IMF, COVID-19 salgınının ekonomik etkisiyle karşı karşıya olan üye ülkelere acil maddi yardım sağlıyor. IMF, bu amaçla Hızlı Finansman Aracı (RFI) ve Hızlı Kredi Tesisi (RCF) adı verilen ve daha önce de uygulanan iki finansal destek aracını daha güçlendirdi ve kullanım imkanlarını kolaylaştırarak kredi tutar limitlerini artırdı. Üye ülkeler de bu kredileri süratle kullanmaya başladı.
RFI ve RCF; (stand-by'lardan farklı olarak) IMF kaynaklarının herhangi bir koşulsallık olmadan veya sınırlı düzeyde koşulsallığa bağlı olarak kullanabilmesine imkan tanıyor. COVID-19 bağlamında; olası bir başvuru durumunda Türkiye'nin Hızlı Finansman Aracı (RFI) programına daha uygun olduğu görülüyor. (RFI'yı 14 Nisan 2020 itibarıyla Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Kırgızistan, Gabon, Senegal kullandı.)
Hazine ve Maliye Bakanlığının resmi verilerine göre Türkiye'nin IMF'deki kotası 4 milyar 658 milyon 600 bin SDR. (26 Ocak 2016'dan önce Türkiye'nin IMF'deki kotası 1 milyar 455 milyon 800 bin SDR idi ve bu tarihten sonra 3 kattan fazla arttı. Türkiye böylece IMF'nin 20. büyük üyesi oldu).
TCMB'nin 14 Nisan 2020 tarihinde açıkladığı kurlara göre 1 SDR 1,37 dolar düzeyinde bulunuyor. Bu durumda Türkiye'nin IMF'deki kotası 6 milyar 383 milyon dolara denk geliyor. Hazine Eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez'in hesaplamasına göre Türkiye RFI'dan kotasının 1,5 katına kadar yani 9,5 milyar dolar krediyi, 3,8-5 yıl vade ve yıllık yüzde 1,5 faizle kullanabilecek.
IMF BÖLGELERE GÖRE ACİL DURUM FİNANSMANI
(09 NİSAN 2020)
1) HIZLI FİNANSMAN ARACI (RFI):
Acil bir ödeme dengesi ihtiyacıyla karşılaşan tüm üye ülkeler için hızlı mali yardım sağlar. RFI, IMF’nin mali desteğini üye ülkelerin farklı ihtiyaçlarını karşılamak için daha esnek hale getirmek için daha geniş bir reformun parçası olarak oluşturuldu. RFI, IMF'nin önceki acil yardım politikasının yerini aldı ve çok çeşitli durumlarda kullanılabilir.
Acil ödemeler dengesi ihtiyaçları için hızlı destek: RFI, tam teşekküllü bir programa ihtiyaç duymadan, acil bir ödeme dengesi ihtiyacı ile karşı karşıya olan üye ülkelere hızlı ve düşük erişimli finansal yardım sağlar. Emtia fiyat şokları, doğal afetler, çatışma ve çatışma sonrası durumlar ve kırılganlıktan kaynaklanan acil durumlar da dahil olmak üzere çok çeşitli acil ihtiyaçların karşılanması için destek sağlayabilir. Geniş bir kapsama sahip tek, esnek bir mekanizma olan RFI, IMF'nin Acil Durum Doğal Afet Yardımı (ENDA) ve Acil Durum Çatışma Sonrası Yardım'ı (EPCA) kapsayan önceki politikasının yerini aldı.
RFI tüm üye ülkeler tarafından kullanılabilir, ancak Yoksulluğu Azaltma ve Büyüme Güvenine hak kazanan üye ülkelerin benzer imtiyazlı Hızlı Kredi Tesisini (RCF) kullanma olasılığı daha yüksektir. RFI, tam teşekküllü bir ekonomik programın gerekli olmadığı veya uygulanabilir olmadığı durumlar için tasarlanmıştır. İlk durum, şok geçici ve sınırlı nitelikte olduğunda ortaya çıkabilirken, ikincisi, ödemeler dengesi ihtiyacının acil doğası veya kırılganlıklar da dahil olmak üzere üyenin politika tasarımı veya uygulama kapasitesi sınırlı olduğunda ortaya çıkabilir.
Üyelerin büyük ve acil Covid-19 ile ilgili finansman ihtiyaçlarına yanıt olarak, RFI'nın normal penceresi altındaki erişim sınırları geçici olarak kotanın yüzde 50'sinden 100'üne ve kümülatif bir kotanın yüzde 100'ünden 150'sine yükseltildi. Daha yüksek erişim sınırları, 6 Nisan 2020'den 5 Ekim 2020'ye kadar altı aylık bir başlangıç dönemi için geçerli olacak ve IMF Yönetim Kurulu tarafından genişletilebilir.
Büyük doğal afet penceresinin altındaki erişim sınırları, zararın GSYİH'nın yüzde 20 veya daha fazla olduğu değerlendirilen durumlarda kullanılmak üzere kümülatif bazda kotanın yüzde 80'inde ve kotanın yüzde 133,33'ünde değişmeden kalır ve üye mevcut ve ileriye dönük politikalar doğal afet şokunu ele alacak kadar güçlüdür. Bireysel durumlarda erişim seviyesi, ülkenin ödeme dengesi ihtiyacına, geri ödeme kapasitesine, üyenin ödenmemiş Fon kredisine ve geçmişte Fon kaynaklarını kullanma kaydına bağlıdır. RFI kapsamında sağlanan mali yardım, Esnek Kredi Hattı (FCL), İhtiyati ve Likidite Hattı (PLL) ve Stand-By Düzenlemeleri (SBA) ile aynı finansman şartlarına tabidir ve 3 ila 5 yıl içinde geri ödenmelidir.
RFI kapsamındaki mali yardım, tam teşekküllü bir programa veya incelemeye gerek kalmadan doğrudan alımlar şeklinde sağlanmaktadır. RFI yardımı isteyen bir üye ülkenin, ödemeler dengesi zorluklarını çözme ve izlemeyi önerdiği genel ekonomik politikaları tanımlama çabaları için IMF ile işbirliği yapması gerekmektedir.
Daha geniş IMF etkileşimi: RFI kapsamındaki finansman, sınırlı bir ödeme dengesi ihtiyacının sınırlı olması durumunda genellikle bir defalık satın alma olsa da, tekrarlanan kullanım için alan vardır. Ödemeler dengesi ihtiyacının öncelikle dışsal bir şoktan kaynaklanması veya ülke, personel izlemeli bir program aracılığıyla da dahil olmak üzere yeterli makro ekonomik politikaların geçmişini oluşturduysa, RFI'nin üç yıllık bir süre içinde tekrar tekrar kullanılması mümkündür.
RCF kapsamında olduğu gibi Fon, RFI kapsamında acil yardım sağlanmasına ek olarak, ülkenin kapsamlı makro ekonomik politikaları uygulama kapasitesini geliştirmek için teknik yardım da sağlayabilir. Odak alanları arasında, istatistiksel kapasite oluşturulması ve vergi ve devlet harcama kapasitesi, ödeme, kredi ve döviz işlemlerinin oluşturulmasına yardımcı olmak için mali, parasal ve döviz kurumlarının kurulması ve düzenlenmesi yer alabilir.
2) HIZLI KREDİ TESİSİ (RCF):
Acil bir ödeme dengesi ihtiyacıyla karşı karşıya kalan düşük gelirli ülkelere (LIC) sınırlı koşulsallık ile hızlı imtiyazlı finansal yardım sağlar. RCF, Fonun mali desteğini kriz zamanları da dahil olmak üzere LIC'lerin çeşitli ihtiyaçlarına daha esnek ve daha iyi uyarlanmış hale getirmek için daha geniş bir reformun bir parçası olarak Yoksulluğu Azaltma ve Büyüme Güveni (PRGT) kapsamında oluşturulmuştur. RCF, ülkenin yoksulluğun azaltılması ve büyüme hedeflerine vurgu yapıyor.
Ülke ihtiyaçlarına göre hazırlanmış mali yardım: RCF, acil bir ödeme dengesi ihtiyacı ile karşı karşıya olan LIC'lere ex post koşulluluk olmadan düşük erişim, hızlı ve imtiyazlı finansal yardım sağlar. Şoklar, doğal afetler ve kırılganlıktan kaynaklanan acil durumlar dahil olmak üzere çok çeşitli durumlarda destek sağlayabilir. RCF ayrıca politika desteği sağlar ve dış yardımın katalize edilmesine yardımcı olabilir.
