DOLAR KURUNDA SEÇİME KADAR SINIRLI HAREKET BEKLENİYOR. KKM'DEN ÇÖZÜLEN PARA NERELERE GİDEBİLİR?

Cahit UYANIK

Ekim ayında turizm istatistiklerinde geriye doğru 10 senelik büyük bir revizyon yapılmıştı. Daha önce kayda alınamayan turizm gelirleri kayda alınmıştı. Bu kayıtlar döviz cinsinden olduğu için ödemeler dengemizi, cari açık ile net hata ve noksanı (NHN) yakından ilgilendirdi. TCMB'nin geçen hafta açıkladığı Ocak-Eylül '22 ödemeler dengesinde, yılın ilk 8 ayına ilişkin revize edilmiş rakamları da görebildik. Bu neden önemli? Çünkü TÜİK'in açıkladığı revizyon bilgi notunda yılın ilk 6 ayının rakamları verilmişti. 7 ve 8. aylarda ne olduğu ancak bir trend analizi yapılarak tahmin edilebilmişti. Şimdi bu rakamlar TCMB tarafından resmi olarak ilan edildi.

Ocak-Ağustos döneminde NHN 28,3 milyar $ iken, turizm revizyonunun etkisiyle 22,3 milyar $'a düştü yani 6 milyar $ azaldı. Cari açığımız da 39,7 milyar $'ken, turizm gelirleri revizyonuyla 35 milyar $'a geriledi yani 4,7 milyar $ azaldı. NHN'de %25, cari açıkta da %15'e yakın bir iyileşme oldu.

TCMB Ocak-Eylül '22'de NHN'yi 24 milyar 939 milyon $ olarak açıkladı. Böylece revize edilmiş rakamlarla NHN, 1 ayda 2,6 milyar $'dan fazla artarak 22,3 milyar $'dan 24,9 milyar $'a çıkmış oldu. Eğer bir güncelleme olmasaydı 28,3 milyar $ olan eski rakamlarla NHN'nin, Ocak-Eylül '22'de 30-31 milyar $'a çıkacağını tahmin ediyorum. Bu durumda ilk 9 ayda 31 milyar $'dan 25 milyar $ civarına değiştirilmiş yani azaltılmış bir NHN söz konusudur.

Geçen sene yani Ocak-Eylül '21'de (revize edilmiş) NHN 10,7 milyar $'dı. Bu yılın 24,9 milyar $'lık NHN'si düşünüldüğünde artış neredeyse %140 oldu. Halen açıklanamayan, izaha muhtaç 14 milyar $ civarında bir rakam mevcut. Cari açığımızın neredeyse %60'ını bu kalemle finanse ediyoruz.

FED ve ECB arasındaki faiz makasının

daralacağı anlaşılınca Euro güç kazandı

Dünya piyasaları geçen hafta ABD'deki enflasyonun beklenenden düşük çıkmasıyla beşik gibi sallandı. Bu düşüşle ABD'liler rahat bir nefes aldı. FED bu veri sonrası, yeni faiz kararını 14 Aralık '22'de açıklayacak. Enflasyondaki düşüşle "50 bp faiz artışı yapar" diyenlerin oranı %81'e çıktı. 01 Şubat '23 toplantısında ise 0,25 puan faiz artışına şans verenlerin oranı artıyor. Hatta 2023 sonunda faiz indirim yapılacağı bile konuşuluyor ki geçen ay indirim beklentisi hiç yoktu. Bence dünya piyasalarında yine 'Dereyi görmeden paçayı sıvama' psikolojisi hakim. FED faiz ayarlamalarında enflasyonun yanı sıra istihdam gelişmelerine de bakıyor. FED, ekonominin soğuduğunu, frenlendiğini görmek için işsizlikte bir miktar artış olmasını bekliyor. Buna rağmen miyop (uzağı iyi göremeyen) bir yapısı olan piyasalar, kısa vadeli görünüme odaklanıyor. Malum bundan daha 2 hafta önce bazı önemli merkez bankası yorumcuları %6'yı bile telaffuz ettiler. Diğer yandan Avrupa Merkez Bankası (ECB) kararını 15 Aralık '22 tarihinde açıklayacak. ECB Eylül ve Ekimde 0,75'lik artışlar yapmıştı; aynısını Aralık'ta da yapacak gibi görünüyor. FED'in 0,50; ECB'nin 0,75 artış yapacağı anlaşılınca piyasalar da bundan etkilendi. Dolar endeksi 103'e kadar düşerken, EUR/USD paritesi artarak yeniden 1'in üstüne çıktı. Bizde de euro kuru 19 TL'yi aştı.

Reuters: TCMB ve BDDK regülasyonlar

yoluyla 100 milyar $ kaynak yarattı

TCMB PPK toplantısıysa, 24 Kasım '22 tarihinde yapılacak. TCMB, Ekim ayında 1 puan azaltım beklerken faizi 1,5 puan indirmiş ve izleyen ayda da 1,5 puan daha indirim yapacağını bildirmişti. Bu yapıldığında faiz tek hane yani %9'a gerilemiş olacak. Türkiye'de herkesin kafasında "Faizler bu kadar düşük, enflasyon bu kadar yüksekken dolar kuru neden 18,6 TL'ye çakıldı kaldı?" sorusu var. Reuters, bu konuda ilginç bir haber geçti ve "TCMB, regülasyonlar yoluyla 100 milyar $ kaynak elde etti" dedi. Bunu çok sayıdaki piyasa ve banka uzmanının hesaplamalarına dayandırdı. Bu uzmanlar seçim sonrasına kadar dövizde çok büyük bir hareket beklemiyorlar.

Bu durum kur korumalı mevduatın yavaş yavaş azalması sonucunu doğuracak ve buradan çıkan para kendisine yeni yollar arayacaktır. Gidilebilecek yerlere bakıldığında BİST'e giriş, tekrar gayrimenkule yönelme ve ev fiyatlarının bir kez daha artmaya başlaması, paraların yurt dışına gayrıresmi yollardan çıkarılma isteği (Efektif döviz talebini güçlendirebilir) seçenekler arasında... Efektif döviz alarak döviz ve altına dönülüp altın olarak yastık altına dönüş de yaşanabilir.

TCMB ve BDDK, arka kapı satışlara kaynak yaratmak için dövizle ilgili regülasyonlara devam edebilir. Bankaların ve ihracatçıların elindeki dövizden kendine daha çok kaynak yaratabilir. Söz gelimi ihracatçıların ihracat gelirinin %40'ını TCMB'ye satma zorunluluğu %45-50'ye çıkarılabilir. Önümüzdeki günler değişik olaylara gebe gibi görünüyor. Öte yandan Ocak-Şubat 2023'ten sonra reel faizlerde düşüş olacak; çünkü baz etkisiyle enflasyon oranlarında gerileme yaşanacak. Şu anda bankaların verdiği söylenen %29-30'luk faizler devam ederse, TL mevduatı da yeniden biraz olsun cazip hale gelebilir. Bütün bunların geleceğini, hükümetin seçime nasıl bir ortamda (ekonomide iyileşme ve dengelenme hissi yaratarak) gitmek isteyeceği belirleyecektir.

Bu konudaki 14 Kasım 2022 tarihli Youtube yayınımın linki:

Dolar kurunda seçime kadar sınırlı hareket bekleniyor. KKM'den çözülen para nerelere gidebilir?