Cahit UYANIK
TÜİK, bugün Temmuz-2022 dönemine ait dış ticaret istatistiklerini açıkladı. Dış ticaret açığı temmuz ayında 10,7 milyar dolar, Ocak-Temmuz 2022 döneminde ise 62,2 milyar dolar düzeylerinde gerçekleşti. Açık Temmuz ayında, geçen yılın aynı dönemindeki 4,3 milyar dolarlık rakamla kıyaslandığında yüzde 147 arttı. Açık; geçen yılki 25,5 milyar dolarlık veriyle karşılaştırıldığında ise Ocak-Temmuz 2022 döneminde yüzde 143 artmış oldu.
Bu artışın geri planında ihracatın mütevazı artışlar göstermesine karşın; ithalat rakamlarının adeta 'patlama' yapması yatıyor. İthalat Temmuz-2022'de yüzde 41,4 artarak 29,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yıl bu rakam 20,7 milyar dolardı. Ocak-Temmuz 2022 dönemindeki ithalat artışı ise yüzde 40,7 olarak gerçekleşirken, rakam 206,5 milyar dolara çıktı. Geçen yıl ilk 7 aydaki ithalat 146,8 milyar dolardı. Bu tablo, ekonomimizdeki dolar talebinin artmakta olduğunun (Taleple birlikte dolar kurunun artışı) ve önümüzdeki dönemde ekonomimize daha fazla dolar gerekeceğinin bir işareti...
1) Euro/Dolar paritesinin bozularak 1/1,20'den 1/1 düzeyine gerilemesi: Mallarını daha çok euro ile satan Türkiye parite 1/1,20 düzeyinde iken, 1 euroluk mal sattığında 1,20 dolar kazanıyordu. Bir kaç aydır 1 euro ancak 1 dolar ediyor yani parite 1/1'e düştü ve 20 cent kaybımız oldu. Bu, ihracat gelirimizi azaltırken dolarla gerçekleştirdiğimiz ithalatı ve dış ticaret açığını artırdı.
2) Dış pazarlarımızda durgunluk yaşanmaya başladı: Birikmiş Covid etkileri, Rusya-Ukrayna Savaşının enerji fiyatlarını çok yükseltmesi sebebiyle yaşanan enflasyonu kontrol altına alabilmek için, Avrupa ve ABD'de faiz artışına gidilince bizim dış pazarımızı oluşturan ekonomiler durgunluğa sürüklenmeye başladı. Bu, ihracat artışımızın sınırlı kalması ve dış ticaret açığımızın artması sonucunu doğurdu.
3) TL'nin yılbaşından bu yana dolara karşı değer kazanması: Yılbaşından bu yana dolar/TL kurundaki artış, enflasyonun altında kalınca; TL değerlenmeye başladı. Hükümet, enflasyonu düşürmek için bu yolu izliyor ancak 'değerli TL' ithalatı cazipleştirirken, ihracatı pahalılandırdı. Bu da ithalatın artmasına sebep oldu.
4) Enerji fiyatlarındaki artış: Enerjide tamamen dışa bağımlı olan Türkiye, ham petrol ve doğal gaz fiyat artışlarından olumsuz etkileniyor. Ham petrolün 95-120 dolar arasında dalgalanması ve doğal gaz fiyatlarının astronomik düzeylerde artması enerji ithalatı faturasını artırıyor.
5) Dolar daha artacak endişesi ile üretici sektörlerin 'stoka ithalat' yapması: Üretici sektörler, dolar kurunun belli bir istikrara kavuştuğu bu yaz aylarında, ara malların (ham madde) ithalatını artırdı ve böylece önümüzdeki dönemde (sonbahar ve kış ayları) yükselebilecek dolar kuruna karşı önlem ve düşük maliyeti garanti altına almaya çalıştılar. Yani 'stoka ithalat' yaptılar. Bu da ithalat patlamasına sebep oldu.
Nitekim toplam ithalat içinde ara malı ithalatının payı geçen yıl Temmuzda yüzde 77,8 iken bu yıl yüzde 80,5'e çıktı. Bu pay, Ocak-Temmuz döneminde ise 2021'de yüzde 76 iken 2022'de yüzde 81,9'a yükseldi. Bu dönemde ara malı ithalatı için geçen yıl 111,5 milyar dolar, bu yıl ise 169,2 milyar dolar ödendi. Yani ara malı ithalatı, söz konusu dönemde yüzde 51,7 artış gösterdi. Aynı dönemde toplam ithalat ise yüzde 40,7 artmıştı.
Bu konudaki 29 Ağustos 2022 tarihli Youtube yayınımın linki:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder