Nazmi KARYAĞDI
5 Milyon İçin 790 Milyon Masraf
Cahit UYANIK
Tasarruf önlemi üzerine önlem araştırılıp makam otolarının tasfiyesi tartışılırken, devletin 5 milyon liralık alacağını tahsil amacıyla yaptığı mal varlığı araştırmasına 790 milyon lira harcadığı tespit edildi. Vergi dairelerinde 5 milyon liradan fazla bir alacağın karşılığının olup olmadığını belirlemek için, Ankara'daki 603 banka şubesi, 20 tapu sicil müdürlüğü, 9 ilçe belediye başkanlığına posta ile yazı gönderilmesi durumunda toplam 790 milyon liralık masraf yapılıyor.
Hesap Uzmanı Nazmi Karyağdı tarafından yapılan "Toplam Kalite Yönetimi ve Türk Vergi İdaresi" başlıklı araştırmada devletin vergi toplamaya çalışırken yaptığı hatalar tek tek sayıldı. Vergi dairelerinde mükelleflerin mal varlığının olup olmadığının araştırılmasının vergi dairesi açısından çok büyük zaman ve emek kaybına yol açtığı anlatılan araştırmada "Aslında ulaştırma ödeneklerinin az gönderilmesi nedeniyle fiilen bu kadar gider yapılamamaktadır. Ancak bu giderin yapılamamış olması, vergi dairesinin mal varlığı araştırması yapamaması sonucunu doğurmaktadır. Yani bir gider yapılamamakta ama karşılığında da alacak tahsil edilememektedir" denildi.
Tebliğ cenneti Türkiye
Araştırmada devletin vergi uyuşmazlıkları nedeniyle görülen mahkemeleri çoğunlukla kaybettiği de belirtilerek, bunun sebebinin tebliğ hazırlama aşamasındaki hatalardan kaynaklandığı anlatıldı. Araştırmaya göre devlet, yayınladığı tebliğlerle vergi yasalarının sınırlarını zorlayınca mahkemeleri kaybediyor. Yasalarda yapılan sık değişikliklerin yanı sıra genel tebliğ, genelge, iç genelge gibi idari düzenlemelerle mevzuatın daha karışık hale getirildiği belirtilen araştırmada, bazen bakanlıkça yayımlanan genel tebliğlerin sayısının yasanın madde sayısını aştığına dikkat çekildi. Örneğin KDV Kanunu 63 maddeden oluşmasına rağmen, bugüne kadar çıkan tebliğ sayısının 76 olmasına dikkat çekildi.
100 lira için 1,5 lira harcanıyor
Araştırmada 100 liralık vergi toplamanın idareye maliyetinin 1,5 lira olduğu, buna karşılık mükellefe maliyetinin ise 8,5 lira olduğu belirtildi. Verginin kendisinin işletme için bir gider unsuru olduğu ortamda ekstra olarak vergi ödeme maliyetinin ortaya çıktığı anlatılan araştırmada "Vergi konusunu bir rant kapısı olmaktan çıkarmak gerekir. İnsanların mümkün olduğu kadar kolaylıkla anlayıp uygulayacağı bir vergi sistemine gereksinim vardır. Kanunlarda çok sık yapılan ve sürekli açıklama gereksinimi doğuran değişiklikler, vergi yorumu kitapları endüstrisi doğurmuştur" düşüncesine yer verildi.
Toplayan da ödeyen de inanmıyor
Toplanan vergilerin etkin kullanılması konusunun da vergi idaresinin etkinliğini artırmada önemli bir etkisi olacağı anlatılan araştırmada, mevcut bütçe sistemi ve tüm idari yapılanmanın misyon ve örgüt bazında yeniden yapılandırılması istendi. Araştırmada vergi dairesi çalışanlarına yöneltilen "Topladığınız verginin etkin şekilde kullanıldığına inanıyor musunuz?" sorusuna yüzde 97'lik çoğunluğun 'Hayır' cevabını verdiği belirtilerek, harcamacı kuruluşların harcamalarını sosyal faydaya hizmet ettiğini göstermeleri için şeffaf şekilde yapmaları gerektiği bildirildi.
Mükellefler üzerinde yapılan ankette vergisini eksik beyan etme durumunun temelinde ödediği verginin çarçur edildiği ve kendisine hizmet olarak dönmediği şeklinde yaygın bir inanışın tespit edildiği belirtilen araştırmada, mükelleflerin yüzde 94'ünün verginin harcanmasına, yüzde 6'sını ise verginin toplanmasına daha büyük önem verdikleri belirtildi.
(Bu haber, 08 Haziran 2001 tarihinde Finansal Forum gazetesinde yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder