' olarak tahsis edilecek. Önerilen proje bütçesinin yüzde 3'ü TTGV'nin masraflarını karşılamak üzere projeci kuruluş tarafından vakfa nakden ödenecek.
Sermaye katılımı ile desteklenen projenin azami süresinin 2 yıl olması ve projeye sağlanacak sermaye desteğinin 1 milyon ABD Dolarını aşmaması gerekiyor. Stratejik Odak Konuları Projeleri için azami süre 1 yıl ve azami destek miktarı 100 bin ABD Dolarını aşamayacak. Proje sonunda ticari uygulamaya geçilirse, sağlanan destek miktarı tahsisin yapıldığı tarihteki sabit fiyatlar esas alınarak proje sözleşmesindeki faiz oranı ve vadelerle DFİF'e geri ödenecek.
Çevreci ürün ve ambalajlara devlet desteği
'Yatırım destekleri' kapsamında Ar-Ge projeleri ile birlikte çevreci ürün ve ambalajlara da devlet desteği verilecek. Devlet bu düzenlemeyle ulusal ve uluslararası çevre koruma mevzuatının neden olduğu maliyet artışlarının azaltılmasını ve sabit yatırımlar harici kalan çevre amaçlı harcamaların desteklenmesini amaçlıyor. Tebliğde desteğin kapsamı şöyle açıklanıyor:
"Firmaların uluslararası mevzuata uygun 'çevre standartlarına uygunluk belgesi ve logosu' almak için yaptığı harcamalarla, ürünün ve ambalajının çevre standartına uygunluğunun kontrolü için yapılması gereken laboratuvar testleri ve çevre korumasına yönelik tesisleri bulunan organize sanayi bölgelerinde (OSB) üretim yapan firmalar ile hassas eko-sistemlerin bulunduğu bölgelerde atık kontrolüne yönelik kamu yönetimindeki ortak tesislerden yararlanan işletmelerin bu tesislerden yararlanmaları ile ilgili belgelendirilmiş harcamalarının belirli bir oranının karşılanmasını kapsamaktadır."
Tebliğ, bu çevre maliyetlerinin üç şekilde desteklenmesini öngörüyor:
1) Ürünün ve ambalajının uluslararası kabul görmüş çevre standartlarına uygunluğunun kontrolü için yaptırılması gerekli, firma başına yıllık bin doları geçmemek kaydıyla sonuçları olumlu laboratuvar testlerine ilişkin faturalandırılmış harcamaların yüzde 50'si,
2) Firmanın ürününe ve ambalajına uluslararası kabul görmüş bir çevre standartına uygunluk belgesi ve logosu alması halinde, firma başına yıllık bin doları geçmemek kaydıyla faturalandırılmış harcamalarının yüzde 50'si,
3) Çevre korumasına yönelik testleri bulunan OSB'lerde, bu tesislerden yararlanan firmalarla hassas eko-sistemlerinin bulunduğu bölgelerde atık kontrolüne yönelik kamu yönetimindeki ortak tesislerden yararlanan işletmelerin; bu tesislerin işletmeye yönelik harcamalarına ilişkin katılımlarında firma başına yıllık 2 bin doları geçmemek kaydıyla faturalandırılmış harcamalarının yüzde 25'i desteklenecek.
Hedef pazar ülkelerindeki tanıtımlara destek verilecek
Yeni teşvik sisteminin ikinci boyutu 'İhracat Destekleri' kapsamında ise ihracatın gelişmesini sağlamak için hedef pazarlarda ürün ve firma tanıtımı amacıyla devlet desteği verilecek. Bu hedef pazarların kapsamı DTM tarafından belirlenecek. Pazar araştırması desteğinden KOBİ'ler ve sektörel dış ticaret sermaye şirketleri (SDTSŞ) yararlanabilecek. KOBİ ve SDTSŞ, hedef ülkelerde yapacağı tanıtım faaliyetini içerir bir yapılabilirlik raporuyla uygunluk almak için üyesi olduğu ihracatçı birliğine başvuracak. Tanıtım çalışması için yapılan harcamalar üç şekilde destek kapsamında bulunuyor:
1) Firma temsilcisinin (bir kişi) 500 dolara kadar ilgili ülkeye veya ülkelere gidiş-dönüş THY uçak bileti,
2) Tanıtım yapılacak ülkeye gitmeden 1 hafta ve o ülkede tanıtım faaliyetinde bulunulduğu sürece ticaret müşavirlikleri tarafından uygun görülen basın ve reklam araçlarında yer alacak 3 bin doları geçmemek kaydıyla tanıtım harcamaları,
3) Söz konusu ülkeye götürülen numune ürünün THY ile taşıma masrafının 500 doları geçmemek kaydıyla yüzde 50'si DFİF'ten ödenecek. Bir firma en fazla iki kez aynı pazara yönelik tanıtım faaliyetinde bulunabilecek.
Yurt dışında açılan ofis ve mağazalara destek
Bundan böyle firmaların yurt dışı ofis ve mağaza açmaları ve işletmeleri halinde devlet desteği verilecek. Bu destek de üç ayrı şekilde olabilecek:
1) Yurt dışı ofis ve mağazalarını açarken sabit varlıkların bir kerelik alımından doğacak masrafların 5 bin doları geçmemek kaydıyla yüzde 10'u,
2) Yurt dışı ofis ve mağazalarının kira masraflarının yıllık 10 bin doları geçmemek kaydıyla yüzde 50'si,
3) Yurt dışında ofis ve mağazaları olan firmaların doğrudan ve/veya bir PR firması tarafından ürününün tanıtımına yönelik faaliyetlerinden doğan reklam giderlerinin yıllık 10 bin doları geçmemek kaydıyla yüzde 20'si DFİF'ten karşılanacak.
Yurt dışı fuarlara katılım özendirilecek
Bu kararla ise yurt dışında düzenlenecek fuar ve sergilere katılımın artırılması hedefleniyor. Destek, yurt dışındaki fuar ve sergiler için 'Türkiye adına milli katılım gerçekleştiren organizatör firmaların fuar ve sergilerine katılanlar' ile 'bireysel olarak yurt dışındaki fuarlara giden' firmaların katılım ücretlerini destek kapsamına alıyor.
DTM'den yeterlilik belgesi alarak Türkiye adına milli katılım gerçekleştiren organizatör firmaların fuar ve sergilerine giden firmalara metrekare bazında destek var. Buna göre katılımcıların organizatör firmaya metrekare üzerinden ödeyeceği 30 metrekareye kadarki katılım ücretinin yüzde 40'ı devletçe desteklenecek. Ödenecek tutar firma başına 5 bin doları geçemeyecek.
Yurt dışı fuarlara bireysel olarak katılan firmaların fuarı düzenleyen kuruluşa ödeyeceği yer kirası için 75 kilogramı veya 1/4 metreküpü geçmeyecek şekilde hesaplanacak nakliye giderinin yüzde 40'ı da devletçe ödenecek. Her iki durumda da yapılacak ödemeler firma başına 6 bin doları geçemeyecek. Destek kapsamındaki fuarlar ise DTM tarafından belirlenecek.
'Uluslararası nitelikli yurt içi ihtisas
fuarı' düzenlenmesine de destek verilecek
Bu destekle uluslararası nitelikteki yurt içi ihtisas fuarlarının dış tanıtımının sağlanması ve uluslararası düzeyde katılımın artırılması amaçlanıyor. Fuarın tekstil, konfeksiyon, halı, deri, ayakkabı, taşıt araçları ve yan sanayisi, gıda ve gıda teknolojisi, elektrik-elektronik sanayisi, madeni eşya sanayisi, toprak sanayisi, inşaat malzemeleri ve mobilyacılık dallarında en az 3 defadır düzenleniyor olması gerekiyor. Ayrıca bir önceki fuara asgari 25'i yabancı olmak üzere 100 firmanın katılmış olması isteniyor. Aynı fuara iki defadan fazla destek verilmeyecek.
Fuar için yurt dışı tanıtım faaliyetlerinin yüzde 50'si (15 bin doları geçmemek kaydıyla), önemli alıcıların ulaşım giderlerinin yüzde 50'si (15 bin doları geçmemek kaydıyla), fuarın konusuyla ilgili seminer, konferans, panel ve ödüllü yarışma giderlerinin yüzde 50'si (5 bin doları geçmemek kaydıyla) desteklenecek.
(Bu haber haftalık İntermedya Ekonomi dergisinin 11-17 Haziran 1995 tarihli, Yıl: 2, Sayı: 19'da yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder