BDDK, bundan 18 yıl önce bankaların iç denetim ve risk yapılanmalarına yönelik yayımladığı bir tebliğ taslağında, bilmeden taraf olunan kara para aklama işlemlerinin önlenmesi için yapay zekadan yararlanılmasını istemişti.
Bankalara 'risk' yapılanması
Cahit UYANIK
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), geçen yıl Şubat ayında yayımlanan "Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimleri Hakkındaki Yönetmeliğin" nasıl uygulanacağına ilişkin bir tebliğ taslağını tartışmaya açtı. Tebliği 1 Ekim 2002'de uygulamaya koymaya hazırlanan BDDK taslakta, bankaların iç denetim birimlerinin nasıl örgütleneceği ve risk hesaplamalarının hangi aşamalardan geçirilerek yapılacağı ile bir bankanın nihai riskinin nasıl ortaya konulacağını ayrıntılarıyla anlattı.
Bankaların iç denetiminde ve risk hesaplamalarının kendi düzenlemelerine uygunluğunda banka teftiş kurullarına önemli görevler yükleyen BDDK, elektronik ve internet bankacılık hizmetlerinin bankaların mali yapıları üzerinde oluşturabileceği riskleri de ayrıntısıyla tanımladı. Bankaların bu uygulama tebliğine ilişkin görüşlerini en kısa sürede BDDK'ya bildirmeleri gerekiyor.
7 temel kontrol alanı
Finansal Forum'un edindiği bilgiye göre toplam 26 madde ve 26 sayfadan oluşan tebliğ taslağında öncelikle bankaların temel kontrol alanları tespit edildi. Buna göre bankaların kredi ve diğer alacaklara ilişkin özel karşılıkların yeterliliği, üstlendiği büyük riskler, dolaylı kredi ilişkilerine sahip kişilere ve iştiraklere verilen krediler, sermaye yeterliliği, genel likiditeye ilişkin sınırlar, döviz pozisyonu ve bankaların gayrimenkulleri ile alacaklar nedeniyle edinmek zorunda kalınan varlıklar sürekli izlenecek. Bankalar, bu işi yapabilmek için birer iç kontrol merkezi kuracak ve bazı personelini iç kontrol sistemleri konusunda eğiterek uzmanlaştıracak.
Bankalar ayrıca birer Risk Merkezi de oluşturacaklar. Bu merkez çok çeşitli sebeplerle karşılaşılan riskleri belirli zaman aralıklarıyla değerlendirerek Risk Değerlendirme Raporu hazırlayacak. Bu çalışmalarda bankanın her bir faaliyet alanı için "İşlevsel Faaliyet ve Bütünleşik Riskler" tespit edilecek. Bu verilerle ortaya "Birleşik Ortalama Risk Düzeyi" çıkacak. Bu tespit edilirken bankalar "risk matrisi" hazırlayacaklar. Risk matrisinde ulaşılan sonuç rakam ise bankanın "nihai risk düzeyi"ni oluşturacak. Bankaların iç denetim ve risk merkezlerinin yapacağı çalışmaların düzenlemelere uygunluğunu ise risk odaklı denetime geçecek olan teftiş kurulları takip edecek.
Kara paraya yapay zeka
Tebliğ taslağında son zamanlarda yaygınlaşan elektronik ve internet bankacılığının beraberinde getirdiği risklere de geniş yer ayrıldı. Bu işlemlerin beraberinde getirdiği operasyonel, mevzuat, döviz pozisyonu, yabancı ülke riski gibi olumsuz durumlar tek tek sıralanarak bankaların ilgili birimlerinin buna göre yapılandırılmaları üzerinde duruldu. Bankaların karşılaşabileceği durumlardan bazıları ise sahte elektronik para yatırılması, müşterilerin bilgisayar kayıtlarına itiraz etmesi, kayıtların teknik nedenle bir tahribata uğraması, banka çalışanlarını yanlış bilgisayar işlemleri sonucundaki riskler, internet üzerinden işlem yapan yabancı ülke kökenli müşterilerle doğabilecek olumsuzluklar ayrıntısıyla anlatıldı.
Tebliğde ayrıca bir bankanın kara para aklanmasına bilmeden taraf olmasının önüne geçmek için neler yapabileceği de anlatıldı. Buna göre bankalar, bu durumları engelleyecek bir kontrol mekanizması kuracak. Bunu yaparken ise erken uyarı fonksiyonunu sağlayabilecek olan "yapay sinir ağı" modelleri gibi yapay zeka teknolojilerinden de istifade edebilecek.
(Bu haber 27 Ağustos 2002 tarihinde Finansal Forum gazetesinde yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder