Teşviklerin tamamen kaldırılması bir yana TOBB, Kalkınmada Öncelikli Yöreler için 'olağanüstü teşvikler' talep ediyor. Üstelik bu teşviklerden sadece yöre girişimcilerinin yararlanması 'ön koşul' olarak ileri sürülüyor.
Cahit UYANIK
Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 50'si Kalkınmada Öncelikli Yörelerde (KÖY) yaşıyor. ĶÖY kapsamına giren yerlerin önemli bir bölümü ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunuyor. Son zamanlarda yoğunlaşan terörle mücadele; bu bölgelerdeki ekonomik, sosyal, kültürel, demografik vb. sorunları ikinci plana itmiş görünüyor. Oysa bölgede uzun vadeli istikrar bu alanlardaki sorunların çözümüne bağlı... İşte bu ortamda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) KÖY'lerin sorunlarını irdeleyen ve bazı alternatif çözüm önerileri getiren bir rapor hazırladı.
Raporda öncelikli olarak Doğu ve Güneydoğu'daki terör olaylarına değiniliyor. Bölgedeki terörün 1970'li yıllarda yaşananlardan tamamen farklı olduğu belirtildikten sonra 'Türkiye Cumhuriyeti Devletinin etki ve hareket alanının daraltılması hatta tasfiyesine ulaşmak üzere dış destekli, etnik ayrımcılığa dayalı, bölücü bir anarşi ve terör faaliyeti tırmandırılmak isteniyor' teşhisine yer veriliyor. Daha sonra toplumun psikolojik olarak teröre karşı güçlendirilmesi ve terörle 'en sert' mücadelenin verilmesi ancak terörle mücadele sırasında yöre insanıyla teröristin birbirine karıştırılmaması isteniyor.
Yarım kalmış tesisler açılsın
Raporda ekonomik sorunların çözümü için getirilen ilk öneri bölgede 'yarım kalmış' veya 'tamamlanmış ancak işletmeye alınmamış' tesislerin ekonomiye kazandırılması... Hayali müteşebbislerin devletten aldığı kaynakları batı bölgelerine transfer ettiği anlatılan raporda "Yarım kalmış tesislerin ekonomiye kazandırılması, kısa sürede bölgeye ekonomik bir canlılık kazandıracağı gibi istihdam imkanlarını da artıracaktır' deniliyor.
Rapordaki ikinci öneri ise teşvik sisteminde etkinliği artırıcı reformların yapılması... Bu çerçevede yöredeki girişimcilere 'olağanüstü teşvikler' verilerek yatırıma özendirilmesi gerektiğine işaret edildikten sonra, sınai alt yapıyı kuracak ve geliştirecek gerçek gücün yöre insanı olduğu da ifade ediliyor. Bunun yanı sıra bölgesel ve sektörel bazda selektif teşvik politikaları izlenmesi, suistimallerin önlenmesi için yerel odaların teşvik takibinde görevlendirilmesi, kredilerin zamanında girişimcilere ulaştırılması talebi vurgulanıyor. Doğu ve Güneydoğu'daki yatırımcıların kullanımı için bir 'Yatırım Teşvik Fonu' kurulması da önerilen raporda, bu sayede kesintisiz kredi desteğinin sağlanacağına dikkat çekiliyor.
Rapordaki üçüncü öneri ise vergilendirmeye yönelik... Yörede faaliyet gösteren ticari ve sınai kuruluşlara gelir vergisi indirimi yapılması istenilen raporda, bu uygulamanın hem yeni yatırımların gerçekleştirilmesi hem de sermaye birikimine yol açacağı savunuluyor. Asgari ücretin vergi dışı bırakılmasının özellikle bölgede ihtiyaç duyulan nitelikli eleman açığını kapatacağı da vurgulanıyor.
Sosyal sorunlara çözüm önerileri
Doğu ve Güneydoğu'daki en önemli sosyal sorunun nüfus artışı olduğuna işaret edilen raporda, diğer bölgelerle karşılaştırıldığında aile içi nüfusun daha kalabalık olduğu anlatılıyor. Yörenin geleceği açısından etkin ve programlı bir aile planlamasına gidilmesinin gereğine dikkat çekilerek 'Hızlı nüfus artışı sağlıklı bir neslin yetiştirilerek aktif olarak ekonomiye kazandırılması ve ailelerin refah düzeyinin yükseltilmesini engellemektedir' deniliyor.
TOBB'a göre bölgedeki diğer önemli sosyal sorun ise göç... Rapor, bölge dışına ve bölge içindeki kent merkezlerine yoğun bir göç yaşanmasının; buralarda üretici değeri olmayan yeni yatırımlar yapma zorunluluğu ve kent merkezlerinde 'marjinal' sektörlerin doğmasına yol açtığına işaret ediyor. Bu sorun için önerilen şey ise kırsal bölgelerdeki yerleşim yerlerini toplulaştırarak ekonomik ve sosyal yaşam koşullarının iyileştirilmesi...
Yörede yaşanan üçüncü sosyal sorun ise işsizlik... Rapor, bölge yatırımcısına verilecek teşviklerle yeni istihdam alanları açılacağını ve terör olaylarının azalacağını söylüyor. Bu, iç göçün önüne geçerek ekonomik refahı da yükseltecek.
Odalara göre hükümet politikaları yetersiz
Rapor aynı zamanda KÖY kapsamındaki 36 kentin sanayi ve ticaret odalarına uygulanan bir alan araştırmasının sonuçlarını da içeriyor. 36 kentten 28'inin cevap verdiği anketin sonuçlarına göre, katılanlardan yüzde 86 gibi ezici bir çoğunluk kendilerine yönelik hükümet politikaları ile hukuki mevzuatın yetersiz olduğunu bildirdi. Alan araştırmasında sorunların çözümü için nelere öncelik verilmesi gerektiği sorulduğunda ise yüzde 26'lık kısım 'teşvik ve kredi mevzuatı' yanıtını verirken, yüzde 19'u 'yol, aydınlatma, haberleşme ve diğer alt yapı', yüzde 14'ü 'yatırımlardaki bürokratik işlemler', yüzde 12'si de 'girişimcilere teknik danışmanlık desteği verilmesi'ni istedi. Alan araştırması sonuçları, TOBB'un KÖY'e olağanüstü teşvikler verilmesi yönündeki talebi ile örtüştü.
(Bu haber haftalık Ekonomik Trend dergisinin 24-30 Temmuz 1994 tarihli, Yıl:2, Sayı: 30'da yayınlanmıştır.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder