Dünya Bankası Tedarik Operasyonları, Türkiye'nin 2 Milyar Dolarlık Büyük Bir Gaz Depolama Tesisi Temin Etmesine Nasıl Yardımcı Oluyor?
Türkiye, gaz ihtiyacının % 99'unu ithal ediyor, ancak mevcut 2,8 milyar metreküplük depolama kapasitesi (bcm), yıllık gaz tüketiminin sadece yaklaşık % 6'sını temsil ediyor. Avrupa'daki diğer büyük gaz ithal eden ülkelerde bu oran % 25-30'dur. Nispeten benzer depolama kapasitesi, enerji güvenliğini artıracaktır. Ayrıca, ülkenin soğuk mevsimde doğal gaz talebi zirve yaptığında bunun karşılanmasına, mevsimsel depolama sağlayarak gaz ithalat maliyetini düşürmesine, ağ yatırım maliyetlerini düşürmesine ve gaz piyasasının işleyişini desteklemesine olanak sağlayacaktır.
2005 yılında, BOTAŞ Türkiye'de 1 bcm depolama kapasitesine sahip Tuz Gölü yakınında yeraltı depolama tesisi kurmak için bir proje tasarlamıştır. Proje kapsamında 12 adet gaz depolama mağarası kurulması önerildi. Tuz Gölü civarında yer altında çözelti madenciliği yapıldı, gerekli tüm pompa istasyonları, kompresör hatları, enerji altyapısı, su, gaz ve tuzlu su boru hatları yüzeye monte edildi. Proje, Dünya Bankası finansmanı ile desteklenen türünün ilk örneği oldu.
Toplam yatırımın 600 milyon ABD doları olduğu tahmin edildi, ancak en uygun satın alma yaklaşımı konusunda karar alma için yapılandırılmış bir satın alma stratejisi yoktu. Geleneksel yaklaşımla piyasaya derinlemesine danışılmadan gerçekleştirildi ve BOTAŞ iki büyük sözleşmeyi planladı; tuz mağarası açma amaçlı su taşımak için bir su iletim hattı; altyapı tesisi için gerekli tüm kompresör hatları, enerji altyapısı, gaz ve tuzlu su boru hatları ile yüzeye monte edilmek amaçlandı.
Piyasaya uygun olmayan şekilde fiyat ya da yeterlilik şartlarının karşılanmaması ya da isteklilerin uygun olmaması nedeniyle su temin sözleşmesi için iki ihale sürecinin iptal edilmesinden sonra, BOTAŞ ayrıca tüm işleri ön yeterlilik ile tek bir büyük sözleşme altında birleştirmeye karar verdi ve sözleşme 2011'de kredinin başlangıcından 5 yıl sonra başladı. Bu, proje hedeflerinin karşılanmasında muazzam bir gecikmeydi. Ayrıca doğal gaz fiyatlarındaki mevsimsel değişimlerden tasarruf etme fırsatını yitirmesi nedeniyle BOTAŞ'a için ek bir maliyeti oldu. Bu sözleşme halen devam ediyor ve 2020'de tamamlanması bekleniyor.
Tesis, Türkiye'nin gaz depolama ihtiyacının sadece bir kısmını karşılayacaktır. Bu nedenle Dünya Bankası, 2017 yılında, 1 bcm'den 5 bcm'ye kadar Tuz Gölündeki gaz depolama kapasitesini arttırmak için tahmini 2,7 milyar dolarlık bir maliyetle proje uzantısının kısmen finanse edilmesine yardımcı olmak için anlaştı. BOTAŞ bu yeni tesisi, Türkiye Cumhuriyetinin 100. yıl dönümü olan 2023 yılına kadar tamamlamayı hedefliyor. Ancak soru şu: Uygun tedarik stratejisi ne olmalı?
Yeni tedarik projesinde, yeni tedarik çerçevesi yaklaşımı benimsenmiştir. BOTAŞ tarafından hazırlanan ve özel proje ihtiyaçlarını, çalışma ortamını, piyasa koşullarını, ilk örnekten edinilen deneyimleri ve BOTAŞ'ın kapasitesini analiz eden kapsamlı bir proje satın alma stratejisi... Daha sonra, işin farklı bileşenleri için çeşitli sözleşmeler verilmesi olasılığı dahil olmak üzere finansman ve sözleşme seçenekleri gözden geçirilmiştir. Rekabetçi bir ihaleye sahip olmak yerine, mevcut dokuz yıllık sözleşme ile işi doğrudan şirkete devretme olasılığı, muhtemelen değerli zaman tasarrufu sağlayabilirdi, ancak maliyet tasarrufu garantisi yoktu.
Ancak, başka bir şirket veya konsorsiyum, önerilen yeni sözleşme kapsamında öngörülen daha büyük iş hacmi ile başa çıkmak için daha donanımlı olabilir. Diğer yüklenicilerin daha düşük fiyatlar sunabileceğine dair kanıtlar da vardı. Son olarak, en azından, taşeron olarak devam eden çalışmalarda bulunan Türk firmaları, ister bağımsız isterse ortak girişim ortakları olsun, yeni sözleşmeye teklif vermek isteyebilir. BOTAŞ bu satın alma stratejisini hazırlamak için 2 ay harcadı ve Dünya Bankası kredisi için hazırlık çalışmaları devam ediyordu. Amaç, ön yeterlilik ile 2 milyar dolarlık tek bir sözleşmenin açık ve rekabetçi bir şekilde tedarik edilmesini sağlamaktı.
Dünya Bankası kredisi için hazırlık çalışmaları devam ederken, bu çok büyük sözleşmenin önceden tedarik edilmesi ihalesi devam etmektedir. 6 ön yeterlilik başvurusu yapan başvuru sahipleri, Dünya Bankası finansmanının onaylanmasından sonra ihaleye davet edildi. Tekliflerin 18 Ağustos 2018'de açılması bekleniyor. İhale sürecinin sonucu ve diğer ayrıntıları, takip eden hikayede görünecek.
Tedarik hakkının elde edilmesi, uzun vadede baş ağrıtan sorunlardan tasarruf edilmesini sağlar ve büyük altyapı çalışmaları söz konusu olduğunda bile aşırı zaman alıcı olmaya ihtiyaç duymaz. Bir satın alma stratejisi geliştirmek sürecin önemli bir parçasıdır. Paydaşların rollerini anlamak ve sosyal ve çevresel önlemleri dahil etmek için özel sektör ile çalışmak önemlidir. Her şeyden önce, objektif olmak ve tüm seçenekler hakkında açık fikirli olmak esastır. Tedarik Çerçevesi reçetelere değil, bunlar gibi ilkelere odaklanır. Türkiye'nin doğal gaz depolama projesi gibi projeler, değerini kanıtlamakta ve Dünya için yeni bilgi üretmektedir.
(Bu bilgilendirme 28 Haziran 2018 tarihinde Dünya Bankasının internet sitesinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder