MERKEZ BANKASI "ENFLASYON DÜŞÜK ÇIKAR" TAHMİNİNİ İKİNCİ KEZ TUTTURABİLİR Mİ?

 Cahit UYANIK

TCMB, bir aydan kısa bir süreçte yani 27 gün içinde faizi toplam 5 puan indirdi ve yüzde 45 olarak belirledi.

TCMB geçen ay sonunda, Aralık ayı enflasyonunun beklenenden az artacağını belirterek tahminini tutturmuş ve 2,5 puanlık faiz indirimini buna bağlayabilmişti. 

TCMB Ocak toplantısında da aynı tahmin argümanını ama 'farklı biçimde' kullanarak yine 2,5 puan indirim yaptı. TCMB bu sefer aylık değil ama yıllık enflasyonun düşeceği yönünde düşünce belirterek ilerledi.

Belli ki TCMB 03 Şubat 2025  Pazartesi günü açıklanacak Ocak-2025 enflasyonunun yüzde 4,5 civarında geleceğini öngörüyor. Bu durumda baz etkisiyle yıllık enflasyon yüzde 42 düzeyine gerileyecektir. Çünkü geçen yıl Ocak'ta enflasyon yüzde 6,7 idi. İşte TCMB  oluşan 2-2,2 puanlık pozitif alanı faiz indirme fırsatı olarak kullanmışa benziyor. 

EKONOMİ PENCERESİ / 2002 BÜTÇESİ, GERÇEKLER VE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

Cahit UYANIK 

2002 Bütçe Yasa Tasarısı uzun uğraşlardan sonra Meclis'e sunuldu. Bütçe devletin izleyeceği ekonomik politikaların en önemli belgelerinden biri. Bu çerçevede baktığımızda devletin önümüzdeki yıl küçülmeye başlayacağını söyleyebiliriz. Küçülmenin en önemli göstergesi, yüzde 6,5'luk faiz dışı fazla hedefinin korunması... Yani devlet faiz harcamaları hariç tutulduğunda, giderlerine nazaran yaklaşık 15,8 katrilyon lira fazla verecek. Aslında bu küçülme sürecinin temeli, içinde bulunduğumuz yıl atılmıştı. 2001 yılında kamu mali yönetimi 12,7 katrilyon lira faiz dışı fazla vermeyi hedefliyor. Oysa bu rakam yılbaşında 11,4 katrilyon lira olarak öngörülmüştü. Yani devlet, çok yoğun eleştirilerin aksine bu yıl planlanandan daha fazla kemer sıkmış ve sıkacak gibi görünüyor.

Bütçe denilince insanların aklına hep itici rakamlar geliyor. Ama rakamların dilini anlamadan da gündelik değerlendirmelerle olaylara bakmak yanıltıcı olabiliyor. Bu yazıda rakamlardan bir parça daha fazla yararlanma yoluna gideceğim. Çünkü bazı gerçekleri ortaya koymak için, rakamların zaman serisi içindeki gelişimine göz atmamız ve bundan bazı sonuçlar çıkarmamız gerekiyor. Madem son 10 yılı ele aldık, öyle devam edelim. Herşeyden önce şu sloganın doğru olup olmadığını tespit edelim: "Türkiye'de kimse vergi ödemiyor. Onun için bu bütçe denkleşmez".  Bu slogan doğru değil. Peki neden? 

Maliye Bakanlığının resmi verilerine göre sabit fiyatlarla 1991 yılında 100 birim vergi toplayan devlet, 1996'da bunu 151'e, 2000 yılında ise 237,7'ye çıkartmış. Yani anlayacağınız son 10 yılda devlet, vergi geliri kapasitesini neredeyse 2,5 kat artırmış. Vergi ödememekle eleştirilen toplum son 10 yılda kamu mali sistemini elinden geldiğince finanse etmiş. Sonuçta 'vergi yükü' olarak adlandırılan vergi gelirlerinin GSMH'ya oranı 2000 yılı itibarıyla yüzde 21'e çıkmış. Bu rakam Maliye'nin ilan ettiği 1968-2000 arasındaki 32 yıllık dönem verilerinin en yüksek noktası... Son 5 yılda vergi yükü yüzde 15'in altına düşmediği gibi, ilk kez de yüzde 21'e yükselmiş. Bu rakamın anlamı şu: Devlet ülke ekonomisinin ürettiği her 100 liralık değerin 21 lirasına el koyuyor. 

'ALLAH NE VERDİYSE..." ZAMLARI İLE OCAK-2025 ENFLASYONU YÜZDE 6-8, ŞUBAT-2025 YÜZDE 4-5 ÇIKAR

- DEVLET DAHİL HERKES 'ALLAH NE VERDİYSE, O KADAR..." ZAMMININ PEŞİNE DÜŞTÜ

- TCMB'NİN ULUS'TAKİ BİNASI ÜZERİNDE ŞİMDİDEN KARA BULUTLAR TOPLANMAYA BAŞLADI

Cahit UYANIK

Ocak-2025'in ilk haftasını geride bıraktık. Ülkemizin ekonomi cephesinde "Allah ne verdiyse..." nidalarıyla yapılan iki şey var:

1- % 40-50'lik zamlar. 

2- 20 puana kadar sarkan faiz indirim tahminleri

Bu ortamı görünce "Biraz ölçülü olsak, iyi olacak sanki..." diyesi geliyor insanın. 

Daha birkaç gün önce bir hastanenin 1 Ocak itibarıyla oda fiyatlarını % 45-50 artırdığını öğrendim. Ekmek fiyatları % 25 arttı; bu artış ancak 6 ay gitse gider. Belediyeler suya Aralık'ta zaten ciddi zam yapmıştı, sırada şehir içi ulaşım zamları var. Yüzde 17,5 enflasyon hedefleyip hemen her fiyatladığı şeyi 1 Ocak'ta % 44 artıran devleti ise sona bırakmadım. Çünkü herkes, herşeye 'Allah ne verdiyse, o kadar...' zammını yapmakla meşgul günlerdir.  'Hedef enflasyon kadar zam yapalım' düşüncesini takan yok.

Bu ortamda Ocak ayı enflasyonu % 6-8, Şubat ayı da % 4-5 çıkar diye tahmin ediyorum. Bu durumda devletin % 17,5 enflasyon hedefinin yarıdan fazlası iki ayda harcanmış olacaktır.

EKONOMİ, FİNANS, VERGİ VE BORSA FIKRALARI / KOMÜNİZM Mİ KAPİTALİZM Mİ?

 İki Rus parti yoldaşı yolda karşılaşır ve biri şöyle der:

'Komünizm hakkında bize söylenen her şey yalanmış.'

Diğeri de şöyle der:

'Evet ama daha kötüsüyse, kapitalizm hakkında söylenen her şey doğruymuş."

(Twitter'dan alıntılanmıştır.)

ARTIK MUTLAKA 'TÜRKİYE ÜCRETLİLER GEÇİNME ENDEKSİ (TÜGE)' HESAPLANIP YAYINLANMALI

 Cahit UYANIK

İstanbul Ticaret Odası (İTO) uzun yıllardır bir İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (İTO-ÜGE) yayınlıyor. 

Ancak İTO, bu ÜGE'yi aynı zamanda İstanbul'un tüketici fiyat endeksi yerine de kullanıyor. Aslında ÜGE ile TÜFE aynı şey olmamalı. TÜFE ve ÜGE'nin ayrı ayrı hesaplanıp ilan edilmesi gerek. Çünkü ücretlilerin tüketimi ve enflasyondan etkilenmesiyle, genel  tüketim kalıbı ve manşet enflasyon birbirinden oldukça farklı.

Öte yandan TÜİK'in açıkladığı kendi TÜFE'si var ki; İTO'nun TÜFE'siyle (ÜGE'siyle) arasında bazen ciddi rakamsal farklılıklar oluşabiliyor. Bunun çeşitli sebepleri var. TÜİK'in TÜFE'si 400'ü aşkın mal ve hizmetin fiyatlarını takip ederken, İTO'nun TÜFE'sinde (veya ÜGE'sinde) 200'den biraz fazla kalem var.

OPEC LOGOSUNUN ANLAMI NEDİR?

Cahit UYANIK

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) resmi logosu... 

"P" harfine tersten baktığınızda savaş baltasını andırıyor... 

OPEC, hep petrolü silah olarak kullanmakla suçlanmıştır...

(Bu yazı 05 Ocak 2019'da Facebook sayfamda yayınlanmıştır.) 

YAZDIĞIM İLK VE TEK MAGAZİN HABERİ BURAK KUT'UN DEMECİYDİ AMA SONRA ÖFKEMDEN YIRTIP ATMIŞTIM

 Cahit UYANIK

Yeni yıla Burak Kut'la girilmiş. Burak Kut 1994 yılında TBMM'nin açıIış resepsiyonuna gelmişti. O zamanlar Meclis 1 Eylül'de calışmaya başlıyor ve resepsiyon da bahçede yapılıyordu. 

Burak tamamen beyaz bir smokin giymişti. Elinde  içki kadehi bir köşede duruyordu. Ben de yeni çıkan Akşam gazetesinde ekonomi muhabiriydim. Genç yıldızla kimse ilgilenmiyordu, öyle kala kalmıştı. Ben de yanına gidip kendimi tanıttım, birkaç soru sordum. 

Söylediklerinin içeriğini şimdi hiç anımsamıyorum ama bana verdiği demeci gidip haber yaptım. Günlerce bekledim, gazeteye girmedi. Nedendir bilemedim ama kulağıma İstanbul'daki haber tanrılarının "Ekonomi muhabiri neden magazin haberi yapmış ki?" dedikleri çalındı sonra... 

Ben de böylece meslek hayatında yazdıgım ilk ve tek magazin haberini birkaç hafta sonra yırtıp çöpe attım öfkeyle... Keşke atmasaymışım ya,  paylaşırdım burada ve blogumda.. 

Burak Kut zenci gırtlaklı çok iyi bir ses sanatcısıdır, bu da en iyi şarkılarından biridir.

(Bu yazı 01.01.2025 tarihinde Instagram sayfamda yayınlanmıştır.)