Uygunluğu. RCF, tam bir ekonomik programın gerekli olmadığı (örneğin şokun geçici ve sınırlı doğası nedeniyle) veya mümkün olmadığı acil bir ödeme dengesi ihtiyacı ile karşı karşıya olan PRGT'ye uygun üyeler tarafından kullanılabilir.
Süre ve tekrarlanan kullanım: RCF kapsamındaki mali yardım, kesin bir kredi ödemesi olarak sağlanır. RCF finansmanı bir kerelik bir ödeme şeklini alırken, tekrar kullanım için kapsam vardır. Ödemeler dengesi ihtiyacının öncelikle ani ve dışsal bir şoktan kaynaklanması veya ülke yeterli makro ekonomik politikaların geçmişini oluşturduysa RCF'nin her üç yılda bir tekrarlanması mümkündür. Ancak, on iki aylık bir dönemde ikiden fazla ödeme yapılamaz. RCF'nin tekrar kullanımı, bir ECF düzenlemesine nihai geçişi kolaylaştırabilir.
RCF finansmanına erişim, ülkenin ödemeler dengesi ihtiyacı, makro ekonomik politikalarının gücü, Fonu geri ödeme kapasitesi, ödenmemiş Fon kredisi miktarı ve üye kaydı dikkate alınarak her durum için ayrı ayrı belirlenir. Ek olarak, şokun boyutunu ve olası kalıcılığını da dikkate alır. Üyelerin büyük ve acil Covid-19 ile ilgili finansman ihtiyaçlarına yanıt olarak, RCF'nin dışsal şok penceresi altındaki erişim limitleri geçici olarak kotanın yüzde 50'sinden 100'üne ve kotanın yüzde 100'ünden 150'sine yükseltildi.
Daha yüksek erişim sınırları 6 Nisan 2020'den 5 Ekim 2020'ye kadar altı aylık bir başlangıç dönemi için geçerli olacak ve Kurul tarafından uzatılabilir. RCF'nin normal penceresi altında erişim, yıllık erişim normu ve kotanın yüzde 25'i başına ödeme limiti ile yıllık kotanın yüzde 50'si ve kotanın yüzde 100'ü ile sınırlıdır. RCF'nin büyük doğal afet penceresinde, erişim, kotanın yüzde 80'i ve kotanın yüzde 133,33'ü kümülatif olarak sınırlı kalmaktadır; bu durum, felaketin üye GSYİH'sının en az yüzde 20'sine zarar verdiğine dair bir değerlendirmeye tabidir.
Daha yüksek erişim sınırları 6 Nisan 2020'den 5 Ekim 2020'ye kadar altı aylık bir başlangıç dönemi için geçerli olacak ve Kurul tarafından uzatılabilir. RCF'nin normal penceresi altında erişim, yıllık erişim normu ve kotanın yüzde 25'i başına ödeme limiti ile yıllık kotanın yüzde 50'si ve kotanın yüzde 100'ü ile sınırlıdır. RCF'nin büyük doğal afet penceresinde, erişim, kotanın yüzde 80'i ve kotanın yüzde 133,33'ü kümülatif olarak sınırlı kalmaktadır; bu durum, felaketin üye GSYİH'sının en az yüzde 20'sine zarar verdiğine dair bir değerlendirmeye tabidir.
Sınırlı koşulluluk: RCF kapsamındaki fon desteği, ex post program tabanlı koşulsuzluk veya gözden geçirme olmadan sağlanır. RCF kapsamında desteklenen ekonomi politikaları, ödemeler dengesinin altta yatan zorluklarını ele almayı ve ülkenin yoksulluğun azaltılması ve büyüme hedeflerini desteklemeyi amaçlamalıdır.
İmtiyazlı kredi verme koşulları: RCF kapsamında finansman sıfır faiz oranı taşır, 5½ ödemesiz süreye ve 10 yıllık vadeye sahiptir.
(Not: IMF; RFI ve RCF destek programlarına başvuran ülkelere 14 Nisan 2020 itibarıyla 2 milyar 398 milyon SDR tutarında kredi verildiğini bildirdi.)
(Kaynak: IMF internet sitesi)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder